کشف مکانیزم سفید شدنِ موها؛ آیا می‌توان سفیدی موها را معکوس کرد؟
رنگ مو، پوست و چشم‌ها تا حد زیادی ناشی از رنگدانه‌هایی است که بنام ملانین شناخته می‌شوند. دو نوع ملانین در موی سر وجود دارد: یوملانین که در موهای مشکی، قهوه‌ای و بلوند وجود دارد و فئوملانین که در موهای قرمز یافت می‌شود.
موی سفید بخشی اجتناب‌ناپذیر از روندِ رشد است. بعد از 30سالگی شانس سفید شدن موها به ازای هر 10سال، 10 تا 20درصد افزایش پیدا می‌کند.
تا سن 61 تا 65سالگی، 91درصد از آدم‌ها سطوح مختلفی از سفیدی موی سر را نشان می‌دهند.
اما چرا موها سفید می‌شوند؟
رنگ مو، پوست و چشم‌ها تا حد زیادی ناشی از رنگدانه‌هایی است که بنام ملانین شناخته می‌شوند. دو نوع ملانین در موی سر وجود دارد: یوملانین که در موهای مشکی، قهوه‌ای و بلوند وجود دارد و فئوملانین که در موهای قرمز یافت می‌شود.
ملانینِ مو توسطِ سلول‌هایی به نام ملانوسیت تولید می‌شود. همان‌طور که تارهای مو رشد می‌کنند، ملانوسیت‌ها رنگدانه‌ها را به داخل ساقه تزریق می‌کنند.
این سلول‌ها در پایه فولیکول‌های مو قرار دارند که ساختارهایی در داخل پوست و مسئولِ رویش موها هستند.
با افزایش سن تعداد ملانوسیت‌ها کاهش پیدا می‌کند. کم‌تر شدنِ مقدار ملانین به معنای خاکستری شدنِ موهاست، و وقتی ملانین به‌طور کامل حذف شود، موها سفید می‌شوند.
ملانوسیت‌ها توسطِ تعداد اندکی از سلول‌های بنیادیِ ملانوسیت که در یک فرورفتگی در فولیکول مو قرار دارند، تولید می‌شوند.
دانشمندان پیش‌از این به مدتِ طولانی تصور می‌کردند که این سلول‌ها خودشان را به‌طور مداوم و پیوسته چندبرابر می‌کنند و برخی از این سلول‌ها گاهی به سمتِ فولیکول حرکت می‌کنند تا به ملانوسیت‌های بالغ تبدیل شوند.
اما بعد از آنکه به مدت دو سال سلول‌های ملانوسیت را در موش‌ها مشاهده کردند، در سال 2023 به یک یافته غیرمنتظره دست پیدا کردند و آن اینکه این سلول‌ها درواقع در طی زمان در فولیکول مو بالا و پایین می‌روند.
با افزایش سن این سلول‌ها، مهاجرت در این مسیر متوقف می‌شود و باعث می‌شود که ملانوسیت‌ها تعداد‌شان کم شود و موها خاکستری شوند.
مطالعه‌ای که نشریه نیچر منتشر شده است، به‌طور خاص، نشان داد که در طی فاز فعالِ رشد موها در موش‌ها، سلول‌های بنیادیِ ملانوسیت به سمتِ پایه فولیکولِ مو حرکت کردند تا به ملانوسیت بالغ تبدیل شوند.
سپس، در طی رشد موها، به طرز حیرت‌انگیزی به منشأ شکل‌گیری خود در تورفتگیِ فولیکول بازگشتند و با معکوس کردنِ بلوغ‌شان دوباره به سلول‌های بنیادی تبدیل شدند.
این سلول‌ها در موش‌ها، می‌توانستند این چرخه یویو-شکل مهاجرت را حداقل به مدت دو سال، تا حدود دوره بزرگسالی در موش‌ها، ادامه دهند.
اما، با افزایش سن مو، تعداد بیش‌تری از این سلول‌ها دیگر نمی‌توانند به فرورفتگی‌های خود در فولیکول مو بازگردند. درعوض، آن‌ها در داخلِ پایه فولیکولِ مو گیر میفتند، نه قادرند تبدیل به ملانوسیت‌های بالغ شوند و نه می‌توانند به عنوان سلول‌های بنیادی دوباره تکثیر شوند.
قبلاً دانشمندان تصور می‌کردند که موی خاکستری ناشی از حذف شدنِ سلول‌های بنیادی در طی زمان است. آن‌ها می‌گویند: «این واقعیت که موها احتمالاً حاوی سلول‌های بنیادیِ غیرفعالِ ملانوسیت هستند، نشان می‌دهد که می‌توان آن‌ها را برای تولید دوباره رنگدانه فعال کرد.»
هیچ نوع سلول بنیادی دیگری تاکنون مشاهده نشده که بتواند به جلو و عقب مهاجرت کند و چرخه بلوغ خود را معکوس طی کند.
ویلیام لوری، استاد زیست‌شناسی مولکوی و سلولی و تکوینی، از دانشگاه کالیفرنیا، می‌گوید: «یافتن راهی برای هدف قرار دادن این رفتار منعطف، می‌تواند به درمان ملانوما، که یک نوع سرطان خطرناک پوست و ناشی از سلول‌های بنیادیِ ملانوسیت است، کمک کند.»
منبع: راهنماتو
