۵ حقیقت باورنکردنی درباره جنگنده اف-۱۴ تامکت؛ از بال های متحرک تا ستاره سینما
اولین ویژگی جنگنده گرومن اف-۱۴ تامکت که چشم ها را به خود خیره می کرد، بال های متحرک آن بود. اف-۱۴ جوری طراحی شد که دارای بال های با توانایی باز شدن در زوایای متغیر باشد تا از یک سو سطح بال وسیعتری برای فرود آمدن سریع روی عرشه کوچک ناو هواپیمابر با زاویه ۲۰ درجه و پهنای ۱۹.۵ متری بال فراهم آورد و از سوی دیگر با زاویه ۶۸ درجه و پهنای ۱۱.۵ متری بال ها، شکل دلتایی تری برای کروزهای با سرعت بالا در رهگیری هدف به دست بیاورد.
جنگنده اف-۱۴ تامکت (F-14 Tomcat) ساخت کمپانی گرومن، که اولین پرواز آن در ۲۱ دسامبر ۱۹۷۰ انجام شد و در ۲۲ سپتامبر ۱۹۷۴ به خدمت نیروی دریایی ایالات متحده درآمد، دارای تاریخچه طولانی و هیجان انگیزی در خدمت نیروی دریایی آمریکا و نیروی هوایی ایران بوده است.
البته چند فیلم مانند The Final Countdown, Top Gun, Executive Decision و طبیعتاً نیز Top Gun: Maverick نیز با این هواپیما ساخته شده اند.
اما تامکت به این دلیل در دنیا سینما به شهرت رسید که یک جنگنده چندمنظوره با یک رادار بزرگ و توانایی حمل هر نوع موشک دوربرد و حتی عملیات تجسسی و در نهایت بمب های هوشمند بود. اف-۱۴ تامکت نهایتاً به محدودیت های طراحی دهه ۱۹۶۰ خود رسید و در سال ۲۰۰۶ از خدمت نیروی دریایی آمریکا خارج شد.
۱. بال های متحرک
اولین ویژگی جنگنده گرومن اف-۱۴ تامکت که چشم ها را به خود خیره می کرد، بال های متحرک آن بود. اف-۱۴ جوری طراحی شد که دارای بال های با توانایی باز شدن در زوایای متغیر باشد تا از یک سو سطح بال وسیعتری برای فرود آمدن سریع روی عرشه کوچک ناو هواپیمابر با زاویه ۲۰ درجه و پهنای ۱۹.۵ متری بال فراهم آورد و از سوی دیگر با زاویه ۶۸ درجه و پهنای ۱۱.۵ متری بال ها، شکل دلتایی تری برای کروزهای با سرعت بالا در رهگیری هدف به دست بیاورد.
با این وجود، فرود اف-۱۴ روی ناو هواپیمابر دشوار بود، اما دستکم قابل مدیریت به نظر می رسید. طرح هواپیماهای آینده مانند F/A-18F Super Hornet, توانست با بهره گیری از طراحی کامپیوتری، بال هایی را طراحی کند که به شکل بهتری قابلیت پرواز دریایی را بدون نیاز به مکانیزم های گرانقیمت و سنگین بال های متحرک فراهم آورد.
۲. رادارهای AN/AWG-9 و AN/APG-71
اف-۱۴ در ابتدا با رادار AN/AWG-9 به تولید رسید. AN/AWG-9 چیزی بیش از یک رادار بود و یک سیستم کنترل تسلیحاتی محسوب می شد که قادر بود ۲۴ هدف را در برد تقریبی ۳۲۰ کیلومتری ردیابی کند و تا شش موشک را به سمت اهداف مشخص شده شلیک نماید. با این حال، این رادار به صورت مکانیکی اسکن می کرد، بنابراین خلبان عقبی که به عنوان افسر رهگیری راداری شناخته می شد، باید رادار را به سمت نقاط مناسب در آسمان برای یافتن اهداف مناسب هدایت می کرد.
اگرچه AN/AWG-9 استانداردی را برای رادارهای جنگنده های غربی تا پیش از اف-۲۲ رپتور در سال ۲۰۰۵ مشخص می کرد، اما شرکت هواپیمایی هیوز این رادار را برای مدل D تامکت به نسخه AN/APG-71 ارتقا داد. این ارتقاها شامل بهبود پردازنده ها برای یافتن دقیق تر هدف و تلاش برای مقاومت در برابر جمینگ توسط رادارهای دشمن بود. تنها نیروی دریایی آمریکا مدل D تامکت را تحویل گرفت.
۳- موشک AIM-54 Phoenix
گرچه در هیچ کدام از فیلم های بالا، از موشک AIM-54 Phoenix استفاده نشد اما اف-۱۴ تامکت در حقیقت برای استفاده از این موشک ساخته شده بود. در شرایط مناسب، این سلاح که دارای رادار مخصوص به خود بود، میتوانست از فاصله بیش از ۱۶۰ کیلومتری به سمت یک بمب افکن یا موشک کروز در یک مسیر بالستیک شلیک شود و سپس پس از هدایت میانه پرواز توسط تامکت، در نزدیکی هدف، رادار خود را فعال کند.
به گفته چندین منبع، اف-۱۴ تامکت قادر بود تا شش موشک AIM-54 فینیکس را تقریباً همزمان شلیک کند. علاوه بر این، خلبان می توانست از این موشک در برابر اهداف نزدیکتر نیز در اوضاع اضطراری استفاده کند، همانطور که در جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ علیه عراقی ها از آن استفاده به عمل آمد.
۴) غلاف تجسسی TARPS
بله، اف-۱۴ تامکت همچنین یک پلتفرم تجسسی نیز محسوب می شد. به یاد داشته باشید که در اکثر دوران خدمت تامکت، هنوز غلاف های مادون قرمز یا دوربین های دیجیتال وجود نداشتند، بنابراین یک توانایی تجسسی ضروری در بخش هوانوردی دریایی ایالات متحده وجود داشت.
حتی در سال ۲۰۰۲، اف-۱۴ تامکت ماموریت های رزمی را با ثبت مختصات مواضع طالبان انجام داد. غلاف TARPS دوربین های تجسسی مادون قرمز و دوربین های پانورامیک یا فریمی را حمل می کرد. در نهایت این غلاف دیجیتالی شد. بنابراین، تصاویر و موقعیتهای جغرافیایی GPS می توانستند به صورت دیجیتالی به سایر هواپیماها منتقل شوند تا حملات زمینی دقیق تری را ممکن سازند.
۵) غلاف LANTIRN و توانایی استفاده از بمبهای هوشمند
در مستند Tomcat Tales، داستانی به روایت وارد کارول، افسر ارتباطات عمومی سابق نیروی دریایی و خلبان عقب اف-۱۴،گفته شده است که خلبان فقید دیل “اسنورت” اسنودگرس به طور بودجه در نظر گرفته شده برای قرار دادن موشک هوا به هوای AIM -120 روی اف-۱۴ را تغییر داده و به جای آن یک غلاف مادون قرمز LANTIRN را نصب کرد.
به طور کلی، تلاش های اسنودگرس اف-۱۴ تامکت را به یک بمب افکن هوشمند تبدیل کرد که می توانست بمب های هدایت شونده با لیزر و بمب های هدایت شونده با GPS را برای حملات دقیق رها کند. جنگنده F/A-18E/F Super Hornet که جایگزین اف-۱۴ تامکت شد، نهایتاً نمایشگر بزرگتری مانند اف-۱۴ دریافت کرد و به برد مشابهی رسید.
علاوه بر این، تامکت به یک پلتفرم هوایی کنترل آتش تبدیل شد تا از جنگ کوزوو در سال ۱۹۹۹ تا جنگ جهانی علیه تروریسم، حملات هوایی را هدایت کند – به جای اینکه صرفاً در برابر تهدیدات هوایی اندک یا غیرموجود آماده باشد. غلاف LANTIRN و یک بمب هدایت شونده با لیزر اف-۱۴ تامکت به وضوح در تصویر پایین قابل مشاهده است.
اما طراحی دهه ۱۹۶۰ تامکت در نهایت با نیازهای پرهزینه تعمیر و نگهداری و موشک های هوا به هوای فرسوده همراه شد که توانایی تکامل آن را در یک محیط بودجه ای چالش برانگیز محدود کرد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، نیروی دریایی آمریکا نگران بمب افکن های اتحاد جماهیر شوروی سابق که با موشک های کروز مسلح شده بودند، نبوده و به یک هواپیمای دیجیتالی تر، با قابلیت تعمیر و نگهداری آسان تر که بتواند یک گزینه حمله الکترونیکی نیز داشته باشد، نیاز داشت. ارتقای طراحی F/A-18 به سوپر هورنت این خلاء را پر کرد و تامکت در پاییز سال ۲۰۰۶ با افتخار بازنشسته شد.
منبع: روزیاتو
