این سنگ غول‌پیکر 7 هزار سال قبل توسط یک «موج عظیم» جابه‌جا شده است
یک تخته‌سنگ غول‌پیکر به نام «ماکا لاهی» به‌تازگی در فاصله حدود ۲۰۰ متری از لبه صخره‌ای در تونگا کشف شده است. پژوهشگران معتقدند این سنگ ممکن است حدود ۷۰۰۰ سال پیش توسط یک سونامی به آن‌جا منتقل شده باشد.
فرادید| به نظر می‌رسد تخته‌سنگ غول‌پیکری که صدها فوت از لبه صخره‌ای در تونگا (کشوری در قارۀ اقیانوسیه و نزدیک استرالیا) فاصله دارد در پی یک سونامی باستانی جابه‌جا شده باشد؛ نکته‌ای که آن را به یکی از بزرگ‌ترین سنگ‌هایی تبدیل می‌کند که تاکنون به‌وسیله‌ی «موج» روی زمین جابه‌جا شده‌اند.
به گزارش فرادید، این تخته‌سنگ بزرگ که سال ۲۰۲۴ در سواحل جنوبی جزیره تونگاتاپو در تونگا کشف شد، ۲۰۰ متر با لبه صخره فاصله دارد و در ارتفاع ۳۹ متری از سطح دریا قرار گرفته است. ابعاد آن ۱۴ در ۱۲ در ۶.۷ متر و وزنش بیش از ۱۱۸۰ تن است.
این تخته‌سنگ که روی صخره‌ای بالای ساحل قرار دارد، بزرگ‌ترین تخته‌سنگ بالای صخره‌ای در جهان است و نخستین بار ساکنان محلی آن را شناسایی کردند. مارتین کولر، نویسنده اصلی مقاله و پژوهشگر دانشگاه کوئینزلند استرالیا گفته: «ما در حال بررسی ساحل جنوبی تونگاتاپو بودیم و به دنبال شواهدی از سونامی‌های گذشته می‌گشتیم. هنگامی‌که با چند کشاورز صحبت می‌کردیم، ما را به سمت این تخته‌سنگ بزرگ هدایت کردند.»
این سنگ بزرگ چگونه به آن‌جا رسیده است؟
کولر می‌گوید: «به‌راستی شگفت‌زده شدم. این سنگ بسیار دورتر از محدوده بررسی ما قرار داشت و فقط یک موج بسیار بزرگ می‌توانسته آن را به آن‌جا برساند. دیدن این سنگ بزرگ که میان گیاهان پوشیده شده، باورکردنی نبود.»
بر مبنای پژوهشی که روز ۲۱ آوریل در مجله Marine Geology «زمین‌شناسی دریایی» منتشر شد، تخته‌سنگ «ماکا لاهی» که در زبان تونگایی به معنای «سنگ بزرگ» است، ممکن است در پی یک سونامی بزرگ که حدود ۷۰۰۰ سال پیش به جزیره برخورد کرده، به محل کنونی منتقل شده باشد.
پژوهشگران ویژگی‌های این تخته‌سنگ را اندازه‌گیری و مدل‌سازی کرده‌اند تا ببینند یک موج با چه اندازه‌ای توانسته چنین سنگ بزرگی را تا این فاصله جابه‌جا کند. آن‌ها حدس می‌زنند این تخته‌سنگ ابتدا در لبه صخره بوده، اما به وسیله موجی با ارتفاعی تا حدود ۵۰ متر (کم و بیش به اندازه آبشار نیاگارا) و به مدت حدود ۹۰ ثانیه به روی خشکی رانده شده است.
کولر می‌گوید: «ما یک مدل سه‌بعدی ساختیم و سپس به ساحل برگشتیم و محل ابتدایی سنگ را روی صخره‌ای که بیش از ۳۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، یافتیم.»
بر مبنای روش‌های تاریخ‌گذاری ایزوتوپی، پژوهشگران تخمین می‌زنند این تخته‌سنگ دست‌کم ۶۸۹۱ سال پیش، با احتمال خطای ۹۷ سال، به مکان کنونی منتقل شده است. این تاریخ با شواهد وابسته به سونامی بزرگی که بین ۷۲۴۰ تا ۶۹۴۰ سال پیش به جزیره شمالی نیوزیلند (حدود ۲۰۰۰ کیلومتری جنوب‌غرب تونگا) برخورد کرده، همخوانی دارد.
این امکان وجود دارد که پیش‌آمدن این سونامی هم‌زمان با یک زمین‌لرزه بزرگ (رویدادی موسوم به زمین‌لرزه-سونامی هم‌زمان) بوده باشد. پژوهشگران نوشته‌اند: «احتمال دارد آن زمین‌لرزه نه تنها یک سونامی ایجاد کرده که جزیره شمالی نیوزیلند را فرا گرفته، بلکه رانش زمین گسترده‌ای هم ایجاد کرده که خود، سونامی جداگانه‌ای پدید آورده و ماکا لاهی را به جای کنونی‌اش انتقال داده است.»
جزایر تونگا در اقیانوس آرام جنوبی هستند، جایی که به دلیل قرار داشتن در «حلقه آتش» (نواحی برخورد صفحات زمین‌ساختی) آماده‌ی سونامی است. بخش‌های فرورانش (جایی که یک صفحه به زیر صفحه دیگر می‌رود) یا فوران‌های آتشفشانی زیرآبی بزرگ می‌توانند زمین‌لرزه‌هایی ایجاد کنند که منجر به سونامی شوند.
سال ۲۰۲۲، تونگاتاپو در پی یک سونامی با ارتفاع ۱۹ متر که به‌دنبال فوران آتشفشان هونگا تونگا – هونگا ایجاد شده بود، مورد هجوم قرار گرفت. آب تا یک کیلومتر درون خشکی پیش رفت. آنی لائو، زمین‌ریخت‌شناس ساحلی گفته: «سونامی اخیر در تونگا جان ۶ نفر را گرفت و خسارت‌های زیادی وارد کرد.»
پژوهشگران امیدوارند کشف چگونگی جابه‌جایی این تخته‌سنگ بزرگ بتواند به تونگا و دیگر کشورهای اقیانوس آرام در آمادگی برای سونامی‌های بزرگ کمک کند.
لائو می‌گوید: «درک رخدادهای شدید گذشته برای آماده‌سازی در برابر خطرات و ارزیابی ریسک حال و آینده بسیار حیاتی است. این تحلیل، درک ما از انتقال تخته‌سنگ‌ها به وسیله موج را تقویت می‌کند و به بهبود ارزیابی خطر در نواحی در معرض سونامی در سراسر جهان کمک خواهد کرد.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
