راهی برای کاهش خستگی شیمی درمانی

بررسی‌های یک مطالعه نشان داد تجویز خوراکی ملاتونین می‌تواند، خستگی ناشی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی را در بیماران مبتلا به سرطان پستان کاهش دهد.

یکی از شایع‌ترین و ناتوان‌کننده‌ترین عوارض جانبی در بیماران سرطانی که تحت درمان شیمی‌درمانی و پرتودرمانی قرار می‌گیرند، خستگی است.

این مشکل عملکرد فردی و کیفیت زندگی بیمار را مختل می‌کند و با این حال مکانیسم زمینه‌ساز این خستگی هنوز به طور کامل روشن نشده است.

بررسی‌ها نشان داده که بیماران مبتلا به سرطان به طور کلی سطوح پایین‌تری از «ملاتونین» را دارند. ملاتونین؛ یک هورمون با الگوی ترشح شبانه و دوره‌ای است که از غده هیپوفیز ترشح می‌شود و در تنظیم عملکرد غدد درون‌ریز و تعدیل ریتم شبانه‌روزی انسان دخیل است.

با توجه به تاثیری که ملاتونین در خستگی ناشی از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی می‌تواند داشته باشد؛ پژوهشگران تاثیر داروی ملاتونین را بر بیماران مبتلا به سرطان پستان بررسی کردند.

برای انجام این مطالعه ۴۲ نفر از زنان مبتلا به استیج یک تا سه سرطان پستان که در مرکز آموزشی درمانی بعثت و مرکز خیریه تشخیصی و درمانی مهدیه شهر همدان، تحت درمان بودند؛ مورد بررسی قرار گرفتند.

پژوهشگران به صورت تصادفی بیماران را به دو گروه تقسیم کردند و به یک گروه ملاتونین خوراکی و یک گروه دارونما داده شد. دارو و دارونما از نظر شکل و بسته‌بندی مشابه بودند و بیماران از محتوای آن اطلاعی نداشتند و سه تا هفت روز پیش از شروع درمان تا زمان پیشرفت بیماری این دارو مصرف می‌شد.

بیماران چهار هفته پس از اتمام آخرین جلسه درمان با استفاده از پرسش‌نامه مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین نمونه‌های خون بیماران نیز پس از این مدت بررسی شد و میزان اینترلوکین ۶ که با خستگی مرتبط است، اندازه‌گیری شد.

در این کارآزمایی بالینی از ۸۴ بیمار، ۴۱ نفر در گروه مداخله (درمان با ملاتونین) و ۳۷ نفر در گروه دارونما بودند. بعد از گذشت چهار هفته، سه نفر به دلیل عوارض (تهوع، استفراغ و ..) از گروه مداخله و یک نفر از گروه دارونما به دلیل عدم مراجعه برای پیگیری، از مطالعه حذف شدند.

در این تحقیق مشخص شد که تجویز داروی خوراکی ملاتونین در زنان مبتلا به سرطان پستان که تحت درمان پرتودرمانی و شیمی‌درمانی هستند، به طور معنی‌دار شدت خستگی ناشی از این درمان‌ها را کاهش می‌دهد. ولی بررسی‌های نمونه‌های خون بیماران حاکی از این بود که ملاتونین تاثیری بر اینترلوکین ۶ ندارد.

در این مطالعه که برگرفته از طرح تحقیقاتی مصوب در دانشگاه علوم پزشکی همدان بود، عبدالعظیم صدیقی پاشاکی، سعید افشار، کمال محمدیان، محمدهادی غلامی، عباس مرادی و زهرا کشت‌پور املشی؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «ارزیابی اثرات ملاتونین بر خستگی و تغییرات سطوح سرمی اینترلوکین ۶ ناشی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی ادجوانت در زمان مبتلا به سرطان پستان» در فصل‌نامه بیماری‌های پستان، منتشر شده است