رونمایی از ۳ اثر شاخص تمدن پنج‌هزارساله شرق ایران

همزمان با نهمین سالگرد ثبت جهانی شهر سوخته در یونسکو، سه اثر تاریخی شاخص تمدن پنج‌هزارساله خاور ایران به نمایش گذاشته شد.

پیکرک مفرغی بانوی شهر سوخته، لوح حسابداری و مولاژ شانه معرق به مناسبت نهمین سالگرد ثبت جهانی شهر سوخته، یکشنبه چهارم تیرماه در موزه منطقه‌ای جنوب شرق ایران در شهر زاهدان رونمایی شد.

«لوح حسابداری» که زمستان ۱۴۰۰ پس از ۵۰ سال کاوش در شهر سوخته به‌دست آمد، یک سند منحصر به فردِ نوشتاری از دوره شهرنشینی شرق ایران به حساب می‌آید که قدمت آن در حدود ۴۹۰۰ سال تخمین زده شده است. این لوح یک‌بار در موزه ملی ایران برای زمان محدودی به نمایش گذاشته شده است.

شانه معرق که یکم اسفند ۱۳۷۹ از شهر سوخته کشف شد، قدیمی‌ترین اثر "معرق‌کاری مسطح" با قدمتی پنج‌هزارساله است. این اثر شامل دو شانه با دسته هلالی‌شکل و دارای دندانه‌های بسیار ظریف است که روی سطح دسته آن‌ها در هر دو طرف، آثار معرق‌کاری مشاهده می‌شود.

کارشناسان معتقدند، هنرمندان باستانی شهر سوخته با استفاده از دو نوع چوب متفاوت، قطعات چوبی را در اشکال گوناگون بریده و روی سطح دسته شانه قرار داده و برای چسباندن آن‌ها از صمغ درخت استفاده کرده‌اند.

سیدمنصور سیدسجادی ـ سرپرست هیأت‌ باستان‌شناسی شهر سوخته ـ گفته است: «طرح این معرق به صورت نقوش کنگره‌ای‌شکل است که مشابه آن پیش‌تر روی سفال‌های مکشوفه از این شهر مشاهده شده است.» این لوح نشانه ارتباط تجاری و نفوذ عیلامیان در شهر سوخته است.

پیکرک مفرغی بانویی با کوزه‌ای بر سر، اثر شاخص دیگری است که به بهانه ثبت جهانی شهرسوخته به نمایش گذاشته می‌شود. این تندیس به اندازه ۲۵ سانتی‌متر، تجسمی از یک ایزدبانوی ناظر بر آب‌ها است.

برخی باستان‌شناسان براساس گورآوندهای شهر سوخته بر این باورند که جامعه ساکن در این منطقه دست‌کم در بخش مهمی از تاریخ ۱۳۰۰ ساله خود، به شیوه "مادرمحوری" اداره شده است و زنان آن سهم چشمگیری در مشارکت اجتماعی و اقتصادی داشته‌اند.

شهر سوخته، یکی از مهمترین نقاط شهرنشینی فلات ایران در حدود پنج‌هزار سال پیش بوده است که آثار شاخص دیگری همچون جمجمه جراحی‌شده یک دختر ۱۳ ساله، چشم مصنوعی زنی حدودا ۲۸ تا ۳۲ ساله، خط‌کشی با دقت یک میلی‌متر، تخته نردی با ۶۰ مهره و جامی سفالین با طراحی یک بز که قدیمی‌ترین انیمیشن جهان لقب دارد، نیز از آن کشف شده است.

این شهر باستانی در حدود ۶۰ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان واقع شده و در تاریخ ۲۲ ژوئن ۲۰۱۴ مطابق با ۱ تیر ۱۳۹۳ در سی و هشتمین اجلاس یونسکو ثبت جهانی شد.

منبع: ایسنا