کشف سازه های باستانی شگفت انگیز برای انتقال آب در ارومیه

نتایج فعلی کاوش در مسجد جامع ارومیه مشخص کرد سازه‌های کشف شده در کاوش‌های پیشین از نظر گاه‌شناختی و کارکرد نیاز به بازنگری دارد؛ این سازه‌ها بدون ارتباط آیینی-دینی با مسجد جامع بوده و عموماً در راستای سیستم انتقال و هدایت آب است.

به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سعید ستارنژاد (سرپرست هیئت باستان‌شناسی) گفت: مسجد جامع ارومیه یکی از قدیمی‌ترین مساجد منطقۀ آذربایجان ایران محسوب می‌شود که طی دوره‌های مختلف فرهنگی بازسازی و الحاقاتی در ساختار معماری آن انجام شده و یکی از زیباترین و شاخص‌ترین مساجد تاریخی است.

او با بیان‌اینکه کاوش‌های باستان‌شناختی در این مجموعه طی سال‌های گذشته آغاز و تاکنون ادامه دارد افزود: در این کاوش‌ها شواهدی از بقایای معماری دوره‌های مختلف به دست آمده و کاوش حاضر نیز در راستای تکمیل و بازنگری نتایج کاوش‌های پیشین بوده است.

این باستان‌شناس تصریح‌کرد: بنابراین، ضرورت انجام فعالیت‌های دقیق باستان‌شناختی، در فرآیند کاوش لایه‌ها و پیگردی بقایای معماری وجود دارد تا علاوه بر خواناسازی فضاهای معماری به دست آمده در این فصل، بتوان درک بهتری از کارکرد و گاه‌شناختی ساختارهای معماری فصول پییشن نیز به دست آید؛ براین اساس، ضمن کاوش باستان‌شناختی با تکیه بر منابع مکتوب و روایت‌های شفاهی تحلیلی بهتر از وضعیت محوطه پیرامون مسجد جامع ارومیه کسب شد.

ستارنژاد اظهارکرد: در این کاوش بقایای معماری متعلق به سده‌های میانی و متأخر اسلامی کشف و شناسایی شد که این آثار معماری با مصالح سنگ، آجر و گچ و خشت ساخته شده‌اند، فضاها غالباً در ابعاد کوچک بوده و تمرکز عمده فضاهای معماری عموماً در جبهۀ جنوبی ساختمان مسجد است.

او با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد این آثار معماری در گذشته کارکرد تجاری داشته‌اند افزود: با توجه به ادامه فرآیند کاوش انتظار می‌رود یافته‌های بیشتر باعث درک بهتر از کارکرد آن‌ها شود.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی گفت: بقایای معماری انتقال آب شهر ارومیه، یکی دیگر از نویافته‌های معماری این فصل بوده است؛ این سازه‌ها که با سنگ ساخته شده‌اند در سده‌های میانی و متأخر اسلامی کارکرد انتقال و هدایت آب رودخانۀ شهرچای به داخل بافت ارومیه را داشته است.

به گفته این باستان‌شناس، سازه‌های یاد شده با شیب ملایم از سمت جنوب به شمال ایجاد شده‌اند که به مرور زمان با آوار پر شده است.

ستارنژاد افزود: نتایج فعلی این کاوش مشخص کرد سازه‌های کشف شده در کاوش‌های پیشین از نظر گاه‌شناختی و کارکرد نیاز به بازنگری دارد، به طوری که تاکنون نظریات مختلف دربارۀ پیشینۀ این مسجد و کارکرد اولیه آن از سوی بسیاری از پژوهشگران ارائه شده اما نتایج به دست آمده از کاوش حاضر، ضمن رد نظریات پیشین، کارکرد سازه‌های کشف شده را مشخص کرده است.

او با بیان‌اینکه این سازه‌ها بدون ارتباط آیینی-دینی با مسجد جامع بوده و عموماً در راستای سیستم انتقال و هدایت آب است اظهارکرد: انتظار می‌رود تداوم کاوش باستان‌شناختی طی روزهای آینده، در جبهه جنوب‌شرقی، نتایج بهتری در رابطه با محوطه مسجد جامع ارائه خواهد داد و قطعا درک بهتری از پیشینه مسجد جامع ارومیه نیز می‌توان به دست آورد.

منبع: ایلنا