کشف غیرمنتظرۀ یکی از نخستین کتیبه‌های مسیحی امپراتوری روم
تیمی از کارشناسان بین‌المللی و محلی به رهبری پروفسور کریستف جِی. گُدارد، کتیبه‌ای با اهمیت تاریخی که توسط امپراتور بیزانس ژوستینینان تقدیم شده است را در سایت باستان‌شناسی اولپیانا در کوزوو کشف کرده‌اند.
فرادید| تاریخ قلمروی کوزوو به رغم اینکه کشوری نسبتاً جوان است، غنی است. در دوران روم، اولپیانا مرکز سیاسی، پولی و فرهنگی امپراتوری بود. اولپیانا در یازده کیلومتری جنوب شرقی پریشتینا، یک سکونتگاه رومی پیش از بیزانس است.
به گزارش فرادید؛ کاوش‌های باستان‌شناسی در این شهر از سال 1954 آغاز شده است. بقایای زندگی پیش از روم طی کاوش‌های باستان‌شناسی از سال 2009 تا 2011 کشف شدند. اولپیانا برای پادشاهی داردان مکان مهمی بود و در دوره‌ی کلاسیک، سکونتگاه داردان و ایلیاتی‌ها بود.
کشف موزاییکی که کتیبه امپراتور ژوستینیان بر روی آن نوشته شده و همینطور کشف یک کلیسای اسقفی باشکوه در سال 2022 نتایج ملموس پروژه‌ای هستند به نام «مأموریت باستان‌شناسی اروپا در کوزوو: از اولپیانا تا یوستینیانا سکوندا» که اتحادیه اروپا حامی مالی آن شده است و انتظار می‌رود در دسامبر 2024 به پایان برسد.
کتیبه امپراتور ژوستینیان مهمترین کشف در باستان‌شناسی کوزوو
به گفته‌ی باستان‌شناسان، این مدرکی است دال بر ریشه‌ی داردانی امپراتور بزرگ بیزانس. امپراتور ژوستینیان (527-565) در تورسیوم متولد شد که گمان می‌رود نزدیک اسکوپیه کنونی باشد.
آربن حاجداری، استاد باستان‌شناسی دانشگاه پریشتینا، به BIRN گفته است این کتیبه دارای اهمیت تاریخی بسیار زیادی است و مهمترین یافته‌ی باستان‌شناسی کوزوو به حساب می‌آید. حاجدری تاکید می‌کند که یکی از عناصر مهم کتیبه ذکر شهر داردانیا است که نشان می‌دهد مردم داردانیان رومی نشده و هویت‌شان را از دست ندادند.
حاجداری توضیح می‌دهد: «بسیار مهم است، با توجه به این واقعیت که مقالات و مطالعات بسیاری وجود دارند که سعی می‌کنند نشان دهند هویت داردانیان در هویت رومی جذب و ناپدید شده است، این کشف به خاطر به چالش کشیدن این دیدگاه اهمیت زیادی دارد.»
این کتیبه از قسمت مرکزی کلیسا امتداد یافته و محققان در مساحتی بیش از 460 متر مربع حفاری‌هایی را انجام داده‌اند و تزیینات مختلفی با نقوش گل و جانور را شناسایی کرده‌اند.
میلوت بریشا، باستان‌شناس و رئیس پارک باستان‌شناسی «اولپیانا» می‌گوید: «این کتیبه ما را شگفت‌زده کرد، چون به گونه‌ای حفظ شده که نشان می‌دهد ما به راستی با یک شهر داردانیایی روبه‌رو هستیم که توسط امپراتوری داردانی ساخته شده است».
از سوی دیگر، پروفسور کریستف گُدارد از مدرسه عالی نرمال در پاریس برای نخستین بار در سال 2016 از اولپیانا بازدید کرد و کاوش‌ها سال 2017 آغاز شد. گُدارد تاکید می‌کرد که کوزوو برای باستان‌شناسی یک مکان منحصر به فرد است، چون به ندرت می‌توان در اروپا مکانی دست‌نخورده پیدا کرد. به گفته وی، غیر از رم، کوزوو در اروپا برجسته است.
«آنچه اینجا می‌توانید ببینید، مکانی است که قبل از ما دست‌نخورده بوده است. در این مورد اطمینان داریم. شکی نیست. اینجا در اروپا بسیار منحصر به فرد است و تنها 1 درصد یا شاید حدود 2 درصد آن شناخته شده است. پس، تصور کنید ما اینجا چیزی شبیه دو پمپئی داریم: یکی 35 هکتار و دیگری 19 هکتار.»
اتحادیه‌ی اروپا با بودجه 1 میلیون یورویی، حامی مالی این کاوش‌ها به عنوان بخشی از پروژه «ماموریت باستان‌شناسی اروپایی در کوزوو: از اولپیانا تا ژوستینیا سکوندا» است که در دسامبر 2021 آغاز شده و انتظار می‌رود در دسامبر 2024 به پایان برسد.
مترجم: زهرا ذوالقدر
