(تصاویر) کشف حیرت انگیز شواهدی از نخستین مراسم حج در ماقبل تاریخ در عربستان

کاوش‌های اخیر و مطالعاتی که به دنبال آن در یادبودهای سنگی «مستطیل» در شمال غرب عربستان انجام شده است، از وجود فرقه‌ای آیینی در این ناحیه حکایت می‌کند که قدمت آن به ماقبل تاریخ باز می‌گردد.

برطبق شواهد شامل چندین قطعه باقی‌مانده از استخوان‌های حیوان و اجساد حداقل 9انسان، مردمان نوسنگی از هزاره ششم قبل از میلاد در این ناحیه مجموعه پیچیده‌ای از آیین‌های مذهبی، سیاسی و اجتماعی برگزار می‌کردند.

حدس فرقه مذهبی از آنجایی زده شد که جمجمه‌ها و شاخ حیوانات به ترتیب خاصی سازماندهی و مرتب شده بودند.

گردهمایی آیینی: نخستین مراسم حج در تاریخ؟

شواهدی متقاعد‌کننده‌ای از گردهمایی انسان‌های باستانی متعلق به 7000سال قبل در عربستان سعودی به دست آمده است. این شواهد با بررسی بیش از 1000 سازه سنگی مستطیلی ماقبل تاریخی گردآوری شده است. سازه‌های مستطیلی، مستطیل‌های بزرگی با دیوارهای کوتاه در فضای آزاد هستند.

هنوز به یقین مشخص نیست که این مستطیل‌ها به چه دلیلی یا در چه زمانی ساخته شده‌اند اما فرایند فهم، مستندنگاری و مطالعه آن‌ها و سایر بقایای باستان‌شناسی در این ناحیه در سال 2018 آغاز شد.

مستطیل‌هایی که اخیرا کشف شده‌اند ابعادی در حدود 40در 12متر و دیوارهای سنگی با ضخامت 2متر دارند. متأسفانه به دلیل فرسایش، ارتفاع اصلی این مستطیل‌ها تحت تأثیر قرار گرفته است.

محققان بر ماهیت جمعی این مراسم آیینی تأکید کرده‌اند و پیشنهاد می‌دهند که مردم احتمالا برای رسیدن به این مستطیل‌های ماقبل تاریخ سنگی سفرهای ویژه‌ای را آغاز می‌کردند. این سفرها ممکن است نخستین اشکال سنتی حج باشند که تاکنون مستندنگاری شده‌اند.

وفور گونه‌های حیوانات اهلی در میان نذورات حیوانی که قربانی شده‌اند، شاهدی اضافی است که از سبک زندگی معنوی- عشایری این جوامع پرده برمی‌دارد. احتمالا اعضای این جوامع مستطیل‌ها را به عنوان ابزاری برای تقویت یا ایجاد انسجام اجتماعی و تعیین قلمرو استفاده می‌کردند.

قطعات شاخ و جمجمه حیوانات احتمالا در مراسمی در این محل‌ها انباشت می‌شدند. در بازسازی اولیه این مراسم، این فرضیه مطرح شده است که عشایر گردهم جمع می‌شدند و این نذورات را به عنوان مولفه‌های تفکیک‌ناپذیری از مراسم تشریفاتی حمل می‌کردند.

مشارکت‌کنندگان برای آنکه وارد اتاقک فشرده شاخ (یک مستطیل کوچک‌تر که در سال 2018 کشف شد) بشوند، از طریق یک در بسیار باریک یکی‌یکی وارد می‌شدند و از یک سراسرا که با آتشدان‌هایی تزیین شده بود، رد می‌شدند تا به محوطه اصلی وارد شوند. در این مکان آن‌ها قربانی نمادین را به نمایندگی از گروه اجتماعی‌شان تقدیم می‌کردند. مجموع این نذری‌ها حس اتحاد و هویت مشترک را بین اعضای یک اجتماع بزرگ‌تر ایجاد می‌کرد.

محققان در قلب این سازه مستطیلی یک سازه صحن-‌شکل احتمالی پیدا کرده‌اند. این سازه شامل دو آتشدان بود که نشان می‌دهد تشریفات و مراسم احتمالا در درون آن انجام می‌شده است. مجموعه‌ای شامل بیش‌ از 3000 قطعه از بقایای حیوانات، که رویهم وزنی در حدود 25کیلوگرم دارند، نیز در داخل این سازه پیدا شده است. استخوان‌های حیوانات بین سال‌های 5300 تا 5000 قبل‌ازمیلاد در این مکان انباشت شده‌اند.

در بین این یافته‌ها، بقایای صدها شاخ و جمجمه انسان، که در بدو امر از گونه‌هایی مانند گاو و بز باقی مانده‌اند، وجود دارند. جالب است که مجموعه‌های مشابهی از سر و شاخ حیوانات گله نیز در اماکن متعدد ماقبل تاریخ در خاورمیانه، شامل محوطه‌‌ای در یمن که در آن جمجمه گاو‌ها به شکل دایره‌ای به نمایش گذاشته شده بود، پیدا شده است.

نه انسان یافت‌شده شامل مجموع بقایای دو نوزاد، 5بزرگسال، یک بزرگسال یا جوان و یک کودک است و قدمت آن‌ها به چند قرن بعد از استخوان‌های حیوانات باز‌ می‌گردد. این انسان‌ها احتمالا در طی یک مراسم تدفین جمعی به خاک سپرده شده‌اند. ممکن است که آن‌ها سازندگان این مستطیل‌ها بوده باشند؟ هنوز مشخص نیست، همان‌طور که هدف اصلی از ساخت این مستطیل‌ها هنوز مبهم است.

مقاله‌ای که در سال 2021 منتشر شد این فرضیه را مطرح کرد که این مستطیل‌ها احتمالا بخشی از یک «فرقه گاو» بودند و دلیل‌شان این است که در مقایسه  با سایر حیوانات اهلی، استخوان‌های گاوها کم‌تر در این ناحیه مشاهده شده است.

مقاله دیگری که اوایل سال جاری منتشر شده است، این فرضیه را مطرح کرده است که این مستطیل‌ها در دوره مرطوب هولوسن (7000-6000 سال قبل از میلاد) در ناحیه عربستان اجرا شده‌اند. در این زمان از تاریخ در این ناحیه رطوبت افزایش یافته و با خشکسالی و بیابان‌زایی تدریجی مواجه بود.  ممکن است که این سازه‌ها جایگاه مقدسی برای درخواست از خدایان باران برای بارش بیش‌تر و برکت دادن به زمین‌های خشکیده بوده باشند؟  

منبع: راهنماتو