۵ روش عجیب جنگی در دنیای باستان؛ از پرتاب بمب‌ عقرب تا حمله با آتش یونانی

ارتش‌های دنیای باستان برای درهم شکستن سپاه دشمن و همینطور مقاومت شهرهای محاصره‌شده نه تنها از جاندارانی چون خوک‌ها و فیل‌ها استفاده می‌کردند بلکه بیماری‌های مهلک را نیز به خدمت می‌گرفتند.

مدت‌ها پیش از آنکه بمب اتم، مرگبارترین سلاح بشر، یا دیگر بمب‌های شیمیایی و میکروبی ساخته شود؛ انسان‌ها راه‌های خلاقانه‌ و بدنامی برای ناقص‌سازی و کشتن یکدیگر ابداع کرده بودند.

بسیاری از بمب‌هایی که در گذر قرن‌ها به ذهن سازندگان تسلیحات جنگی خطور کرده بودند چندان پیچیده به حساب نمی‌آمدند، با این حال در زمان خود تاثیر فاجعه‌باری بر سپاه دشمن می‌گذاشتند.

در زیر ۵ مورد از مرگبارترین سلاح‌های باستانی را با هم مرور می‌کنیم:

بمب عقرب

تقریباً ۲ هزار سال پیش انسان‌ها با ساخت بمب‌های سفالی مملو از عقرب‌های سمی راهی برای ضربه زدن به دشمن پیدا کردند.

ساکنان شهر بیابانی و باستانی «هترا»، که در استان نینوای عراق امروزی واقع است، بمب‌های عقرب را به سوی سربازان رومی پرتاب می‌کردند که تحت فرمان امپراتور «سپتیمیوس سوروس» در سال ۱۹۹ میلادی قصد داشتند این شهر را محاصره کنند.

سربازان ۲۰ روز طاقت‌فرسا را زیر نیش عقرب‌ها تحمل کردند تا جایی که در نهایت مدافعین شهر پیروز شدند و ارتش سوروس عقب‌نشینی کرد.

زهر عقرب یکی از سلاح‌های باستانی برای مقابله با سپاه دشمن محسوب می‌شد

قوچ و الاغ‌های آلوده به عفونت

یکی از نخستین نمونه‌های جنگ بیولوژیکی به امپراتوری هیتی نسبت داده می‌شود که در قرن چهاردهم قبل از میلاد در شرق مدیترانه (ترکیه امروزی) قدرت را در دست داشت.

آنان تصمیم گرفتند از بیماری برای تضعیف دشمنان خود استفاده کنند؛ به همین جهت قوچ‌ها و خرهایی را که مبتلا به بیماری باکتریایی «تولارمی» بودند، به روستاهایی فرستادند که محل زندگی قوم رقیب «آرزاوا» بود.

شیوع این بیماری مشترک بین انسان و دام در قلمروی دشمن، باعث ابتلای گسترده ارزاوان‌ها شد و آنها چنان ضعیف شدند که در غلبه بر هیتی‌ها شکست خوردند.

فیل‌های جنگی

فیل‌های جنگی، یا همان «تانک‌های زنده»، در برابر سواره‌نظام مؤثر بودند و می‌توانستند سربازان پیاده دشمن را نیز له کنند. در بعضی لشکرها صاحبان عاج فیل‌ها به میخ‌ مجهز می‌شد تا قدرت ویرانگری این موجودات افزایش پیدا کند.

با این حال وجود آن‌ها همیشه به معنای پیروزی نبود. «پیروس»، از پادشاهان منطقه اپیروس در یونان و آلبانی امروزی، در تلاش برای حل نزاعی در آرگوس با ناوگانی از فیل‌های جنگی شکست تحقیرآمیزی را متحمل شد.

استفاده از فیل‌ها در نبرد زاما در جنگ دوم کارتاژ، سال ۲۰۹ پیش از میلاد

داستان از این قرار بود که جسد یکی از فیل‌های جنگی‌اش تنگه برگشت را مسدود کرد و باعث شد قشون سواره‌نظام که در حال عقب‌نشینی بود دچار آشفتگی شود.

استفاده از فیل ابتدا در جنوب شرقی آسیا رایج شد و بعدتر در جاهای دیگر از جمله ناحیه مدیترانه نیز کشیده شد. با ابداع توپ، استفاده از فیل‌ها در جنگ رو به کاهش گذاشت و در قرن نوزدهم میلادی تقریباً به صفر رسید.

خوک‌های نبرد

صدای جنگ‌های باستانی در ذهن انسان‌های امروزی غالبا به شکل صدای چکاچک شمشیرها و فریاد انسان‌های دردکشیده و شاید شیهه فیل‌ها تداعی می‌شود. اما یک صدای دیگر نیز می‌توان به آنها افزود: جیغ خوک‌های وحشت‌زده.

برای اولین بار در سال ۲۸۰ قبل از میلاد سپاهیان پیرسوس متوجه بینایی ضعیف فیل‌ها به همراه حساسیت بالای آنها به صدا شدند و دریافتند که هیچ چیز مانند جیغ خوکی آنها را آزار نمی‌دهد. رها کردن چند خوک به سمت لشکر فیل‌ها باعث می‌شد شیرازه سپاه دشمن از هم بپاشد.

استفاده از خوک در نبرد در برابر فیل‌ها. نقاشی متعلق به قرن ۱۵ میلادی

از خوک‌ها همین‌طور در محاصره شهر باستانی مگارا در سال ۲۶۶ قبل از میلاد استفاده شد. ساکنان این شهر باستانی برای مقابله با سپاه آنتیگونوس دوم خوک‌های زنده را به نفت‌ خام آغشته کرده و پس از آتش زدنشان آنها را به سمت فیل‌های جنگی دشمن راندند.

فیل‌ها با وحشت از خوک‌های شعله‌ور گریخته و اغلب تعداد زیادی از سربازان خود را زیر پا گذاشته و کشتند. بر اساس یک روایت، این امر باعث شد گوناتاس تعدادی خوک را در میان سپاه فیل‌های خود نگهداری کند تا این حیوانات به خوک عادت کنند.

آتش یونانی

آیا تا به حال به فکرتان رسیده که می‌توان آب را آتش زد؟ به گفته مورخ تئوفانس، معماری به نام «کالینیکوس هلیوپولیس» در زمان امپراتوری بیزانس اسلحه مرگباری به نام «آتش یونانی» ساخت که در جنگ‌های دریایی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

از این سلاح برای نخستین بار در زمان سلطنت امپراتور کنستانس چهارم در سال ۶۷۲ میلادی استفاده شد و به محاصره بزرگ قسطنطنیه کمک کرد. از «فرمول مخفی» ساخت آن به طور ویژه محافظت می‌شد.

یک نقاشی مربوط به قرن ۱۲ میلادی که یک کشتی رومی را درحال پرتاب آتش نشان می‌دهد

این ماده از یک ترکیب شیمیایی حاصل از نفتا (سوخت مایع هیدروکربنی) مشتعل تولید شده بود و حتی روی آب نیز آتش می‌گرفت. مواد تشکیل‌دهنده دقیق و سازوکار احتراق آن به طور قطعی مشخص نیست، اما طبق گفته موزه سلطنتی گرینویچ آهک زنده ممکن است برای شروع واکنش شیمیایی مورد استفاده قرار گرفته باشد.

هنگامی که ماده اشتعال‌زا به سمت کشتی‌ها پرتاب می‌شد، آب نمی‌توانست آن را خاموش کند و کسانی که مورد حمله قرار می‌گرفتند به ماسه یا سرکه نیاز داشتند تا آتش یونانی را خاموش کنند.

پرتابه‌های جسد و مدفوع

استفاده از اجساد آلوده و همینطور مدفوع عفونی به عنوان بمب یکی دیگر از تاکتیک‌های ارتش‌ها برای درهم‌شکستن نیروی رقیب به حساب می‌آمد. ارتش مغول در طول محاصره «کافا» در شمال غربی ایتالیا در حدود سال ۱۳۴۶ میلادی از روی دیوارها اجساد آلوده به طاعون خیارکی را به داخل شهر پرتاب می‌کرد.

برای اینکه پیامدهای این جنگ‌افزار بیولوژیکی باستانی مشخص شود باید یادآوری کرد که بازرگانان جنوایی این طاعون را از کافا به دیگر مناطق اروپا منتقل کردند و شیوع این همه‌گیری در قاره اروپا «طاعون سیاه» را در پی داشت که یک‌سوم جمعیت ساکن این قاره را کشت.

از مدفوع نیز به طور مشابهی برای اشاعه بیماری‌های مسری در جنگ‌ها استفاده می‌شده است. کمانداران سکایی و سربازان رومی تیرهای خود را از مدفوع و خون گرفته تا اجساد پوسیده آغشته می‌کردند و این کار را باعث افزایش قدرت سلاح‌های خود می‌دانستند.

منبع: یورونیوز