کشف یک «نذری» عجیب در زیر قدیمی‌ترین زمین «توپ‌بازی» جهان
محققان شواهدی از یک هدیه تشریفاتی تقریبا ۲۰۰۰ ساله را در زیر یکی از میادین توپ‌بازی مایاها یافته‌اند؛ این هدیۀ آیینی یا نذری در واقع ترکیبی از چهار گیاه روانگردان است که برای مایاها دارای اهمیت آیینی بودند.
فرادید| محققان در زیر زمین توپ بازی باستانی مایاها، مجموعه‌ای از گیاهان تشریفاتی روانگردان را شناسایی کرده‌اند که شاید در زمان ساخت زمین از آن‌ها به عنوان نذورات آیینی استفاده شده باشد.
به گزارش فرادید، بر اساس مطالعه‌ای که اخیراً در مجله پلاس وان (PLOS One) منتشر شده، باستان‌شناسان در حال بررسی میدان مرتفعی در یاکسنوکا (Yaxnohcah)، شهر باستانی مایاها در جنوب شرقی مکزیک کنونی بودند که لکه‌ی تیره و ارگانیکی را در پایه سکو پیدا کردند. محققان پس از تجزیه و تحلیل DNA از نمونه‌های خاک این لکه، چندین گیاه را شناسایی کردند: گل توهم‌زایی به نام xtabentun، لِیس‌وود، فلفل چیلی و برگهای جول.
طبق بیانیه دانشگاه سینسیناتی، زمانی که زمین در حدود سال ۸۰ پس از میلاد ساخته شد، سازندگان مایایی آن احتمالاً این گیاهان را به عنوان یک هدیه تشریفاتی آنجا قرار دادند.
دیوید لِنتز و همکارانش DNA محیطی را برای شناسایی بقایای گیاهان تشریفاتی در زمین بازی باستانی مایایی در مکزیک تجزیه و تحلیل کردند.
«وقتی ساختمان جدید را بنا کردند، از خدایان خواستند از مردم ساکن در آن محافظت کنند. برخی مردم آن را آیین روح‌بخش می‌نامند تا از خدایان برکت بگیرند و آن‌ها را خشنود کنند.»
مایاها چندین بازی با توپ را اختراع کردند و انجام دادند، مانند پوک آ تاک؛ شبیه ترکیبی از فوتبال و بسکتبال که در آن، بازیکنان سعی می‌کردند توپ را از یک حلقه‌ی سنگی متصل به دیوار، عبور دهند. به گفته لِنتز، زمین‌های توپ‌بازی میدان‌های اصلی در مراکز تشریفاتی شهرهای مایا بودند.
«امروزه ما زمین‌های توپ‌بازی را مکانی برای تفریح می‌دانیم، اما مایاها آن‌ها را مقدس نیز می‌دانستند. آن‌ها دسته‌ای از این گیاهان را حین ساختن زمین به عنوان پیشکش به خدایان قرار می‌دادند تا به آن‌ها نشان دهند در حال تغییر منظره هستند و از آن‌ها طلب برکت کنند.»
اریک تِپِه، از نویسندگان گیاه‌شناس دانشگاه سینسیناتی می‌گوید: «چهار گیاه این بسته برای مایاها اهمیت فرهنگی شناخته‌شده‌ای دارد و این فرضیه را تأیید میکند که از آن‌ها به عنوان پیشکش استفاده می‌شده است.»
زمین توپ‌بازی در چیچن ایتزا، یکی از بزرگترین مراکز مایا در شبه‌جزیره یوکاتان مکزیک.
به گفته لنتز: «اثرات فیزیولوژیکی برخی از این گیاهان شبیه LSD است. از فلفل چیلی برای درمان بیماری در دنیای مایا استفاده میشد و شاید برای جلوگیری از بیماری در محل قرار داده شده باشد. برگهای روغنی Lancewood به داشتن خواص ضددرد و آنتی‌بیوتیکی معروف هستند. این بسته احتمالاً در برگهای گیاه جول پیچیده میشد که مایاها اغلب از آن برای تهیه غذا برای اهداف تشریفاتی استفاده می‌کردند.»
مورخان مدت‌هاست از پیشکش‌های ارگانیک مایا باخبر هستند، با این حال، یافتن شواهدی از وجود یکی از آن‌ها در آب و هوای گرمسیری غیرعادی است. اکنون، تکنیک‌های جدید به محققان اجازه می‌دهد DNA محیطی (eDNA) گیاهانی را که حدود ۲۰۰۰ سال پیش می‌زیستند، تجزیه و تحلیل کنند.
نیکلاس دانینگ، نویسنده مشترک و زمین باستان‌شناس دانشگاه سینسیناتی می‌گوید: «ما سال‌هاست از طریق منابع قومی-تاریخی می‌دانیم که مایاها از مواد فاسدشدنی در این هدایا استفاده می‌کردند. اما یافتن آن‌ها از نظر باستان‌شناسی تقریبا غیرممکن بود. همین موضوع این کشف با استفاده از eDNA را بسیار خارق‌العاده میکند.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
