میزسنگ مِنگا در اروپا؛ نمادی از درک علمی درست مردم در 6 هزار سال قبل!

فرادید| هرم پله‌ای جوزر، یکی از قدیمی‌ترین سازه‌های سنگی مصر و اِستون‌هِنج نمادین در انگلیس جزو دستاوردهای برجسته سازندگان باستانی هستند. اما ۱۰۰۰ سال پیش از ساخته شدن هر یک از این دو، مردم عصر نوسنگی در اسپانیا یک اتاقک سنگی عظیم ساختند که شامل یک سرسنگ ۱۵۰ تنی میشد، تقریباً پنج برابر وزن سنگین‌ترین سنگ بزرگ (خرسنگ) در استون هنج. 

این سازه‌ی اولیه که قدمت آن بین ۳۶۰۰ تا ۳۸۰۰ قبل از میلاد مسیح است، به نام مِنگا دُلمِن (میزسنگ مِنگا) شناخته می‌شود و یکی از بزرگترین بناهای سنگی اروپای باستان بوده است. طبق تجزیه و تحلیلی که هفته گذشته در مجله «پیشرفت‌های علم» منتشر شد، این سازه با سطح شگفت‌آوری از درک علمی ساخته شده است. 

مایکل پارکر پیرسون، باستان‌شناس دانشگاه کالج لندن که در این مطالعه شرکت نداشته، گفته: «من همیشه از مهارت‌های مهندسی لازم برای ساختن این میزسنگ شگفت‌زده بودم. این مقاله نشان می‌دهد که این کار چقدر باید با دقت انجام میشده، با نگاه عالی به ابعاد و زوایا. هنگام کار با این سنگ عظیم، جایی برای اشتباه وجود نداشته است.» 

ورودی میزسنگ منگا

میزسنگ منگا اتاقکی به طول تقریبی ۲۴ متر است که با تپه‌ای خاکی پوشیده شده و سقف، دیوارها و ستون‌های آن از ۳۲ تخته سنگ بزرگ تشکیل شده است. کِیتی هانت از CNN گزارش داده که وزن ترکیبی این سنگ‌ها تقریباً ۱۱۴۰ تن است، سنگین‌تر از دو هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ که دارای مسافر هستند. در حالی که هدف ساخت این اتاقک روشن نیست، به نظر دانشمندان این اتاقک وظیفه تدفینی داشته است. 

خوزه آنتونیو لوزانو رودریگز، زمین‌شناس مؤسسه اقیانوس‌شناسی اسپانیا و نخستین نویسنده این تحقیق، گفته: «ابتدا، چیزی که بیشتر از همه علاقه من را به میزسنگ منگا جذب کرد، یادمان بودن آن بود. ورود به فضای داخلی آن و تأمل درباره چنین بنای عظیمی از دوره نوسنگی کنجکاوی من را برانگیخت تا درباره این میزسنگ بیشتر بدانم.» 

تیم تحقیقات با بررسی اسکن‌های لیزری و تصاویری از کاوش‌های قبلی، توصیفات قوم‌نگارانه از تکنیک‌های ساختمانی و توپوگرافی منطقه، تجزیه و تحلیل زمین‌باستان‌شناسی این محوطه را انجام دادند. محققان با این داده‌ها، فرآیند ساخت مهندسان نوسنگی را درک کردند. 

مطالعه قبلی توسط همان تیم نشان داده بود که سنگ‌ها از فاصله ۰.۹۶۵ کیلومتر دورتر، در معدنی که به لحاظ استراتژیک در ارتفاعی بالاتر از میزسنگ منگا است، آورده شدند. سازندگان به احتمال زیاد سنگ‌ها را با استفاده از سورتمه روی مسیری از تیرهای چوبی، حمل کردند و این گواه آگاهی از دانش اصطکاک، شتاب و مرکز جرم است. 

بازآفرینی روند پیشنهادی قرار دادن سنگ‌های قائم از فضای داخلی میزسنگ

به گزارش سی‌ان‌ان، سنگ‌هایی که دیوارها و ستون‌ها را شکل دادند، به محض رسیدن به محل، به صورت عمودی در حفره‌های عمیق قرار داده شدند، طوری که یک‌سوم هر سنگ زیر زمین بود. سازندگان احتمالاً با استفاده از وزنه‌های تعادل و سطوح شیبدار موفق به انجام این کار شدند و باید این کار را با آگاهی از ماهیت نسبتاً نرم و در نتیجه به راحتی آسیب‌پذیر صخره‌های ماسه‌سنگی انجام می‌دادند. سنگ‌های دیوار طوری تراشیده شدند که به یکدیگر متصل باشند و به هم تکیه کنند و به پایداری سازه بیفزایند. 

لئوناردو گارسیا سانجوان، باستان‌شناس دانشگاه سِویا در اسپانیا و یکی از نویسندگان این مطالعه، گفته: «این افراد هیچ نقشه‌ای برای کار و تا آنجا که ما می‌دانیم، هیچ تجربه قبلی در ساختن چیزی شبیه به این را نداشتند. هیچ راهی وجود ندارد که بتوانید این کار را بدون حداقل دانش اولیه علمی انجام دهید.» 

دیوارها کمی به سمت داخل متمایل و در زوایای بین ۸۴ تا ۸۵ درجه هستند، طوری که قسمت بالای اتاقک باریک‌تر از قسمت ذوزنقه‌ای پایین است. بزرگترین سرسنگ از بین پنج سرسنگ برای افزایش توزیع فشار تراشیده شد و یک قوس ابتدایی ایجاد کرده که مرکز آن بالاتر از دو طرفش است. 

بازسازی پیشنهادی فرایند قراردادن سنگ‌های قائم

گارسیا سانجوان گفته: «تا جایی که ما می‌دانیم، این نخستین باری است که اصل قوس در تاریخ بشر مستند شده است.» 

مونتاژ اتاق با دیوارهای آن که تا حدی زیر زمین بوده، به این معنا نیز هست که ممکن است سرسنگ‌ها بدون نیاز به بلند کردن زیاد در بالا قرار داده شده باشند. سپس سازندگان زمین داخل را حفر کردند تا سطح کف اتاقک را پایین ببرند، در حالی که قسمت بیرونی آن با خاک پوشانده شده تا ساختمان را عایق و تثبیت کند. 

گارسیا سانجوان گفته: «ما باید آن را علم بنامیم. ما قبلاً هرگز درباره علم نوسنگی صحبت نکرده بودیم، فقط به این دلیل که آنقدر مغرور بودیم که فکر نمی‌کردیم این افراد هم می‌توانستند علم را به روشی که ما انجام می‌دهیم انجام دهند. اگر امروز مهندسی بخواهد منگا را با منابعی که ۶۰۰۰ سال پیش وجود داشت بسازد، فکر نمی‌کنم از پس این کار برآید.»

مترجم: زهرا ذوالقدر