مدرسه‌ای بر روی گورستان؛ بزرگترین «نبش قبر» تاریخ استرالیا چگونه اتفاق افتاد؟
در طول فرایند ساخت و ساز مدرسه‌ی «هاچینز» در هوبارت در ماه مارس ۲۰۲۴، استخوان‌های فراوانی از زیر خاک بیرون آمدند که این منجر به توقف کار ساخت و ساز شد. در نهایت حدود ۲۰۰۰ جسد کشف شد که گمان می‌رود مربوط به گورستانی قدیمی باشند که مدرسه روی آن ساخته شده بود.
فرادید| یک تیم باستان‌شناسی عهده‌دار کاری شد که گمان می‌رود بزرگترین نبش قبر دسته‌جمعی در تاریخ استرالیا باشد. این تیم اجساد را بیرون آوردند و تلاش کردند آن‌ها را شناسایی کنند، اما کار شناسایی به دلیل روش‌های وحشتناک تدفین با مشکل مواجه شد. حالا این تیم نحوه حل این «معمای بزرگ» را فاش کرده و اسامی افرادی را منتشر کرده که موفق به شناسایی آن‌ها از قبرها شده است.
به گزارش فرادید، راب مَک‌ایوان به وضوح روزی که اجساد را در محل ساخت و ساز پیدا کردند به یاد می‌آورد.
مدیر مدرسه هاچینز به طرح کلی مدرسه‌اش اشاره می‌کند، به منطقه‌ای که ماه مارس برای نوسازی برنامه‌ریزی شده بود
آقای مک‌ایوان می‌گوید: «در دفترم بودم و به بیرون از پنجره نگاه می‌کردم. ماشین‌های حفاری در گوشه بالای محوطه بودند.» اما هیجان او کوتاه‌مدت بود.
آقای مک‌ایوان به محل ساخت وسازی نگاه می‌کند که کشف اجساد در آن، موجب توقف کار می‌شود
«افسر عملیات وارد اتاق من شد و خبر پیدا شدن بقایای انسان را به من داد.» این کشف آغازگر 9 ماه کاوش و شناسایی دقیق بود، زیرا باستان‌شناسان کنجکاو شده بودند بفهمند چه کسانی آن زیر دفن شده‌اند.
شورای محلی قرار بود قبل از اینکه مدرسه در دهه ۱۹۶۰ آن محوطه را تصرف کند، ترتیب نبش قبر اجساد در گورستان را بدهد
در نهایت، بقایای ۱۹۷۳ نفر از زمین هاکی قدیمی مدرسه هاچینز نیش قبر شد که گمان می‌رود بزرگترین پروژه نبش قبر در استرالیا باشد. چگونه ممکن است چنین اتفاقی افتاده باشد و شما وقتی با صدها جسد بدون سنگ قبر مواجه شوید، چه می‌کنید؟
هاچینز که یک مدرسه پسرانه‌ی معتبر در حومه هوبارت در خلیج سندی است، در اصل بر روی یک گورستان قدیمی ساخته شده است.
دانش‌آموزانی که سال ۲۰۲۲ در مدرسه هاچینز فوتبال بازی می‌کردند، جایی که حفاری سال‌های بعد منجر به کشف اجساد مدفون در زیر آن شد
گورستان کوئینبرو از سال ۱۸۷۳ تا سال ۱۹۱۷ توسط یک شرکت خصوصی اداره میشد، وقتی شورای شهر هوبارت مسئولیت آن را بر عهده گرفت. آخرین تدفین سال ۱۹۳۴ در آنجا انجام شد. اعتقاد بر اینست که در طول این شش دهه، بین ۹۰۰۰ تا ۱۳۰۰۰ نفر آنجا دفن شدند.
محوطه گورستان قدیمی از محوطه زمین‌های بازی (مرکز تصویر)، زیر ساختمان و رو به بالا و سمت بیضی ورزشی (پیش زمینه) گسترده شد
سال ۱۹۶۴، محوطه گورستان قدیمی توسط مدرسه هاچینز تصرف شد، به عنوان بخشی از قرارداد فروش و معاوضه زمین که طبق آن قید شده بود شورا هزینه نبش قبر ۱۹۰۰ جسد انسان را تامین کند. اینجاست که ماجرا مبهم می‌شود.
گورستان قدیمی کوئینبرو از دور، حدود سال ۱۹۱۴
مردم این پرسش را مطرح کرده‌اند که هاچینز چگونه توانسته حفاری را آغاز کند، بدون اینکه بداند اجسادی زیر زمین هاکی و فوتبال دفن شدند.
آقای مک‌ایوان گفته که هیئت مدیره و مدیریت فعلی مدرسه، شاید ساده‌لوحانه، باور کردند که این منطقه قبلاً نبش قبر شده است: «ما فقط درک درست و دقیقی از محل انجام نبش قبرها یا آنچه زیر سطح وجود داشت نداشتیم.»
تیم متکی بر سوابق قدیمی بود که در بسیاری از موارد دقیق نبودند
براد ویلیامز، باستان‌شناس تاریخی گفته که روشن نیست دقیقاً چه تعداد جسد در دهه ۱۹۶۰ نبش قبر شده‌اند.
در آرشیو ایالتی، پوشه‌هایی پر از اسناد و مکاتبات وجود دارد که برخی از آن‌ها پاره شده‌اند، برخی دست‌نویس هستند و به آن نبش قبرها ارتباط دارند. درک آن‌ها دشوار است.
برد ویلیامز می‌گوید تیمش از تعداد اجساد غافلگیر شده بودند
طرحی از سال ۱۹۶۰ وجود دارد که مناطق مختلف «اولویت» برای نبش قبر آن زمان را مشخص کرده است، اما آقای ویلیامز می‌گوید این طرح کمک بزرگی نکرد و آن‌ها کاملاً مطمئن نیستند نبش قبر تا چه اندازه انجام شده است.
علاوه بر ایرادات آشکار در ثبت سوابق، این محوطه در فهرست میراث نیست، بنابراین زمانی که مدرسه درخواست نوسازی خود را به شورا ارسال کرد، هیچ هشداری داده نشد.
پروژه نبش قبر از دید عموم پنهان شد
آقای ویلیامز تیمی از باستان‌شناسان، دانشجویان باستان‌شناسی و پیمانکاران را جمع کرد تا بقایا را نبش قبر و تا حد امکان آن‌ها را شناسایی کنند.
تیم برای حفر گورها از ماشین‌آلات استفاده کردند، اما پس از مکان‌یابی تابوت‌ها از ابزارهای دستی استفاده کردند
یک بیل مکانیکی که ردیف به ردیف کار می‌کرد، خاک را تا جایی برداشت که باستان‌شناسان توانستند درب یک تابوت را ببینند و سپس کار را با ابزارهای دستی ادامه دادند.
باستان‌شناسانی که در زمستان سرد و تاریک هوبارت مشغول کار بودند، در نهایت حدود ۲۰۰۰ جسد را نبش قبر کردند. اما آن‌ها در شناسایی هویت اجساد با مشکل مواجه شدند.
وضعیت منقلب‌کننده
گزیده‌ای از داستان روزنامه سال ۱۹۱۳ درباره جورج لاکمن
سال ۱۸۹۸، شکایت‌هایی درباره وضعیت خرابه گورستان کوئینبرو دریافت شد، اما سال ۱۹۱۱، اتهامات تیره‌تری مطرح شد. روز ۱۸ نوامبر ۱۹۱۱، روزنامه‌ها گزارش دادند یک مسئول کفن و دفن بخاطر مشارکت در نبش قبر و دفن مجدد غیرمجاز، پنج پوند جریمه شده است.
در یکی از گزارش‌ها اشاره شده که قرار بوده مردی از اهالی هوبارت در یک قطعه خانوادگی دفن شود، اما وقتی معلوم می‌شود قبر پر است، برای اینکه بتوان تابوت او را در قبر قرار داد، تابوت قبلی را بیرون آورده و پنهان کردند».
مدرسه هاچینز بر فراز قبرستانی ساخته شده که تمام اجساد از زیر آن برداشته شدند یا که مردم چنین فکر می‌کردند
در ادامه گزارش توضیح داده شده که تابوت قدیمی‌تر بعداً در همان قبر قرار داده شده، اما بیش از حد به سطح نزدیک بوده و بوی زننده‌ی آن به مشام می‌رسیده است. مسئول کفن و دفن بعداً مخفیانه دو تابوت را به گورستان خلیج کورنلیان منتقل کرده، کاری که بعداً به خاطر آن جریمه شده است. اما رسوایی بزرگتر هنوز در راه است.
گورستان کوئینبرو در خلیجَسندی، حدود سال ۱۹۴۵
سال ۱۹۱۳، یک گورکن سابق کوئینبرو افشا کرد که تابوت دو نوزاد از یک قطعه خانوادگی نبش قبر و سوزانده شده تا جا برای دفن خواهر و برادر دیگر باز شود.
روزنامه‌ها درباره شرایط منقلب‌کننده و ادعاهای گورکن مبنی بر برداشتن تابوت‌ها از قبرها برای باز کردن جا برای تدفین‌های تازه به دستور جورج لاکمن، صاحب و مدیر گورستان، مطالبی را منتشر کردند. تابوت‌ها را می‌سوزانند یا روی انبوه زباله‌ها پرتاب می‌کردند و در برخی موارد، فقط دو فوت زیر سطح زمین مدفون می‌کردند.
افسر بهداشت شهر اظهار داشته که باخبر شدن از روش‌های رسیدگی به مردگان در کوئینبرو، او را مملو از وحشت و حیرت کرده و اینها همه یک خطر واقعی برای سلامت عمومی مردم بوده است.
آن زمان، این گورستان برای کسب سود اداره میشد و منبع اصلی درآمد آن فروش قطعات گورستان بود.
لیا رالف، عضو تیم باستان‌شناسی، گفت: «این یک رسوایی بزرگ در هوبارت بود که خبرش حتی به روزنامه‌های سرزمین اصلی هم رسید.»
در برخی موارد، اجساد انباشته‌شده در عمق‌ها متفاوت یافت شدند
همانطور که خانم رالف و تیم در حال حفاری گورستان قدیمی بودند، شواهدی از روش‌های تدفین مشکوک جورج لاکمن آشکار میشد. آن‌ها تابوت‌های سوخته و تابوت‌های دیگری را پیدا کردند که له شده بودند. این شرایط، کار شناسایی اجساد را بسیار سخت‌تر کرده، چون ما می‌دانستیم او اجساد را جابه‌جا کرده اما هیچ مدرکی از آن وجود ندارد.»
معمای بزرگ
وقتی بچه‌های مدرسه هاچینز در کلاس‌ها حاضر می‌شدند و همان نزدیکی تنیس بازی می‌کردند، لورن هانسون‌واینی در گل و لای بود و تلاش می‌کرد بفهمد در هر قبر چه کسی دفن شده است. تابوت‌ها همه تجزیه شده بودند و چوب آن‌ها پوسیده شده بود.
نوشته‌های ناخوانای روی تابوت به تلاش برای شناسایی شدن آن‌ها کمکی نکرد
تیم از بقایای کشف‌شده، توانست سن احتمالی افراد نبش قبر شده را تعیین کند و اینکه آیا به آن‌ها آسیب جسمی وارد شده یا کالبدشکافی شده‌اند یا خیر.
خانم هانسون واینی گفته: «مناطق خصوصی بسیار مرفه‌تر هستند. آن‌ها متوفی را با جواهراتش دفن می‌کردند و تابوت‌های گران‌تر، چوب‌ها و دسته‌گیره‌های زیباتری داشتند.»
«اما اکثر موارد، چیز تماشایی زیادی وجود نداشت، چون مردم صرفه‌جو بودند و متعلقات متوفی را نگه می‌داشتند و آن‌ها را در قبر رها نمی‌کردند.» فقط حدود سه درصد تابوت‌ها نام‌های خوانا داشتند.
یکی از بهترین گورنوشته های تابوت از یک قبر نجات یافت
لورن هانسون-واینی (نشسته) می‌گوید تیم او احساس می‌کنند در حال بازپس‌گیری هویت و تاریخ افراد مدفون هستند.
اما همانطور که خانم هانسون-واینی توضیح داد، حتی کاملترین ثبت دفن بسیار غیر قابل اعتماد بود: «قطعات گمشده زیادی وجود دارند. صفحات پاره شده‌اند. دست‌خط‌ها بسیار بد است. نام افرادی آنجا نوشته شده که قطعاً آنجا دفن نشده‌اند.»
یکی از اعضای تیم وظیفه‌ی نام گذاشتن روی اجساد را شبیه یک معمای بزرگ توصیف کرده است
تیم باید آرشیوها را بیشتر می‌گشت، شواهد باستان‌شناسی، پلاک قبرها و دفاتر تدفین را با کتابی از دهه ۱۹۵۰ حاوی رونوشت‌های دست‌نویس از هر سنگ قبر باقیمانده در قبرستان در آن زمان را تطبیق میداد.
آشکارسازی تابوت‌ها عملیات حساسی بود
این تیم به سوابق محکومان، سوابق تاریخی تولدها، مرگ‌ها و ازدواج‌ها، سوابق بیمارستانی، پرونده‌های پناهگاه نیو نورفک و گزارش‌های تحقیق متکی بود.
بازگرداندن هویت اجساد به آن‌ها
پس از ۹ ماه کار دقیق، باستان‌شناسان بیش از ۱۷۰۰ جسد را شناسایی و فهرستی از اسامی آن‌ها را منتشر کردند. این لحظه برای تیمی که روی این پروژه کار می‌کرد، لحظه‌ی بسیار رضایت‌بخشی است.
لورن هانسون-واینی گفته: «مثل این بود که هویت و تاریخشان را به آن‌ها پس می‌دهیم و آن‌ها را به دنیایی بازمی‌گردانیم که سال‌هاست در آن فراموش شده‌اند.»
جای تعجب نیست که نبش قبر دسته جمعی توجه عمومی زیادی را به خود جلب کرد.
هنوز صدها جسد زیر مدرسه هستند
یکی از شروط قرارداد زمین در دهه ۱۹۶۰ این بود که مدرسه هاچینز تمام هزینه‌های مربوط به نبش قبرهای آتی را بپردازد.
آقای مک ایوان می‌گوید صورتحساب تا کنون به یک میلیون دلار رسیده، اما مدرسه خوشحال است که از این اتفاق درس بزرگی گرفته است.
«مطمئناً از این به بعد آگاهی ما از این محوطه، تاریخچه آن و نیاز به حساس بودن نسبت به هرگونه نوسازی بیشتر از قبل شده است.»
شایان ذکر است که باستان‌شناسان تنها حدود ۱۵ درصد از ردپای گورستان اصلی را نبش قبر کرده‌اند، یعنی هنوز هزاران جسد زیر ملک مدرسه وجود دارد. درست مانند هاچینز که روی کوئینبرو ساخته شده، مدارس دیگر هوبارت نیز روی گورستان‌ها ساخته شده‌اند
بقایای نبش‌قبر شده از هاچینز در گورستان خلیج کورنلیان همراه با مراسم یادبودی که قرار است اوایل سال آینده برگزار شود، دوباره دفن خواهند شد.
مترجم: زهرا ذوالقدر
