آیا انسان‌های ماقبل تاریخ واقعاً در «غار» زندگی می‌کردند؟
بسیاری از شگفت‌انگیزترین و دیدنی‌ترین کشفیات دوران ماقبل تاریخ در غارها پیدا شده‌اند و این امر سبب ایجاد این تصور شده که نیاکان دور ما اغلب دوران زندگی خود را در این مکان‌های تاریک سپری کرده‌اند، در حالی که واقعیت چیز دیگری است.
فرادید| تصویری که بیشتر مردم از انسان‌های ماقبل تاریخ در ذهن دارند، تصویری از انسان غارنشینی است که پوششی از پوست حیوانات به تن دارد. درست است که ما انسان‌های هومو ساپینس و نیاکان منقرض شده‌مان بدون شک بخشی از سال‌های ابتدایی زندگی‌مان را در غارها سپری کرده‌ایم، اما واقعیت اینست که این مدت زمان طولانی نبوده است.
به گزارش فرادید، دلایل زیادی وجود دارد که فکر کنیم انسان‌های باستانی در غارها زندگی نمی‌کردند. یکی از آن‌ها اینست که غارها سرد، تاریک، غالباً تنگ با تهویه هوای ضعیف بودند و همه این‌ها سبب می‌شود غارها مکان‌های نامناسب و ناخوشایندی برای زندگی باشند. درست است که این غارها پناهگاه‌هایی حیاتی در برابر شرایط سخت دوران یخبندان بودند، اما واقعیت اینست که بیشتر آن‌ها توسط حیوانات شکارچی مانند خرس‌ها، شیرها و یوزهای غارنشین اشغال شده بود، در نتیجه بسیاری از انسان‌های باستانی از تبدیل این غارها به خانه‌هایشان منصرف می‌شدند.
اما شاید مهم‌تر از همه اینست که تعداد غارهای مناسب چندان زیاد نبود و آن‌هایی که وجود داشتند، معمولاً در مکان‌های دور از دسترس و نامناسب قرار داشتند. به یاد آورید که شکارچی‌گردآورندگان ماقبل‌تاریخ، کوچ‌نشین بودند، یعنی با توجه به فصول سال حرکت می‌کردند و نیاز داشتند سکونتگاه‌هایشان را نزدیک منابع حیاتی مانند آب و مناطق شکار انتخاب کنند. احتمال یافتن غار مناسب نزدیک مکان‌های ضروری در مسیر حرکت بسیار کم بود. به همین دلیل، احتمالاً انسان‌های باستانی فقط در مواقع نادر در غارها زندگی می‌کردند.
با توجه به همه این عوامل، تعجبی ندارد که از تمام غارهایی که شواهد سکونت و فعالیت‌های انسانی در آن‌ها پیدا شده، تقریباً هیچ‌کدام نشانه‌ای از سکونت طولانی‌مدت نداشته‌اند. برای نمونه، بقایای اجاق‌ها و غذاهای ماقبل تاریخ در غارها به ندرت پیدا شده‌اند، یعنی این غارها بیشتر برای اهداف خاص مانند انجام مراسم یا ذخیره‌سازی منابع خاص استفاده می‌شدند.
انسان‌های ماقبل تاریخ کجا زندگی می‌کردند؟
شکارچی‌گردآورندگان ماقبل‌تاریخ به جای پناه بردن به اعماق زمین، احتمالاً بیشتر وقتشان را در پناهگاه‌های سنگی یا سکونتگاه‌های موقت در فضای باز و نزدیک منابع فراوان غذا و آب می‌گذراندند. این مکان‌ها اغلب نزدیک دریاچه‌ها، رودخانه‌ها یا دریاها بودند، اگرچه جنگل‌ها و دشت‌ها در برخی مواقع سال می‌توانستند نیازهای مادی قبایل باستانی را برآورده کنند.
در واقع، بیشتر محوطه‌های ماقبل‌تاریخ غارها نیستند. برای نمونه، در سراسر آمریکای شمالی، بقایای سکونتگاه‌های فضای باز نمایانگر نحوه زندگی فرهنگ‌های باستانی بوده‌اند. کشفیات مشابه در اروپا نیز همین اطلاعات را ارائه کردند، هرچند این حقیقت که این محوطه‌ها طی هزاران سال در معرض عوامل جوّی بودند، به این معناست که بیشتر محتوایشان را از دست داده‌اند.
یک استثنای قابل توجه، محوطه زیبای شونینگن در آلمان است. این مکان که احتمالاً توسط نیاکان منقرض‌شده‌ای مانند نئاندرتال‌ها یا هومو هیدلبِرگنسِیس حدود ۳۰۰ هزار سال پیش استفاده می‌شده، به دلیل انباشتگی رسوبات، به شکل شگفت‌آوری به خوبی حفظ شده است، طوری که از نیزه‌های چوبی گرفته تا استخوان‌ها، همه چیز آنجا حفظ شده است.
اینکه انسان‌ها چگونه پناهگاه‌های موقت خود را در این مکان‌های باستانی می‌ساختند هنوز روشن نشده، هرچند به نظر می‌رسد آن‌ها در کلبه‌های چوبی پوشیده شده با پوست حیوانات زندگی می‌کردند.
چرا همه ما به غارنشین‌ها اعتقاد داریم؟
انسان‌های ماقبل‌تاریخ احتمالاً زیاد در غارها زندگی نمی‌کردند، اما به کرات برای اهداف مختلف به غارها رفت و آمد داشتند، برای نمونه، در سراسر جهان غارنگاره‌های باستانی پیدا شده‌اند که برخی انسان‌های عصر سنگ از آن غارها به عنوان مکان دفن استفاده می‌کردند.
از نئاندرتال‌ها تا هابیت‌های اندونزی، بسیاری از نیاکان ما زمانی را در غارها سپری کرده‌اند. شواهد نشان می‌دهد از این فضاها برای برگزاری مراسم مذهبی و ساخت وسایل گوناگون استفاده می‌شده، در حالی که گروهی از نئاندرتال‌ها نیز بنا به دلایل نامعلوم تصمیم گرفته بودند مقداری جمجمه در یک غار پنهان کنند.
در مجموع، با اینکه برخی انسان‌ها در غارها زندگی می‌کردند، دلیل اصلی اینکه غارنشین‌ها توجه زیادی جلب کرده‌اند اینست که در سوابق باستان‌شناسی بیش از حد نمایان شده‌اند. به بیان دیگر، مردم بیشتر وقتشان را بیرون از غارها می‌گذراندند، اما ردپاهایی که در این غارها به جا مانده، بهتر از آثار بجامانده در فضای باز حفظ شده‌اند.
در نتیجه، بسیاری از شگفت‌انگیزترین و دیدنی‌ترین کشفیات دوران ماقبل تاریخ در غارها پیدا شده‌اند و این امر سبب ایجاد این تصور شده که نیاکان ما تمام دوران سنگی را در این مکان‌های تاریک سپری کرده‌اند، در حالی که در واقعیت، غارنشین‌ها واقعاً وجود نداشتند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
