مومیایی مرموز مصر باستان «باردار» نبود

فرادید| محققان نتیجه گرفته‌اند مومیایی زن مصری که تصور می‌شد زمان مرگ باردار بوده و از سرطان رنج می‌برده، در واقع تنها با تکنیکی مومیایی شده که چنین تشخیص‌هایی را تداعی کرده است. این نتیجه‌گیری به یک مناقشه علمی چهارساله پایان داده است. 

به گزارش فرادید، این مومیایی با لقب «بانوی مرموز» در شهر اقصر (تب باستان) یافت شد، اما سال ۱۸۲۶ به دانشگاه ورشو در لهستان منتقل شد. این مومیایی برای بیش از یک قرن مورد مطالعه علمی قرار نگرفته بود. 

سال ۲۰۲۱، کارشناسان پروژه مومیایی ورشو اعلام کردند که برخلاف تصور اولیه آن‌ها مبنی بر اینکه این مومیایی متعلق به یک کاهن مرد است (با استناد به تابوت)، در حقیقت تابوت حاوی بقایای زنی در دهه ۲۰ زندگی‌اش است که بین ۶.۵ تا ۷.۵ ماه باردار بوده است. 

در نخستین مطالعه منتشرشده درباره این مومیایی، محققان با استفاده از تصویربرداری پرتو ایکس و سی‌تی اسکن، چندین بسته از اعضای مومیایی‌شده را در شکم این زن شناسایی کردند. پیشنهاد محققان این بود که احتمالاً جنینی با سن بارداری حدود ۲۸ هفته در اسکن‌ها دیده شده است. 

در مطالعه‌ی دوم، این تیم پژوهشی ادعا کرد علت عدم‌شناسایی واضح استخوان‌های جنین این بوده که رحم مادر فاقد اکسیژن بوده و به‌مرور زمان اسیدی شده که به اصطلاح سبب «اسیدشویی» جنین شده است. در نهایت، این تیم پیشنهاد کرد نشانه‌هایی از یک سرطان بالقوه کشنده در ناحیه جمجمه مومیایی دیده می‌شود.

این تفسیرها با انتقادات زیادی مواجه شد. سحر سلیم، رادیولوژیست و کارشناس مومیایی‌ها سال ۲۰۲۲ گفت که تیم ورشو نتوانسته هیچ مدرکی از ساختارهای آناتومیکی برای تأیید ادعای خود درباره وجود جنین ارائه دهد. او معتقد بود ساختارهای مشکوک در شکم مومیایی در واقع بسته‌های مورد استفاده در فرآیند مومیایی‌سازی بوده‌اند. 

برای حل این اختلاف، تیمی متشکل از ۱۴ پژوهشگر با تخصص‌های گوناگون به سرپرستی کاملا برائولینسکا، باستان‌شناس دانشگاه ورشو، این مومیایی را دوباره بررسی کردند و یافته‌هایشان را ماه گذشته در مجله علوم باستان‌شناسی و انسان‌شناسی منتشر کردند. 

سی تی اسکن «بانوی اسرارآمیز» چهار «بسته» مجزا در لگن  را نشان داده که جنین نیستند و به احتمال زیاد مربوط به فرآیند مومیایی کردن هستند.

اعضای تیم تحقیقاتی بیش از ۱۳۰۰ تصویر خام سی‌تی اسکن از این مومیایی که سال ۲۰۱۵ تهیه شده بود بررسی کردند تا مشخص شود آیا شواهد رادیولوژیکی مبنی بر وجود جنین یا سرطان در بدن این فرد وجود دارد یا خیر. 

همه کارشناسانی که دوباره اسکن‌ها را تحلیل کردند، به این نتیجه رسیدند که هیچ جنینی در بدن این مومیایی وجود ندارد و موادی که جنین تصور شده بودند، در واقع بخشی از فرآیند مومیایی‌سازی بودند. افزون بر این، ادعای «اسیدشویی» جنین که سبب از بین رفتن استخوان‌های او شده باشد، غیرممکن دانسته شد، زیرا اسیدهای موجود در بدن انسان به‌تنهایی قادر به حل کردن استخوان نیستند، به‌ویژه بعد از مومیایی شدن بدن. 

همچنین، هیچ‌یک از کارشناسان مطالعه جدید، شواهد قانع‌کننده‌ای از وجود سرطان در بدن این مومیایی نیافتند. برخی از آن‌ها پیشنهاد کردند آسیب‌های موجود در جمجمه این زن به احتمال زیاد طی فرآیند برداشتن مغز او هنگام مومیایی‌سازی رخ داده است. 

با توجه به اجماع تشخیصی تیم بین‌المللی کارشناسان، محققان این مطالعه نتیجه گرفتند «این یافته‌ها یک‌بار برای همیشه باید به بحث درباره نخستین مورد ادعایی بارداری در یک مومیایی مصری باستان و همچنین اختلاف نظر درباره وجود سرطان نازوفارنکس در این مومیایی پایان دهند.» 

با این حال، با توجه به علاقه شدید عموم به «پرونده مومیایی باردار» طی چهار سال گذشته، پژوهشگران پیشنهاد کردند در آینده تمرکز بیشتری روی مسائل مربوط به سلامت مادران و کودکان در مصر باستان صورت گیرد.

مترجم: زهرا ذوالقدر