چرا «گنج 70 هزار سکّه‌ای» در یک جزیره دورافتاده دفن شده بود؟

فرادید| گنجینه جرزی حاوی حدود ۷۰.۰۰۰ سکه‌ی نقره، گردنبندهای طلایی و مجموعه‌ای از جواهرات است که برای بیش از یک دهه کارشناسان را به چالش کشیده‌اند، به‌ویژه به دلیل محل دفن‌شان که در منطقه‌ای ظاهراً دورافتاده و به دور از مسیرهای تجاری و سکونتگاه‌های شناخته‌شده است. 

به گزارش فرادید، کشف اولیه‌ی این گنجینه در منطقه‌ی گروُویل (Grouville) در جرزی، پرسش‌هایی درباره منشأ و هدف آن به وجود آورد. کارشناسان حدس می‌زنند این گنجینه که گمان می‌رود از منطقه‌ی آرموریکا (شامل مناطق امروزی بریتانی و نرماندی) منتقل شده باشد، به منظور محافظت در برابر نیروهای در حال پیشروی ژولیوس سزار در طول جنگ‌های گالی پنهان شده باشد. با این حال، بررسی‌های ژئوفیزیکی جدید که اطراف این محل انجام شده، ناهنجاری‌های خطی را آشکار کرده که گواه وجود یک سکونتگاه سلتیک ناشناخته است. این کشف، این فرضیه که جرزی در گذشته منطقه‌ای دورافتاده بوده را به چالش کشیده است. 

سکه‌های نقره‌ای سلتیک از گنجینه کاتیلون

دکتر هِروه دووال-گاتینیول، باستان‌شناس اشاره کرده که الگوهای کشف‌شده مشابه الگوهای سکونتگاه‌های روستایی اواخر عصر آهن در شمال فرانسه است. این یافته‌ها نشان می‌دهد برخلاف تصورات پیشین درباره‌ی متروک بودن این منطقه، جرزی احتمالاً در میانه‌ی قرن نخست پیش از میلاد یک جامعه‌ی سلتیک مستقر داشته است. همچنین در بررسی‌ها، ناهنجاری‌های مغناطیسی کوچکی شناسایی شده که می‌تواند گواه وجود گودال‌ها و حفره‌های مربوط به پایه‌های چوبی باشد که باز شواهد بیشتری از سکونت انسانی هستند. 

دکترشان کینگزلی، سردبیر ارشد مجله‌ی Wreckwatch بر مهارت دریانوردی سلت‌ها تأکید کرده و گفته که این گنجینه ممکن است با استفاده از کشتی‌های پیشرفته‌ی دریایی حمل شده باشد که قادر به عبور از آب‌های خطرناک سواحل جرزی بوده‌اند. او اشاره کرد خانواده‌های دریانورد محلی در هدایت کشتی‌های خود از میان صخره‌های منطقه بسیار ماهر بودند و این احتمال وجود دارد که قبیله‌ی کوریوسولیتائه (Coriosolitae) که گنجینه به آن‌ها نسبت داده می‌شود، از این مهارت‌ها برای حفظ ثروت خود استفاده کرده باشند. 

تحلیل‌های اخیر موجب بازنگری در اهمیت استراتژیک جرزی در دوران جنگ‌های گالی نیز شده است. دکتر فیل دو جرزی، متخصص سکه‌های سلتیک می‌گوید جرزی آن زمان احتمالاً پناهگاهی نسبتاً امن میان هرج‌ومرج ناشی از گسترش روم بوده است. این دیدگاه با سوابق تاریخی نیز همخوانی دارد مبنی بر اینکه قبیله‌ی کوریوسولیتائه بخشی از یک ائتلاف مقاوم در برابر سلطه‌ی روم بوده و احتمالاً انتقال گنجینه به جرزی حرکتی حساب‌شده برای محافظت از آن بوده است. 

گردنبندهای طلای Le Câtillon II پس از مرمت

افزون بر این، ابعاد معنوی محل دفن گنجینه نیز بررسی شده است. رِگ مید، از کاشفان اصلی به ویژگی‌های طبیعی محافظتی منطقه‌ی گروویل اشاره کرد که ممکن است به‌عنوان موانع دفاعی عمل کرده باشند. دکتر دووال-گاتینیول می‌گوید این مکان احتمالاً اهمیت معنوی داشته‌اند، زیرا سلت‌ها اغلب گنجینه‌های خود را در معابد یا اماکن آیینی دفن می‌کردند. این نظریه پرسش‌های جالبی درباره‌ی انگیزه‌های دفن گنجینه و امکان مجازات الهی برای برداشتن آن را مطرح می‌کند. 

گنجینه‌ی کاتیلون ۲ یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی در اروپا محسوب می‌شود، طوری که بیش از ۹۴ درصد از سکه‌های آن به قبیله‌ی کوریوسولیتائه مرتبط است. این آثار که شامل سکه‌های طلا، گردنبندهای طلایی و حتی یک سرنیزه‌ی مربوط به اواخر عصر برنز می‌شوند، اطلاعات ارزشمندی را درباره تعاملات فرهنگی و اقتصادی جوامع عصر آهن در سراسر اروپای غربی ارائه می‌دهند. 

رِگ مید (چپ) و ریچارد مایلز (راست) (یابندگان گنج) در حال بررسی نسخه‌ای بدلی از گنجینه‌ی Le Câtillon II که در موزه La Hougue Bie در گروویل به نمایش گذاشته شده است

همچنان که پژوهشگران به بررسی ابعاد این یافته‌ها ادامه می‌دهند، احتمال حفاری‌های بیشتر در آینده مطرح است. پرسش‌های مربوط به هدف این گنجینه هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند: اینکه آیا به‌عنوان یک ضرابخانه‌ی سلطنتی مخفی، یک هدیه‌ی مذهبی یا اقدامی نومیدانه برای حفظ ثروت بوده‌اند؟ دکتر کینگزلی به‌درستی این رمز و راز را چنین خلاصه کرده است: 

«در این میدان‌ها چیزی شگفت‌انگیز نهفته است. نیروی معنوی نیاکان احتمالاً دلیل بزرگی برای آوردن گنجینه به جرزی بوده است.» 

کشفیات در کاتیلون نه‌تنها درک ما از تاریخ سلت‌ها را گسترش می‌دهند، بلکه ما را دعوت می‌کنند روایت‌های مربوط به سکونتگاه‌های باستانی و نقش آن‌ها در زمینه‌ی گسترده‌تر تاریخ اروپا را از نو بررسی کنیم.

مترجم: زهرا ذوالقدر