(تصاویر) سه شیء باستانی که در مقبرۀ تازه‌کشف‌شدۀ «فرعون» پیدا شدند

فرادید| مصرشناسان و علاقه‌مندان به تاریخ در سراسر جهان هنوز در حال تجلیل از کشف تاریخی بی‌نظیر ماه گذشته هستند که از سوی تیم باستان‌شناسی انگلیسی-مصری اعلام شد؛ تیمی که سرانجام مقبره گمشده فرعون تحوتموس دوم را کشف کرد. این نخستین بار است که یک مکان دفن سلطنتی پس از کشف مقبره توت‌ عنخ آمون توسط هوآرد کارتر در سال ۱۹۲۲ پیدا شده است. 

به گزارش فرادید، کشف قبلی در اوایل قرن بیستم شامل چندین اتاق پر از حدود ۵۳۹۸ گنجینه باستانی میشد. این آثار ارزشمند شامل مجسمه نیم‌تنه پادشاه، اسباب‌بازی‌های کودکی او، صندوق نقاشی‌شده، دستکش‌های گلدوزی‌شده، ارابه و سپر تشریفاتی می‌شدند؛ آثاری که اکنون در موزه بزرگ مصر در جیزه هستند که پاییز گذشته افتتاح شد. 

پس آیا کشف استراحتگاه ابدی تحوتموس دوم نیز منجر به پیدا شدن گنجینه‌های مشابه شده است؟ متأسفانه نه؛ مقبره او در وضعیت بسیار بدی پیدا شده است. کمی پس از مرگ فرعون، فضای مقبره غرق آب شده و احتمالاً بیشتر محتویات آن به مکان دیگری منتقل شده است. 

با این حال، تیم پژوهشگران به رهبری باستان‌شناس بریتانیایی، پیرز لیترلَند توانستند بقایای آسیب‌دیده‌ای از برخی از گورنهاده‌های سلطنتی پیدا کنند. این آثار اینگونه توصیف شده‌اند: «قطعات بسیار کوچک از اشیاء که احتمالاً حین جابجایی در تاریکی مقبرۀ غرق‌شده شکسته شده‌اند». 

این قطعات حاوی سرنخ‌هایی هستند از آنچه که ممکن است هنوز برای کشف وجود داشته باشد و همچنین در نسبت دادن مقبره به تحوتموس دوم نقش اساسی ایفا کرده‌اند. در حقیقت، آثاری که آنجا کشف شده‌اند، افزوده‌ای مهم به تاریخ این مکان باستان‌شناسی و دوره سلطنت پادشاه تحوتموس دوم هستند. 

بقایای ظرف مرمری به شکل اردک

قطعات مرمر سفید که به محققان کمک کرد به این نتیجه برسند که مقبره متعلق به تحوتموس دوم است. 

وقتی تیم لیترلند برای نخستین بار در سال ۲۰۲۲ به ورودی مقبره رسیدند، فکر کردند ممکن است این مقبره متعلق به همسر یک پادشاه باشد (به دلیل نزدیکی آن به مقبره‌های متعلق به همسران پسر تحوتموس دوم و جانشین او). اما کشف تکه‌های شکسته ظروف مرمری، باستان‌شناسان را از ابعاد کشفی که کرده بودند آگاه کرد. روی این تکه‌ها نام فرعون تحوتمس دوم و توصیفات مربوط به او حک شده بود. علاوه بر این، حکاکی نام همسر او، ملکه حتشپسوت، تأیید کرد که او مالک مقبره بوده و نظارت بر دفن همسرش را بر عهده داشته است. 

لیترلند تأیید کرده که قطعات مرمر زمانی بخشی از یک ظرف به شکل اردک بوده‌اند که در مصر باستان رایج بوده است. آن زمان، ظروف سنگی اغلب برای مقاصد آیینی یا نمایشی استفاده می‌شدند و نمایانگر مقام بلندمرتبه بودند. در مقبره تحوتموس دوم تکه‌های سفالی از ظروف آیینی هِس و نِمسِت و قطعاتی از گلدان‌های سفیدرنگ نیز پیدا شد. 

تزئینات سقف آمودوات

تکه‌هایی از سقف در اتاق اصلی دفن که ستاره‌های زرد روی آن‌ها نمایان است. 

کشف برجسته دیگر، تکه‌های کاشی شکسته زیادی بود که از سقف و دیوارها افتاده بودند. تیم لیترلند امیدوارند بتوانند این تکه‌ها را دوباره سرهم کنند تا طراحی اصلی را بازسازی کنند، اما در وضعیت کنونی به صورت تکه‌تکه هم می‌توان دید که سقف زمانی پس‌زمینه‌ای آبی داشته که آن را با ستاره‌های زرد رنگ تزئین کرده بودند. 

کارشناسان الگوها و پاراگراف‌هایی از آمودوات را رمزگشایی کرده‌اند؛ کتابی که داستان خدای خورشید مصر یعنی «رع» را روایت می‌کند. این الگوها روی دیوارها حک شده‌اند اما از آن زمان به کف اتاق افتاده‌اند و آوار آن‌ها را پوشانده است. استفاده از این متن مهم آیینی در مقبره‌ها تا سلسله بیست و یکم، ویژه سلطنت و یا تعداد بسیار محدودی از اشراف بود. 

لیترلند توضیح می‌دهد: «تزئینات مقبره تنها در اتاق دفن موجود بود و به شدت در اثر رطوبت ناشی از سیلاب و سپس فرو ریختن سقف و دیوارها آسیب دیده بود. سقف آبی رنگ تنها در یک گوشه سالم باقی مانده است.» 

دسته چوبی نیزه یا بادبزن

دسته چوبی شکسته برای نیزه یا بادبزن

یکی دیگر از آثار که هویت صاحب مقبره را تأیید می‌کند، یک دسته چوبی شکسته است که احتمالاً متعلق به نیزه یا بادبزن بوده است. روی این دسته چوبی نیز مانند تکه‌های مرمر سفید، نام پادشاه حک شده بود. این قطعه از چوب مقاوم دالبرگیا ساخته شده است.

اگر این دسته چوبی متعلق به بادبزن باشد، این نیز شباهت‌هایی با گنجینه‌های شخصی توت‌عنخ‌آمون خواهد داشت. آن فرعون نیز که در دوران نوجوانی خود درگذشت، با هشت بادبزن به خاک سپرده شده بود. یکی از آن‌ها یک بادبزن دستی برای استفاده شخصی بود، در حالی که هفت بادبزن دیگر برای استفاده دربار و خدمتکاران فرعون ساخته شده بودند.

مترجم: زهرا ذوالقدر