کشف «لاماهای مومیایی» که 500 سال پیش توسط اینکاها قربانی شده بودند
پژوهشگران باور دارند اینکاها این لاماها را برای ایجاد پیوند با ساکنان سرزمین‌های تازه فتح‌شده خود قربانی کرده‌اند.
فرادید| باستان‌شناسان مدت‌هاست از رسم رایج قربانی‌کردن انسان‌ها در فرهنگ باستانی اینکا به شکل نذری برای خدایان آگاه هستند؛ اما تا همین اواخر، هرگز لامای مومیایی‌شده‌ای که قربانی شده باشد نیافته بودند، چه رسد به چهار نمونه از آن. اخیرا تیمی از پژوهشگران به رهبری لیدیو والدس باستان‌شناس از دانشگاه کلگری، بقایای مومیایی‌شده‌ی چهار لاما را در جریان حفاری‌های ناحیه «تامبو ویخو» در جنوب پرو کشف کردند؛ مکانی که زمانی مرکز اداری مهمی برای اینکاها بوده است.
به گزارش فرادید، پشم روی بدن لاماها به هم چسبیده اما هنوز کم و بیش پف‌کرده و نرم به نظر می‌رسید که نشان‌دهنده‌ی میزان بالای حفظ‌شدگی طبیعی این حیوانات است. بدن آن‌ها با نخ‌ها و دستبندهای رنگارنگ آراسته شده و برآورد می‌شود بین سال‌های ۱۴۳۲ تا ۱۴۵۹ دفن شده‌اند.
پژوهشگران هیچ نشانه‌ای از بریدگی یا زخم روی بدن لاماها نیافتند که می‌تواند نشانه‌ی این باشد که این حیوانات زنده دفن شده‌اند.
والدس که این لاماهای قربانی را همراه تیمی از دانشگاه «سان کریستوبال دِ اوامانگا» کشف کرده گفته: «گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهند قربانی‌کردن حیوانات برای اینکاها اهمیت زیادی داشته و آن‌ها را به شکل نذری‌های ویژه برای خدایان به کار می‌بردند. لاماها به‌ویژه از دید ارزش قربانی‌کردن، پس از انسان‌ها در رتبه دوم قرار داشتند.»
گمان می‌رود این لاماها حدود ۵۰۰ سال پیش، در جریان جشن بزرگی قربانی شده باشند.
افزون بر چهار لامای قربانی‌شده، بقایای پوسیده‌ی یک لامای دیگر نیز جداگانه پیدا شد که می‌تواند نشان‌دهنده تلاش برای غارت گور باشد. این گور با پرهای پرندگان گرمسیری آراسته شده بود. همچنین بقایای خوکچه‌های هندی آراسته‌شده نیز در محل کشف شد.
حفاری‌های بیشتر در تامبو ویخو منجر به آشکار شدن نشانه‌هایی از یک مهمانی بزرگ شد. پژوهشگران کوره‌های بزرگ و شواهدی دیگر یافتند که به نوعی جشن اشاره دارد.
پژوهش جدید که اواخر اکتبر ۲۰۲۰ در نشریه Antiquity منتشر شد، نشان می‌دهد این قربانی‌کردن حدود پنج قرن پیش، شاید در دوره‌ای اتفاق افتاده که این سرزمین به‌شکل مسالمت‌آمیز به قلمرو اینکاها افزوده شده بود.
یافته‌ی اخیر، این نظریه را تقویت می‌کند که جشن برگزارشده شاید با هدف جلب رضایت و دلجویی از ساکنان جدید منطقه انجام شده است. جدای کاربرد مذهبی (دعای سلامت و محصول فراوان)، به نظر می‌رسد قربانی‌کردن حیوانات نقشی سیاسی در تثبیت مالکیت قلمرو هم داشته است.
والدس می‌گوید: «این نذری‌ها شاید بخشی از جشن‌ها و گردهمایی‌های بزرگ‌تری بودند که دولت برگزار می‌کرد. دولت با غذا و نوشیدنی مردم محلی را به دوستی و اتحاد دعوت می‌کرد و با قراردادن این نذری‌ها، اینکاها بر سرزمین تازه تصرف‌شده ادعای مالکیت می‌کردند.»
حفاری در تامبو ویخو نخست سال ۲۰۱۸ آغاز شد. از آن زمان، جدای کشف محل دفن لاماها، پژوهشگران بقایای یک میدان بزرگ و یک سازه‌ی مذهبی اینکایی جداگانه به نام اوشنو (Ushnu) را هم یافته‌اند. آن‌ها همچنین یک جاده ارتباطی به دره نازکا را هم از زیر خاک یافته‌اند؛ جایی که زمین‌نگاره‌های مشهوری با خطوط نازکا قرار دارد.
بخش‌هایی از بدن لامای مومیایی‌شده‌ای که شاید رنگ آن قهوه‌ای بوده است
پژوهش‌های گذشته نیز اهمیت لاماها در فرهنگ اینکا را تأیید کرده بودند. اگرچه این حیوانات برای گوشتشان شکار می‌شدند، اما بیش از انسان‌ها برای قربانی‌کردن استفاده می‌شدند.
مراسم اینکاها در اوقات خاصی از سال برگزار میشد. صد لاما در ماه اکتبر برای از راه رسیدن فصل بارانی قربانی می‌شدند و صد لامای دیگر در ماه فوریه برای پایان یافتن رعد و برق و باران قربانی می‌شدند.
برنابه کوبو، مورخ اسپانیایی دوران استعمار نوشته که لاماها بسته به رنگشان برای نذری‌های خاص به خدایان متفاوت تقدیم می‌شدند. لاماهای قهوه‌ای برای خدای آفرینش «ویراکوچا»، لاماهای سفید برای خورشید و لاماهای چندرنگ برای خدای رعد و برق قربانی می‌شدند.
روشن است هر یک از نذری‌های اینکاها، معنا و هدف خاص خودشان را داشته است.
همان‌گونه که پژوهشگران در مقاله خود نوشته‌اند: «از راه این آیین‌ها، اینکاها نظم‌ها و مفاهیم جدیدی خلق می‌کردند که به آن‌ها کمک می‌کرد اعمال خود را هم برای فاتحان و هم برای مغلوب‌شدگان، مشروع جلوه دهند و توجیه کنند.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
