«لیوان» نادر ۱۸۰۰ ساله در گور یک زن رومی کشف شد
باستان‌شناسان در یک کشف باستان‌شناسی خارق‌العاده در شهر روم باستانی دوکلیا نزدیک پودگوریتسا (پایتخت مونته‌نگرو)، یک لیوان شیشه‌ای نادر رومی از نوع «دیاترتا» با صحنه‌ای بی‌سابقه از گلادیاتورها یافته‌اند.
فرادید| این کشف در جریان حفاری‌های اخیر در گورستان غربی شهر در منطقه‌ای به نام پودگوریتسا انجام شد. این ظرف شیشه‌ای همراه گنجینه‌ای غنی در گور زنی رومی با جایگاه اجتماعی بالا کشف شد که قدمت آن به حدود ۱۸۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این پروژه زیر نظر باستان‌شناس، میلوش ژیوانویچ در حال اجراست.
به گزارش فرادید، دوکلیا (نام‌های دیگر دوکلایا، دیوکلئا یا به زبان مونته‌نگرویی دوکلی) در قرن نخست میلادی پایه‌گذاری شد و به یکی از مراکز مهم شهری، فرهنگی و اقتصادی در استان دالماتیای روم تبدیل شد. این شهر تا قرن هفتم میلادی رونق داشت و در نهایت متروک شد. موقعیت راهبردی، برنامه‌ریزی شهری پیشرفته و معماری عمومی عالی آن، از جمله میادین، معابد و حمام‌های عمومی، دوکلیا را به یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستان‌شناسی در مونته‌نگرو تبدیل کرده است.
میان یافته‌ها، گوشواره‌هایی از طلا، یک گردنبند، ابزارهایی از استخوان، قطعات بازی، به‌ویژه هشت ظرف شیشه‌ای به‌چشم می‌خورد
در حفاری‌های انجام‌شده در سه سال گذشته در گورستان غربی دوکلیا، بیش از ۱۸۰ قبر کشف شده که حاوی مجموعه‌ای از سفالینه‌ها، ظروف شیشه‌ای، جواهرات، ابزار و سکه‌ها بوده‌اند؛ آثاری که گواه جایگاه اجتماعی و فرهنگی ساکنان باستانی این منطقه هستند.
برجسته‌ترین یافته‌ی امسال، کشف گور زنی رومی از قرن چهارم میلادی است که همراه گورنهاده‌های مجللی به خاک سپرده شده بود. این اشیاء گوشواره‌هایی از طلا، یک گردنبند، ابزارهایی از استخوان، قطعات بازی و به‌ویژه هشت ظرف شیشه‌ای بودند که میان آن‌ها، یک ظرف دیاترتا (نوعی شیشه‌ی رومی با تزئینات پیچیده و هنرمندانه) بیش از همه توجه‌ها را جلب کرد.
ژیوانویچ در این‌باره گفته: «در این گور دو گوشواره‌ی طلایی با مهره‌های سبز شیشه‌ای و یک گردنبند از طلا و مهره‌های سنگ کهربای سیاه پیدا کردیم. در مجموع هشت ظرف شیشه‌ای کشف شدند که دو مورد آن‌ها بسیار جالب هستند؛ یکی کاسه یا بشقاب شیشه‌ای تیره‌ی زیبا و دیگری دیاترتای بسیار نادر است.»
آنچه این یافته را خاص کرده، نقش برجسته‌ای از یک صحنه گلادیاتوری است، به‌ویژه نبرد یک وناتور (شکارچی حیوانات وحشی) با پلنگ‌ها
دیاترتاها آثاری لوکس و بسیار نادر هستند که به‌دلیل طراحی ظریف و مشبکِ شبکه‌مانند خود شهرت دارند و بیشترشان دارای کتیبه‌ها یا نقش‌های تصویری هستند. آنچه این نمونه خاص را منحصربه‌فرد کرده، نقش یک صحنه‌ی گلادیاتوری است، به‌ویژه نبرد یک وناتور (شکارچی حیوانات وحشی) با پلنگ‌ها. تاکنون هیچ نمونه‌ی مشابهی از این نوع کشف نشده و همین مورد، این اثر را به یادگاری بی‌همتا با اهمیت جهانی تبدیل کرده است.
ژیوانویچ افزود: «می‌توانیم با افتخار بگوییم این دومین دیاترتایی است که در مونته‌نگرو یافت شده. نخستین مورد در شهر پلوِلیا کشف شده بود. متأسفانه دیاترتای جدید به‌شکل کامل سالم نمانده و نیازمند مرمت گسترده است. امیدواریم بتوانیم شکل کامل آن را بازیابی کنیم.»
«دیاترتای ما حتی نادرتر از نمونه‌ی پلوِلیا است، زیرا دارای نقش برجسته‌ی انسانی است. توری شیشه‌ایِ ظرف، صحنه‌ای از نبرد با حیوانات وحشی (احتمالاً یوزپلنگ) را نشان می‌دهد که در مرکز آن گلادیاتوری به‌نام وِناتور با آن‌ها درگیر است. این ظرف با دو رنگ زرد و سبز ساخته شده است.»
اگرچه استخوان‌ها به‌خوبی حفظ نشده‌اند، تحلیل‌های کنونی نشان می‌دهد این زن قد بسیار بلندی داشته، موضوعی که برای دوکلیا در قرن چهارم میلادی نادر و غیرمعمول است
اگرچه دیاترتای تازه یافت‌شده به‌شکل کامل سالم نمانده، قطعات باقی‌مانده مهارت فنی و نمادگرایی هنری آن را به خوبی نشان می‌دهند.
ژیوانویچ اشاره کرد: «ظرفی به شکل پیکسس (نوعی محفظه) پیدا کردیم که شامل سوزن و کف‌گیرک‌هایی برای کاربردهای آرایشی بود، همچنین یک مجموعه بازی و ظروفی همچون بالسماریا (برای عطر)، فنجان و کوزه نیز در گنجینه گور وجود داشت.»
وی در مورد استخوان‌های زن مدفون‌شده افزود: «با وجود وضعیت نامناسب استخوان‌ها، بررسی‌های فعلی نشان می‌دهد این زن قدِ بلندِ غیرمعمولی داشته، یک ویژگی نادر برای ساکنان دوکلیا در قرن چهارم میلادی. همه یافته‌ها نشان می‌دهد او در زمانه خود، شخصیت برجسته‌ای بوده است.»
پلیولیا دیاترتا
این کشف فوق‌العاده نه‌تنها شکوه و ثروت طبقه بالای رومی در دوکلیا را نشان می‌دهد، بلکه سهم بزرگی در شناخت هنر شیشه‌گری رومی و آداب تدفین در جهان باستان دارد. این دیاترتا گواه مهارت فنی و زیبایی‌شناسی هنرمندان رومی و جایگاه اجتماعی زنی است که این اثر را به همراه داشته است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
