معمای یک «دیوار» کمترشناخته شده در قلب صحرا

فرادید| وقتی صحبت از دیوارهای عظیم و چندصدساله‌ای می‌شود که ممکن است از فضا هم قابل‌مشاهده باشند، «دیوار بزرگ چین» تمام توجه‌ها را به خود جلب می‌کند. این دیوار طولانی‌ترین سازه دست‌ساز بشر در تاریخ است، بیش از ۲۰۰۰ سال برای ساخت آن زمان صرف شده و موضوع افسانه‌ها و قصه‌های بی‌شماری است. با این حال، این تنها دیوار از این نوع نیست، حتی در خود چین! 

به گزارش فرادید، در شمال‌غرب دیوار بزرگ و در امتداد چین تا مغولستان و روسیه، سیستم دیوارهای قرون وسطایی قرار دارد: شبکه‌ای ۲۵۰۰ مایلی از استحکامات که بین قرن‌های ۱۰ تا ۱۳ میلادی ساخته شده؛ یعنی زمانی که این منطقه سکونتگاه فرهنگ‌های متنوعی بود که تلاش می‌کردند حرکت یکدیگر را کنترل کنند. 

بقایای قسمتی از دیوار که در زیر شن‌های صحرای گوبی قابل مشاهده است

در حالی که بیشتر دیوارهای قرون وسطایی به شکل گسترده مطالعه شده‌اند، بخش کوچک اما مهمی همچنان در هاله‌ای از رمز و راز باقی مانده: دیواری موسوم به «دیوار گوبی». سال‌ها داده‌های بسیار کمی که درباره این سازه ۳۲۰ کیلومتر وجود داشت، تنها از مطالعات دوران جنگ سرد شوروی به دست آمده بود. به‌تازگی این کمبود داده‌ها، تیمی از پژوهشگران را ترغیب کرد تا دیوار گوبی را با استفاده از فناوری‌ها و روش‌های مدرن مطالعه کنند. نتایج تحقیقات آن‌ها که ماه آوریل ۲۰۲۵ منتشر شد، گذشته پرماجرایی را آشکار کرد. 

مطالعه دیوار گوبی

اگرچه مستندسازی مدرن دیوار گوبی به قرن هجدهم بازمی‌گردد، پژوهش‌های رسمی تا دهه ۱۹۵۰ آغاز نشد، زمانی که حفاری‌های باستان‌شناسان مغولستانی، سازه را روی نقشه‌های دوران شوروی قرار داد. از آن زمان، دیوار را باستان‌شناسان ژاپنی و روسی مطالعه کردند و ساخت آن را به سلسله تانگوت یا شی شا نسبت داده‌اند؛ سلسله‌ای که از سال ۱۰۳۸ تا ۱۲۲۷ میلادی در شمال‌غرب چین حکمرانی می‌کرد. 

با استفاده از حسگرهای از راه دور، مطالعات میدانی، حفاری‌ها و تحلیل‌های آزمایشگاهی، مطالعه سال ۲۰۲۵ موفق شد درک بهتری از قدمت، فرایند ساخت، نگهداری و هدف دیوار گوبی به دست آورد. 

پژوهشگران تأیید کردند دیوار زمان حکمرانی شی‌شا ساخته شده و تاریخ‌یابی رادیوکربنی نشان می‌دهد بخش عمده ساخت آن در دوران امپراتور اول شی‌شا، یوانهاو، انجام شده است. دوره حکمرانی یوآن‌ها (۱۰۳۸ تا ۱۰۴۸ میلادی) با لشکرکشی‌ها برای فتح و تثبیت قلمروهای جدید همراه بود. 

رسوبات ذغال نشان می‌دهد دیوار گوبی در طول دوره شی‌شا تا سال‌های پایانی این سلسله، تحت اشغال و نگهبانی بوده است. نشانه دیگر سکونت مداوم اینست که دیوار نزدیک چاه‌ها و درختان ساخته شده که منابع موردنیاز سربازان برای ماندن در پست‌ها را فراهم می‌کرد. 

ثبت و مستندسازی پست نگهبانی G۰۳ با پهپاد

پیش‌تر گمان می‌رفت این دیوار مانند کل سیستم دیوارهای قرون وسطایی، تنها یک سازه دفاعی بوده و هدفش جلوگیری از ورود افراد ناخواسته بوده، اما پژوهشگران با بررسی دقیق‌تر استدلال می‌کنند دیوار گوبی نقش پیچیده و فعال‌تری در استراتژی امپراتوری ایفا می‌کرد. 

اگرچه دیوار گوبی بدون شک هدف دفاعی هم داشته (بخش‌های بزرگی نزدیک تپه‌های شنی ساخته شده‌اند که به‌عنوان مانع اضافه عمل می‌کردند) اما به‌نظر می‌رسد این سازه نقش یک مرکز تجاری و اداری را هم ایفا می‌کرده است؛ به عبارت دیگر این دیوار از یک سو انسان‌ها را از هم جدا می‌کرده و از سوی دیگر آن‌ها را به هم نزدیک می‌ساخته است.

مترجم: زهرا ذوالقدر