سفر در زمان؛ قتلی که عربستان سعودی را تکان داد؛ پادشاهی که هنگام بوسیدن برادرزادهاش ترور شد
در ۲۵ مارس ۱۹۷۵، ملک فیصل، پادشاه عربستان سعودی، در ریاض، پایتخت این کشور، ترور شد. او توسط برادرزادهاش از فاصله نزدیک مورد اصابت گلوله قرار گرفت. احمد زکی یمانی، وزیر نفت، هنگام شلیک گلوله در کنار پادشاه ایستاده بود.
کد خبر :
۲۷۳۸۶۸
بازدید :
۱۸
در ۲۵ مارس ۱۹۷۵، ملک فیصل، پادشاه عربستان سعودی، در ریاض، پایتخت این کشور، ترور شد. او توسط برادرزادهاش از فاصله نزدیک مورد اصابت گلوله قرار گرفت.
احمد زکی یمانی، وزیر نفت، هنگام شلیک گلوله در کنار پادشاه ایستاده بود.
دکتر می یمانی، دخترش در سال ۲۰۱۷ با بیبیسی صحبت کرد.
«من هرگز آن روز را فراموش نخواهم کرد. من آن درد را تحمل کردم، هنوز هم آن را به یاد دارم، از پدرم. فقط تصور کنید که یک انسان در کنار مربی، استاد، دوستش ایستاده و از فاصلهای بسیار نزدیک مورد اصابت گلوله قرار گرفته است.»
ملک فیصل در حالی که خم شده بود تا برادرزادهاش را ببوسد، سه بار پشت سر هم مورد اصابت گلوله قرار گرفت.
پدر دکتر یمانی، که در ۱۵ سال گذشته وزیر وفادار ملک فیصل بود، در حال ارائه گزارش به پادشاه بود، به همین دلیل درست در کنار او بود.
ملک فیصل، سومین حاکم این پادشاهی نفتخیز و سومین پسر بنیانگذار آن، به سرعت به بیمارستان منتقل شد، اما اندکی بعد جان سپرد.
می هجدهساله در آن روز، چند کیلومتر دورتر، منتظر پدرش بود.
او میگوید: «من در آپارتمان پدرم نشسته بودم، در میان کتابهایش.»
می میافزاید: «او با عجیبترین و پررنجترین حالت چهره وارد شد. مستقیم به سمت اتاق غذاخوری رفت و فریادی کشید، و سپس فقط توانست یک کلمه بگوید: مصیبت!»
این رفتار برای پدرش که به آرامش و صدای بسیار پایین شهرت داشت، غیرمعمول بود.
سپس او ماجرا را برای دخترش تعریف کرد و گفت ساعت ۱۰ صبح، هیئتی نفتی از کویت قرار بود با ملک فیصل در کاخ دیدار کند، و او که وزیر نفت بود، برای ارائه اطلاعات لازم به نزد پادشاه رفته بود.
پدرش گفته بود: «شاهزاده فیصل بن مساعد که همنام پادشاه بود، به همراه وزیر نفت کویت وارد شد و پادشاه بازوانش را برای در آغوش گرفتن برادرزادهاش گشود؛ اما او از جیبش تپانچه کوچکی بیرون آورد و به او شلیک کرد.»
«سه گلوله به سر»
قربانی، پسر ملک عبدالعزیز بود؛ کسی که در این تصویر در کنار رئیسجمهور آمریکا، فرانکلین روزولت دیده میشود. او همان کسی بود که پس از ۳۰ سال مبارزه، عربستان سعودی را در سال ۱۹۳۲ متحد و بنیانگذاری کرد
یکی از محافظان پادشاه با شمشیری که هنوز در نیام بود، شاهزاده را زد.
گفته میشود شیخ یمانی به نگهبانان دستور داد شاهزاده را نکشند.
در برخی گزارشهای آن زمان آمده بود که مهاجم به پلیس گفته بود چون شیخ یمانی آنقدر به پادشاه نزدیک ایستاده بود، او تصور کرده بود که شیخ یمانی نیز کشته شده است.
اما چنین نبود. یمانی همراه با ملک فیصل که هنوز زنده بود، به بیمارستان رفت، جایی که پزشکان، با وجود تلاشهایشان، نتوانستند جان او را نجات دهند.
می به یاد میآورد: «پس از آن همه چیز ساکت شد. خیابانهای ریاض خلوت بود.»
پادشاه صحرا
ملک فیصل در سال ۱۹۶۴ پادشاه عربستان سعودی شد.
کشور، بیابانی به وسعت اروپای غربی بود و او به عنوان حاکم آن، تلاش کرد تا یکی از عقبماندهترین کشورهای خاورمیانه را مدرن کند.
فیصل یکی از پسران ارشد عبدالعزیز آل سعود بود.
او در کارزار پدرش برای یکپارچهسازی شبهجزیره عربستان شرکت کرده بود. تلاشی که سی سال قبلتر به تاسیس پادشاهی عربستان سعودی منجر شد.
سپس، فیصل در زمان پادشاهی برادر بزرگترش، نخستوزیر شد.
وقتی او به تخت نشست، پیشاپیش به عنوان سیاستمداری زیرک، دیندار، سختکوش و اصلاحطلب شناخته میشد.
مردی که به تجارت در پایتختهای جهانی خو گرفته بود.
و حاکمی که میخواست با بهرهگیری از ثروت جدید نفتی کشور، نظام آموزش، بهداشت و دادگستری مدرن را به عربستان بیاورد.
اما اصلاحات ملک فیصل همیشه به مذاق عناصر محافظهکارترِ مکتب سختگیرانه اسلام، که خانوادهاش به آن وابسته بود، خوش نمیآمد.
احمد زکی یمانی، وزیر نفت عربستان سعودی، هنگام تحریم نفتی کشورهای عرب در سال ۱۹۷۳ عکس گرفته است
برای نمونه، زمانی که فیصل در میانه دهه ۱۹۶۰ نخستین ایستگاه تلویزیونی عربستان را افتتاح کرد، یک حمله مسلحانه به ساختمان انجام شد. حملهای که به رهبری برادر کسی انجام شد که بعدتر فیصل را ترور کرد.
با این حال، فیصل تا آن زمان گامهای بزرگی برداشته بود و به حرکت خود، حتی در حوزههایی مانند آموزش زنان، که پیشتر وارد آن نشده بودند، ادامه داد.
در سال ۱۹۵۶، زمانی که هنوز ولیعهد بود، نخستین مدرسه دولتی منظم دخترانه را تاسیس کرد. مدرسهای که تحت حمایت همسرش، عفت، راهاندازی شد.
می میگوید: «ملکه عفت آموزش دختران را در پادشاهی عربستان سعودی آغاز کرد، و من با افتخار میگویم که یکی از ۹ دانشآموز اول مدرسه او، به نام دارالحنان (مدرسه مهر)، بودم.»
او میافزاید: «ملک فیصل علمای دینی را متقاعد کرد که آموزش زنان آنها را مادران بهتری خواهد کرد.»
یک پادشاهی قدرتمند
زکی یمانی در سال ۱۹۶۰ کارش را با ملک فیصل آغاز کرد.
او متفاوت بود چون با وجود تحصیلات عالی و حرفه حقوق، فردی عادی بود و از خاندان سلطنتی سعودی نبود.
فیصل چند مقاله از یمانی را خوانده بود که توجهش را جلب کرد.
می میگوید: «پدرم نخستین دفتر وکالت خود را افتتاح کرد و سپس شروع به نوشتن مقالاتی بسیار تحریکآمیز کرد که خواهان دموکراسی و حکومت خوب بودند.»
او در ادامه میگوید: «سپس فیصل، که آن زمان ولیعهد بود و به دنبال مشاور حقوقی میگشت، گفت: این مرد کیست؟»
ملک فیصل بعدتر شیخ یمانی، که به این نام شناخته شد، را به عنوان وزیر نفت خود منصوب کرد.
و پادشاه به همراه وزیر خود، سیاستی را طراحی کردند که برای نخستین بار، کنترل کامل ذخایر عظیم نفتی را در اختیار پادشاهی گذاشت و عربستان را به بازیگری قدرتمند در جهان عرب و صحنه بینالمللی بدل کرد.
در سال ۱۹۷۳، پس از جنگ اسرائیل با همسایگان عربش، عربستان سعودی، به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان، برای نخستین بار هدایت کارزار استفاده از نفت به عنوان سلاح سیاسی را بر عهده گرفت.
عرضه نفت به کشورهای حامی اسرائیل قطع شد و قیمت جهانی نفت سر به فلک کشید.
شیخ یمانی کسی بود که مامور رساندن این پیام شد.
او آن زمان به بیبیسی گفت: «آنچه ما میخواهیم، عقبنشینی کامل نیروهای اسرائیلی از سرزمینهای عربی اشغالی است، و سپس نفت را به همان سطح سپتامبر ۱۹۷۳ بازمیگردانیم.»
افزایش چشمگیر قیمت نفت، تعادل قدرت جهانی را بین کشورهای در حال توسعه یا آنطور که معروف شدهاند تولیدکنندگان و کشورهای صنعتی تغییر داد.
این جابهجایی در توازن قدرت، در سال ۱۹۷۴، سال پیش از مرگ فیصل، با انتخاب او به عنوان «مرد سال» توسط مجله تایم به رسمیت شناخته شد.
پس از قتل پادشاه
شاهزاده فیصل بن مساعد بلافاصله پس از حمله به عمویش دستگیر شد.
او مورد بازجویی قرار گرفت و پزشکان و روانپزشکان تایید کردند که به «اختلال روانی» مبتلاست.
گزارشها حاکی از آن بود که شاهزاده هم پیش و هم پس از ترور، آرام بوده است.
رهبران بسیاری از کشورها در مراسم تدفین ملک فیصل، پادشاه عربستان سعودی، شرکت کردند. در این تصویر، در کنار جانشین او ملک خالد، یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادیبخش فلسطین و انور سادات، رئیسجمهور مصر دیده میشوند
پس از قتل، ریاض برای سه روز عزاداری به طور کامل تعطیل شد.
ملک خالد، برادر پادشاه مقتول، با توافق خاندان سلطنتی سعودی جانشین او شد.
شاهزاده فیصل بن مساعد بعدتر به جرم قتل پادشاه محاکمه و محکوم شد.
در ژوئن ۱۹۷۵، او در میدان عمومی ریاض، طبق روش سنتی اعدام در عربستان سعودی و بر اساس شریعت اسلامی، گردن زده شد.
می میگوید: «ما دلیل واقعی قتل پادشاه را نمیدانیم، جز اینکه قاتل، فردی دارای اختلال بوده است.»
شاهزاده مساعد بهطور رسمی، طبق «تصمیم کابینه سلطنتی»، دیوانه اعلام شد.
با این حال، او دلایلی را که باعث شد عمویش را بکشد، با خود به گور برد. هرچند گمانههایی مطرح بود که او قصد داشت مرگ برادر بزرگترش، خالد را که در سال ۱۹۶۶ در درگیری با نیروهای امنیتی کشته شد، تلافی کند.
همچنین نظریههایی درباره توطئه مطرح شد، گرچه تحقیقاتی بعدی نشان داد که شاهزاده فیصل بن مساعد به تنهایی دست به این کار زده است.
شیخ یمانی تا ۱۱ سال دیگر، یعنی تا سال ۱۹۸۶، وزیر نفت عربستان باقی ماند.
می یمانی تحصیلات دانشگاهی خود را درآمریکا به پایان رساند و نخستین زن سعودی شد که از دانشگاه آکسفورد انگلستان دکترای خود را دریافت کرد.
دکتر می یمانی چندین کتاب درباره هویت عربی نوشته و همچنین به بانکهایی چون گلدمن سکس و شرکتهای نفتی مانند شل مشاوره داده است.
منبع: بی بی سی
۰
