۱۰ گام خودمراقبتی برای پیشگیری از سرطان

سالانه هزاران مورد ابتلا به سرطان در ایران و میلیون‌ها مورد در جهان رخ می‌دهد. طبق اسناد سازمان جهانی بهداشت، از ۴۰ درصد سرطان‌ها می‌توان پیشگیری کرد و مواردی هم که قابل پیشگیری نیست را نیز می‌توان به کمک خودمراقبتی، امید به اثربخشی روش‌های تشخیصی و درمانی، مراجعه به موقع و زودهنگام به آسانی تشخیص داد؛ به طوری که نیمی از سرطان‌ها قابل درمان است.

سالانه هزاران مورد ابتلا به سرطان در ایران و میلیون‌ها مورد در جهان رخ می‌دهد. طبق اسناد سازمان جهانی بهداشت، از ۴۰ درصد سرطان‌ها می‌توان پیشگیری کرد و مواردی هم که قابل پیشگیری نیست را نیز می‌توان به کمک خودمراقبتی، امید به اثربخشی روش‌های تشخیصی و درمانی، مراجعه به موقع و زودهنگام به آسانی تشخیص داد؛ به طوری که نیمی از سرطان‌ها قابل درمان است.

بسیاری از عوامل محیطی و از همه مهم‌تر استعداد ژنتیکی در ایجاد سرطان نقش دارد، اما می‌توان با خودمراقبتی و رعایت اصول ده‌گانه زیر برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان اقدام کرد و احتمال بروز سرطان را کاهش داد یا بروز آن را به تعویق انداخت.

۱- پرهیز از مصرف دخانیات

استفاده از هر یک از فرآورده‌های توتون مانند سیگار، پیپ و قلیان خطرناک است و موجب انواع سرطان از جمله ریه، مثانه، کلیه و دهانه رحم می‌شود. حتی جویدن توتون نیز خطرناک است و احتمال بروز سرطان دهان و لوزالمعده را افزایش می‌دهد.

۲- فعالیت بدنی منظم

روزانه دست کم ۳۰ دقیقه ورزش، احتمال بروز سرطان پستان و روده بزرگ را کاهش می‌دهد.

۳- مدیریت وزن در حالت مطلوب

اضافه وزن و چاقی، احتمال بروز انواع سرطان به خصوص پستان، پروستات و روده بزرگ را افزایش می‌دهد.

۴- تغذیه سالم

استفاده از غذا‌های کم چرب و تا حد امکان فاقد چربی‌های حیوانی، مصرف روزانه پنج وعده از میوه‌ها و سبزی ها، پرهیز از مصرف انواع گوشت‌های دودی شده، نمک سودشده یا فرآوری شده با مواد شیمیایی و نگه دارنده مانند کنسرو، سوسیس، کالباس و کاهش مصرف قند و شکر تصفیه شده، محدود کردن مصرف نمک و استفاده از ادویه و چاشنی‌های گیاهی برای طعم دار کردن غذا و پرهیز از مصرف مشروبات الکلی احتمال بروز سرطان‌ها را کاهش می‌دهد.

۵- پیشگیری از ابتلا به عفونت‌ها

توصیه می‌شود افراد در معرض خطر مانند کسانی که با فرآورده‌های خونی سر و کار دارند، برای پیشگیری از ابتلا به ویروس هپاتیت B واکسن بزنند؛ همچنین برای پیشگیری از ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی و سرطان‌های ناشی از آن مانند از وسایل محافظت کننده برای آمیزش جنسی استفاده شود.

۶- محافظت از پوست

اشعه فرابنفش خورشید حتی در روز‌های ابری نیز به سطح زمین می‌رسد؛ بنابراین توصیه می‌شود هر روز از کرم ضدآفتاب استفاده شود و در صورت تماس طولانی مدت با نور خورشید علاوه بر کرم ضدآفتاب، از کلاه آفتاب گیر، عینک آفتابی و پوشش مناسب مانند لباس سفید، آستین دار و یقه بلند استفاده شود.

۷- رعایت اصول ایمنی در محیط کار

برخی از مشاغل شامل کشاورزی، سم پاشی، نقاشی، مبل سازی، کار در صنایع آهن، فولاد، زغال سنگ، لاستیک و تولید یا تعمیر پوتین و کفش، خطر برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. جذب آفت کش‌ها بیش‌تر از راه پوست صورت می‌گیرد؛ بنابراین توصیه می‌شود از تماس با آفت کش‌ها خودداری شود و در صورت تماس باید بدن را به سرعت شست و شو داد. از برخورد غیرضروری با اشعه ایکس تا حد امکان پرهیز شده و به هنگام کار با حلال‌ها تهویه به صورت کامل انجام شود. در صورت کار کردن در محیطی که تراکم بالایی از ذرات ریز، الیاف و گرد و غبار وجود دارد، از ماسک محافظ مناسب برای حفاظت از دهان و بینی استفاده شده و برای جلوگیری از ایجاد گرد و غبار، روش‌های تمیز کردن مرطوب به کار گرفته شود.

۸- زندگی روانی و معنوی سالم

وجود اهداف واقع بینانه در زندگی، پرهیز از تنش و اضطراب، مراجعه به پزشک در صورت دارا بودن علایم بیماری روانی مانند افسردگی، داشتن خواب کافی (هفت ساعت در شب)، احترام گذاشتن به جسم و روان خود، خلوت کردن با خود و پرداختن به نماز و نیایش موجب ایجاد زندگی روانی و معنوی سالم در فرد می‌شود.

۹- زندگی اجتماعی سالم

رفتار مناسب و احترام به عقاید در برخورد با دیگران، پرهیز از رقابت‌های ناسالم و تنش زا، پرهیز از قضاوت زودهنگام، کنترل خشم خود و تلاش برای بخشیدن دیگران، نداشتن توقع غیرواقع بینانه از خود و دیگران، مشورت با دیگران در زندگی، هدایت احساسات و هیجانات می‌تواند به ایجاد زندگی اجتماعی سالم در فرد کمک کند.

۱۰- مراجعه به پزشک در صورت وجود علائم هشدار دهنده سرطان

ابتلا به سرطان در اقوام درجه یک، تغییر در خال‌های پوستی، زخم‌های بدون بهبود، توده در هر جای بدن، سرفه یا گرفتگی طولانی مدت صدا، اختلال بلع یا سوء هاضمه طولانی، استفراغ یا خلط خونی، اسهال یا یبوست طولانی، بی اشتهایی یا کاهش وزن بدون علت مشخص، خونریزی غیرطبیعی از واژن و نوک پستان، وجود خون در ادرار و مدفوع از جمله علائم هشدار دهنده بروز سرطان است که فرد در صورت مشاهده آن‌ها باید به پزشک مراجعه کند.