درمان خشکی چشم با اشک مصنوعی؛ نحوه‌ استفاده، مزایا و عوارض

اشک وظیفه‌ی مرطوب نگه داشتن و شست‌وشوی مداوم کره‌ی چشم را بر عهده دارد و از سه لایه شامل لایه‌ی موکوسی، لایه‌ی آبکی و لایه‌ی چربی تشکیل شده است.

اشک مصنوعی که به‌شکل قطره و ژل تولید می‌شود، با ضخیم‌تر کردن لایه‌ی بیرونی اشک و به تاخیر انداختن تجزیه‌ی آن به رفع خشکی چشم کمک می‌کند. شما ممکن است به‌دلایل مختلف از جمله خستگی، عوامل محیطی یا افزایش سن با مشکل خشکی چشم مواجه شوید.

علائم خشکی چشم

اگر دچار خشکی چشم شوید، احتمالا موارد زیر را تجربه می‌کنید:

• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• سوزش چشم
• قرمزی چشم
• تاری دید
• افزایش حساسیت به نور

دلایل خشکی چشم

اشک به‌طور طبیعی چشم را مرطوب نگه می‌دارد و به روان کردن سطح آن کمک می‌کند. اما اگر نتواند به چشم رطوبت کافی بدهد، احتمال خشکی چشم افزایش می‌یابد. خشکی چشم که می‌تواند هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد به‌دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

• اشک کافی توسط غدد اشکی تولید نمی‌شود.
• اشک خیلی سریع خشک می‌شود.
• اشک به اندازه‌ی کافی در مرطوب نگه داشتن چشم موثر نیست.

علاوه بر این، بعضی از عوامل مرتبط با سبک زندگی یا عوامل محیطی ممکن است باعث خشکی چشم شوند. این‌ها عبارتند از:

• آب و هوای خشک یا بادخیز
• محیط پردود
• استفاده از دستگاه‌های تهویه‌ی مطبوع
• تحت فشار قرار گرفتن چشم به‌دلیل استفاده از کامپیوتر یا پلک نزدن کافی هنگام نگاه کردن به صفحه نمایش وسایل دیجیتال
• خستگی

عوامل زیر هم می‌توانند احتمال خشکی چشم را افزایش دهند:

• سن بالای ۵۰‌ سال
• کمبود ویتامین D
• زن بودن و تغییرات هورمونی به‌دلیل مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی، بارداری یا یائسگی
• استفاده از لنزهای تماسی
• دریافت ناکافی ویتامین A یا اسیدهای چرب امگا ۳
• ابتلا به بعضی از بیماری‌ها مانند دیابت، مشکلات تیروئید یا مشکلات خودایمنی از جمله لوپوس و بیماری شوگرن
• التهاب چشم یا پلک
• مصرف بعضی از داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها، ضداحتقان‌‎ها، داروهای کاهش‌دهنده‌ی فشار خون یا داروهای ضد افسردگی که همگی ممکن است تولید اشک را کاهش دهند
• جراحی اصلاح عیوب انکساری چشم

انواع اشک مصنوعی و تفاوت آن با قطره‌های چشمی تجویزی

قطره‌های چشمی به ۲ دسته‌ی بدون نسخه (OTC) و تجویزی (نیازمند نسخه‌ی پزشک) تقسیم می‌شوند. قطره‌های OTC از جمله اشک مصنوعی برای درمان خشکی چشم خفیف مناسب هستند. محققان با بررسی ۴۳‌ مطالعه‌ی مختلف متوجه شدند که اشک مصنوعی بدون نسخه یک گزینه‌ی درمانی ایمن و موثر برای خشکی چشم است. با این حال، برای حمایت از این یافته باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

اگر قطره‌ی OTC برای رفع خشکی چشم موثر نباشد، احتمالا به قطره‌های چشمی تجویزی نیاز دارید. در بسیاری از موارد، پزشکان از سیکلوسپورین (Cyclosporine) یا لیفیتگراست (Lifitegrast) برای درمان موارد شدید خشکی چشم استفاده می‌کنند. این محصولات می‌توانند تولید اشک را افزایش دهند یا روی التهاب مرتبط با خشکی چشم تاثیر بگذارند.

انواع اشک مصنوعی کدام‌اند؟

اشک مصنوعی به‌صورت قطره یا ژل تولید می‌شود. ژل به رفع خشکی شدید چشم کمک می‌کند و بهتر است توسط چشم‌پزشک تجویز شود. اما قطره‌ی اشک مصنوعی را می‌توانید بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک از داروخانه تهیه کنید.

از نظر نوع ترکیبات هم اشک مصنوعی به ۲ دسته‌ی زیر تقسیم می‌شود:

۱. اشک مصنوعی با مواد نگهدارنده

این محصول که اغلب در بطری عرضه می‌شود، ماندگاری بالایی دارد. چون مواد نگهدارنده از رشد باکتری‌ها پس از باز شدن درب بطری جلوگیری می‌کنند. با این حال، مشاهده شده است که می‌تواند در بعضی از افراد به‌خصوص کسانی که خشکی چشم متوسط یا شدید دارند باعث تحریک چشم شود. از این‌رو بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند که از آن بیش از چهار بار در روز استفاده نکنید.

۲. اشک مصنوعی بدون مواد نگهدارنده

این محصول که به آن اشک مصنوعی یکبار مصرف یا تک دوز هم می‌گویند، مواد افزودنی کمتری دارد. به همین دلیل، برای کسانی که از خشکی چشم متوسط و شدید رنج می‌برند یا باید به‌طور مکرر از اشک مصنوعی استفاده کنند مناسب است. اشک مصنوعی فاقد مواد نگهدارنده معمولا به‌شکل ویال عرضه می‌شود.

مزایای استفاده از اشک مصنوعی

از مهم‌ترین مزایای این محصول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رطوبت چشم را افزایش می‌دهد و از خشکی آن جلوگیری می‌کند.
• سطح چشم را روان می‌کند و اصطکاک روی قرنیه را کاهش می‌دهد.
• از سطح چشم محافظت می‌کند و هر گونه تحریک را تسکین می‌دهد.
• به کاهش قرمزی و تورم چشم کمک می‌کند.

عوارض اشک مصنوعی

بعضی از افراد ممکن است در اثر استفاده از اشک مصنوعی، به‌ویژه آن‌هایی که حاوی مواد نگهدارنده هستند، با عوارض جانبی آزاردهنده روبه‌رو شوند. این عوارض عبارتند از:

• تاری دید: این مشکل معمولا به‌دلیل استفاده از ژل اشک مصنوعی رخ می‌دهد و در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد می‌کند. قبل از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات مطمئن شوید که تاری دید شما برطرف شده است.
• تحریک چشم: این عارضه باعث می‌شود احساس سوزش یا خارش داشته باشید و بخواهید چشم‌های خود را بمالید. اما توصیه می‌شود از مالش چشم‌ها خودداری کنید. چون این کار سوزش را بدتر می‌کند یا به سطح چشم آسیب می‌رساند.
• علائم آلرژی: این علائم ممکن است علاوه بر چشم روی سایر نواحی بدن هم تاثیر بگذارند و به خارش، تورم، مشکلات تنفسی و سرگیجه منجر شوند. اگر علائم‌تان شدید بود، فورا به‌دنبال درمان بروید.

در صورت استفاده از لنزهای تماسی بهتر است به‌سراغ اشک‌های مصنوعی حاوی مواد نگهدارنده نروید. این روزها محصولات ویژه‌ای برای کسانی که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند، تولید می‌شود. برای انتخاب مناسب‌ترین گزینه لازم است برچسب محصول را بخوانید یا از چشم‌پزشک کمک بگیرید.

چگونه از اشک مصنوعی استفاده کنیم؟

برای اینکه بیشترین سود را از فواید اشک مصنوعی ببرید باید نحوه‌ی استفاده‌ از آن را بدانید. برای استفاده از این محصول مراحل زیر را دنبال کنید:

• قبل از انجام هر کاری، دست‌های خود را کاملا بشویید. اگر شخص دیگری در استفاده از اشک مصنوعی به شما کمک می‌کند، از او بخواهید که ابتدا دست‌های خود را بشوید.
• سر خود را به سمت عقب خم کرده و به بالا نگاه کنید. سپس پلک پایین را با انگشت به سمت پایین بکشید.
• با دست دیگر، بطری یا ویال اشک مصنوعی را نزدیک صورت‌تان نگه دارید و آن را داخل چشم بچکانید. برای آگاهی از تعداد صحیح قطره‌ها، برچسب محصول را بخوانید یا با چشم‌پزشک مشورت کنید.
• به نوک بطری دست نزنید. همچنین اجازه ندهید با چشم شما تماس پیدا کند. این کار از بروز هر گونه آلودگی پیشگیری می‌کند.
• چشم خود را ببندید و چند ثانیه صبر کنید. می‌توانید انگشت‌تان را در گوشه‌ی چشم (نزدیک بینی) قرار دهید تا از خروج قطره جلوگیری کنید. البته به یاد داشته باشید که نباید چشم‌های خود را بمالید.

کلام پایانی

اشک مصنوعی معمولا اولین گزینه‌ی درمانی برای رفع خشکی چشم است. اما بعضی از انواع آن حاوی مواد نگهدارنده هستند و باعث تحریک چشم می‌شوند. به همین دلیل، توصیه می‌شود از این محصولات بیش از چهار بار در روز استفاده نکنید.

اگر با محصولات بدون نسخه موفق به رفع خشکی چشم نشدید، به چشم‌پزشک مراجعه کنید. چون احتمالا به قطره‌های چشمی قوی‌تری نیاز دارید که باید توسط پزشک تجویز شوند. همچنین ممکن است لازم باشد از نظر ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای بررسی شوید.

منبع: خبرآنلاین