(تصاویر) اسراری که ناخن‌ها درباره سلامتی ما آشکار می‌کنند
وجود مشکلات سلامتی در قسمت‌های مختلف بدن به شکل‌های مختلفی می‌تواند در ناخن‌ها نمایان شود.
ناخن‌ها به محافظت از پوست زیرین دربرابر آسیب کمک می‌کنند و همچنین وقتی می‌خواهید قسمتی از پوست خارش‌دار بدن خود را بخارانید یا وقتی می‌خواهید نارنگی را پوست بگیرید، به کمکتان می‌آیند. اما آن‌ها چه چیزی درمورد سلامتی ما نشان می‌دهند؟
در میان مردم باورهای زیادی دراین‌باره وجود دارد که سلامت ناخن‌ها می‌توانند وضعیت سلامتی کلی را نشان دهند. مثلا این ایده رایج است که لکه‌های سفیدی که گاهی روی ناخن‌ها ظاهر می‌شوند و به آن لوکونیشیا گفته می‌شود، نشانه کمبود کلسیم است. اما آیا این باورها حقیقت دارند؟
ابتدا کمی با آناتومی پایه آشنا شویم. ناخن‌ها امتداد پوست ما هستند. آن‌ها از کراتین ساخته شده‌اند که پروتئین بسیار سختی است که از انگشتان دربرابر ضربه محافظت می‌کند.
شکل هلالی که در پایه ناخن دیده می‌شود، ماهک ناخن نامیده می‌شود و به‌عنوان مرکز رشد ناخن عمل می‌کند و سلول هایی را تولید می‌کند که درنهایت سخت شده و صفحه ناخن را تشکیل می‌دهند. این لایه بالای کوتیکول قرار می‌گیرد. کوتیکول لایه‌ای از سلول‌های مرده است که پایه بستر ناخن را به پوست متصل می‌کند. کوتیکول با عمل به‌عنوان محافظ ناخن محافظت بیشتری ارائه می‌دهد و جلوی باکتری‌ها، قارچ‌ها و عوامل بیماری‌زای دیگر را می‌گیرد.
پزشکان می‌توانند از ناخن‌ها برای تشخیص بیماری‌های مختلف از مشکلات پوستی گرفته تا بیماری کلیوی و حتی اختلالات خودایمنی استفاده کنند.
نشانه مشکل جدی
دن باومگارت، پزشک عمومی و مدرس علوم اعصاب و فیزیولوژی در دانشگاه بریستول می‌گوید یکی از اولین موضوعاتی که در دانشکده پزشکی یاد گرفتم، این بود که باید به وضعیتی معروف به چماقی شدن ناخن‌ها توجه کرد. در این حالت، زاویه‌ی میان ناخن و بستر ناخن، از بین می‌رود.
در حالت چماقی شدن ناخن‌ها، بستر ناخن نرم می‌شود و ناخن به جای اینکه محکم به انگشت چسبیده باشد شناور به نظر می‌رسد. نوک انگشتان نیز بزرگ یا برجسته به نظر می‌رسد.
چماقی شدن ناخن‌ها نشانگر سطح بسیار پایین اکسیژن خون است. این بیماری بیشتر با سرطان ریه مرتبط است، اما می‌تواند نشانگر عفونت پوشش حفره‌ها و دریچه‌های قلب نیز باشد. در بیماران مبتلا به بیماری سلیاک، سیروز کبدی و عفونت‌های ریه نیز ممکن است این حالت مشاهده شود.
باومگارت می‌گوید در صورت مشاهده بیماران دچار ناخن چماقی قاعده کلی این است که فورا از او عکس اشعه ایکس گرفته شود، زیرا ممکن است این حالت ناشی از سرطان ریه باشد. او می‌گوید: «با اینکه موضوع چماقی شدن انگشت‌ها از اولین چیزهایی است که در دانشکده پزشکی یاد گرفتم، نمی‌دانم چرا، اما در طول ۱۴ سالی که پزشک بوده‌ام فقط یک بار با آن برخورد کرده‌ام.»
اغلب ادعا می‌شود وجود لکه‌های سفید روی ناخن (لوکونیشیا) نشانه‌ی کمبود ویتامین‌ها یا مواد معدنی است اما شواهد حمایت‌کننده از این امر متناقض است. در مطالعه کوچکی روی دانشجویان، رابطه‌ای میان وجود لکه‌های سفید روی ناخن‌ها و میزان مصرف روی یا کلسیم مشاهده نشد. با‌این‌حال، در گزارش موردی از بیمار مبتلا به بیماری کرون که دچار لوکونیشیا شدید بود و کمبود سلنیوم هم داشت، پس از مصرف این ماده معدنی لکه‌های سفید روی ناخن های او نیز ناپدید شد.
چماقی شدن ناخن‌ها: ممکن است نشانه‌ای از کمبود اکسیژن در خون باشد و با بیماری‌هایی مانند سرطان ریه، بیماری قلبی، یا سیروز کبدی مرتبط است.
لکه‌های سفید روی ناخن‌ها: این لکه‌ها بیشتر نتیجه ضربه به ناخن‌ها هستند، اما گاهی می‌توانند نشان‌دهنده مسمومیت با فلزات سنگین یا بیماری باشند.
سفید شدن کلی ناخن‌ها: سفید شدن ناخن‌ها ممکن است نشانه‌ای از مشکلات کبدی، کلیوی، یا کمبود پروتئین باشد. در برخی موارد، این تغییر رنگ با بیماری‌هایی مانند پسوریازیس یا سیروز کبدی مرتبط است.
ناخن‌های آبی: نشانه‌ای از کمبود اکسیژن در بدن هستند و می‌توانند با بیماری‌های قلبی یا آمفیزم همراه باشند.
خطوط افقی بو: این خطوط می‌توانند نشانه‌ای از کمبود پروتئین، دیابت یا بیماری عروقی محیطی باشند.
عفونت قارچی ناخن‌ها: تغییر رنگ سفید یا زرد ناخن‌ها می‌تواند نشانه‌ای از عفونت قارچی باشد.
به‌طورکلی، لوکونیشیا بیشتر نتیجه ضربه است. ضربه خوردن به انگشتان پا، گیر افتادن ناخن لای در، مانیکور زیاد یا افتادن جسم سنگین روی انگشتان پا ممکن است موجب بروز این نشانه شود. با این وجود، ایجاد لکه‌های سفید روی ناخن می‌تواند نشانگر مشکل سلامتی نیز باشد. برای مثال علائم سفید روی ناخن‌ها می‌توانند نشانه مسمومیت با فلزات سنگینی مانند سرب یا آرسنیک باشند.
تغییر رنگ سفید ناخن می‌تواند نشانه‌ای از پسوریازیس باشد. پسوریازیس بیماری مزمن پوستی است که موجب لکه‌های پوستی برجسته، ملتهب و پوسته پوسته می‌شود.
سفید شدن کل ناخن می‌تواند نشانه کمبود پروتئین در گردش خون باشد که درنتیجه‌ی بیماری کلیه، کبد یا دیابت رخ می‌دهد. باومگارت می‌گوید: «پایین بودن سطوح پروتئین در جریان خون اغلب موجب سفیدی کل ناخن می‌شود. این تغییر بیشتر در افرادی دیده می‌شود که دچار بیماری کبدی مانند سیروز کبدی هستند که ممکن است ناشی از مصرف الکل زیاد باشد.»
دلایل زیادی برای لوکونیشیا وجود دارد، از جمله آسیب سطحی ناشی از ضربه به ناخن، هرچند این وضعیت ممکن است نشانه‌ی مشکل جدی‌تری نیز باشد.
از سوی دیگر، ناخن‌های آبی نشانه‌ای از کمبود اکسیژن در بدن هستند. کبودی ناخن‌ها می‌تواند نشانه بیماری قلبی جدی یا آمفیزم باشد و باید در اسرع وقت توسط پزشک بررسی شود. این موضوع همچنین در مورد خطوط تیره زیر ناخن صدق می‌کند. گرچه این وضعیت می‌تواند ناشی از ضربه باشد، اما ممکن است نشانه‌ای از ملانومای زیر ناخن (نوع نادری از سرطان پوست) باشد.
خونریزی زیر ناخن (اگر بهبود نیابد) می‌تواند نشانگر مشکل جدی‌تری باشد. باومگارت می‌گوید: «خونریزی رگهای زیر ناخن گاهی اوقات می‌تواند نشانه واسکولیت یعنی التهاب رگهای خونی باشد. یکی از دلایل اصلی این وضعیت می‌تواند عفونت دریچه قلب باشد که این تورم‌های قرمز عجیب و کوچک را ایجاد می‌کند.»
عفونت قارچی
هنگام معاینه بیمار، پزشکان معمولاً به دنبال تغییرات در رنگ، ضخامت و شکل ناخن‌ها هستند. به‌عنوان مثال، در ناخن سالم، بستر ناخن به‌جز انتهای سفید آن باید صورتی رنگ باشد. رنگ‌های دیگر می‌تواند نشان‌دهنده عفونت خود ناخن یا بیماری زمینه‌ای باشد.
هالی ویلکینسون، مدرس بهبود زخم در دانشگاه هال می‌گوید تغییر رنگ سفید یا زرد روی انگشتان پا به ویژه روی ناخن‌های پا می‌تواند نشانه عفونت قارچی باشد.
گرچه در بسیاری از کشورها می‌توانید داروهای موضعی بدون نسخه برای عفونت‌های قارچی خفیف ناخن خریداری کنید، اگر خیلی صبر کنید، درمان عفونت قارچی می‌تواند سخت‌تر شود، بنابراین اگر فکر می‌کنید دچار عفونت ناخن شده‌اید به پزشک مراجعه کنید.
ویلیکنسون می‌گوید بیشتر اوقات وقتی مردم تغییر رنگ ناخن‌ها را می‌بینند، متوجه نمی‌شوند عفونت رخ داده است و ممکن است صبر کنند تا وقتی که وضعیت وخیم‌تر شود و درنهایت مجبور شوند به پزشک متخصص بیماری‌های پا مراجعه کنند.
ناخن‌های شکننده
شکل ناخن‌ها نیز می‌تواند مشکلات پنهان سلامتی را آشکار کند. ناخن‌های سالم باید حالت محدب داشته باشند یعنی کمی به سمت بیرون خم باشند. نباید هیچ‌گونه فرورفتگی یا حفره‌ای در آن‌ها وجود داشته باشد.
اگر ناخن‌ها به صورت فرو رفته یا نازک و شکننده به‌نظر برسند، ممکن است نشانه‌ی ناخن قاشقی یا کویلونیشیا باشد. در این وضعیت، ناخن به سمت داخل خم می‌شود و گاهی در وسط ناخن فرورفتگی عمیقی ایجاد می‌شود که حتی می‌تواند قطره‌ای مایع را در خود نگه دارد.
قاشقی شدن ناخن‌ها نوعی بیماری ناخن و از نشانه‌های کم‌خونی به‌ویژه کم‌خونی فقر آهن است. قاشقی شدن ناخن‌ها می‌تواند نشانه‌ای از بیماری سلیاک یا بیماری‌های دیگر نیز باشد.
برخی تغییرات در ناخن می‌تواند نشان‌دهنده کمبودهای تغذیه‌ای باشد. برخی افراد روی ناخن‌های خود دارای برجستگی های افقی معروف به خطوط بو (Beau's lines) هستند. این خطوط می‌تواند نشانه کمبودهایی مانند پروتئین باشد. با‌این‌حال، این ویژگی همچنین می‌تواند نشانه‌ای از دیابت و بیماری عروق محیطی باشد (بیماری‌ای که در آن جریان خون به برخی از قسمت‌های بدن کاهش می‌یابد و علت آن غالبا تجمع چربی و کلسترول در سرخرگ‌ها است). به همین دلیل، مهم است که پزشک حتما این وضعیت را بررسی کند.
مری پیرسون، متخصص اطفال از بیمارستان دانشگاه ولز می‌گوید خطوط بو می‌توانند نشان‌دهنده کمبود روی باشد، درحالی‌که ناخن‌های شکننده علامت کم‌کاری تیروئید یا کمبود ویتامین B7 هستند.
در مواردی نیز، تغییرات ناخن ممکن است ناشی از عوامل سبک زندگی باشد و نه مشکلات سلامتی. برای مثال ورقه ورقه شدن ناخن‌ها زمانی رخ می‌دهد که لایه‌های ناخن واقعا از لبه آزاد ناخن جدا شده و درنهایت کنده می‌شوند. جاشوا زیکنر، استاد بیماری‌های پوست در بیمارستان ماونت ساینای در نیویورک می‌گوید این وضعیت ممکن است نتیجه شستن بیش‌ازحد دست‌ها، خشکی ناخن‌ها و استفاده از اکریلیک و سایر لاک‌های ناخن باشد.
شاید بپرسید چرا ناخن‌ها می‌توانند اسرار زیادی را درباره سلامتی آشکار کنند. یکی از دلایل اصلی این است که ناخن‌ها از معدود بخش‌های بدن هستند که به‌راحتی می‌توان آن‌ها را از بیرون مشاهده کرد. باومگارت می‌گوید: «ناخن‌ها درواقع ادامه پوست هستند و پوست می‌تواند اطلاعات زیادی را درمورد آنچه در بدن شما رخ می‌دهد، آشکار کند. وقتی به بیمار نگاه می‌کنید، اولین چیزی که بررسی می‌کنید ناخن‌ها، چشم‌ها و دهان او هستند.»
بیشتر مواقع تغییرات در ناخن بی‌خطر هستند و فقط به دلیل آسیب‌دیدگی ناخن اتفاق می‌افتند. اما اگر متوجه شدید تغییر شکل، رنگ یا بافت ناخن پایدار است و برطرف نمی‌شود، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
منبع: خبرآنلاین
