چرا دایناسور تی رکس دستان کوتاهی دارد؟

تیرانوسوروس رکس، یک دایناسور دوپای شکارچی است بین ۶۸ تا ۶۶ میلیون سال پیش در اواخر دوره کرتاسه زندگی می‌کرد و به‌صورت عامیانه تی‌رکس نامیده می‌شود.

این مشهورترین دایناسور در میان ما انسان ها، اما به طور غیر معمولی دستان بسیار کوچکی دارد که همواره به چشم می‌آید. دیرینه شناسان اکنون معتقدند که پاسخ قانع کننده‌ای برای این معما یافته اند.

کوین پادیان، استاد ممتاز زیست شناسی یکپارچه دانشگاه کالیفرنیا برکلی و متصدی موزه دیرینه شناسی دانشگاه کالیفرنیا (UCMP) در این خصوص می‌گوید: «برای بیش از دو دهه تدریس در دانشگاه، همیشه با این سوال دانشجویان مواجه می‌شدم که چرا دست‌های تیرانوسوروس رکس به‌طور مسخره‌ای کوتاه است؟

من معمولاً طیفی از فرضیه‌های پیشنهادی دیرینه‌شناسان را برای آن‌ها فهرست می‌کردم، اما شاگردانم که معمولاً به یک ماکت تی رکس در اندازه واقعی خیره می‌شدند، مشکوک باقی ماندند.»

پاسخ معمول پادیان به دانشجویانش این بود که «هیچ کس به درستی پاسخ این سوال را نمی‌داند.»، اما او همچنین مشکوک بود که دانشمندانی که راه حلی برای این معما پیشنهاد کرده بودند از منظر اشتباهی به آن پرداخته اند.

پادیان می‌گوید، به جای این که بپرسیم بازو‌های کوتاه تی رکس برای انجام چه کاری تکامل یافته اند، این سوال باید مطرح شود که این بازو‌ها چه فایده‌ای برای کل حیوان دارند.

بر همین اساس، او در مقاله جدیدی که در شماره فعلی مجله Acta Palaeontologia Polonica منتشر شده است، فرضیه جدیدی را مطرح می‌کند.

«بازو‌های تی رکس برای جلوگیری از قطع عضو تصادفی یا عمدی در هنگام فرود آمدن یک دسته از تی رکس‌ها بر روی لاشه‌ای با حجم عظیم، کوچک شدند.» به عنوان مثال، یک تی رکس با طول ۴۵ فوت، ممکن است جمجمه‌ای به طول ۵ فوت داشته باشد، اما بازو‌های آن ممکن است تنها ۳ فوت طول داشته باشد.

برای مقایسه این بدان معناست که یک انسان ۶ فوتی، بازو‌هایی با اندازه ۵ اینچی داشته باشد. پادیان می‌گوید: «فرض کنید چندین تی رکس بالغ روی یک لاشه جمع شوند، آن وقت چه رخ خواهد داد؟ شما یک دسته جمجمه عظیم دارید، با آرواره‌ها و دندان‌های فوق العاده قوی، که گوشت و استخوان را درست در کنار شما می‌شکند و خرد می‌کند. اگر در آنجا یکی از این هیولا‌ها فکر کند که دیگری کمی بیش از حد به او نزدیک شده چه؟ آن‌ها ممکن است با بریدن بازو به یکدیگر هشدار دهند. بنابراین، کوچک شدن اندام‌های جلویی می‌تواند مفید باشد، زیرا به هر حال از آن‌ها در شکار استفاده نمی‌کنند.»

او می‌افزاید که زخم‌های شدید ناشی از چنگ زدن می‌تواند باعث عفونت، خونریزی، شوک و در نهایت مرگ شود. پادیان خاطرنشان کرد که پیشینیان تیرانوسورید‌ها بازو‌های بلندتری داشتند، بنابراین باید دلیلی وجود داشته باشد که چرا این اندام هم از نظر اندازه و هم از نظر تحرک مفاصل کوچک شده است.

او گفت که این امر نه تنها بر تی رکس که در اواخر دوره کرتاسه در آمریکای شمالی زندگی می‌کرد، بلکه بر روی ابلیسارید‌های آفریقایی و آمریکای جنوبی از اواسط کرتاسه و کارکارودونتوسورید‌ها که حتی بزرگتر از تی رکس بودند و در سراسر اروپا و آسیا در طول دوره کرتاسه زندگی می‌کردند تأثیر می‌گذاشت.

پادیان گفت: «تمامی ایده‌هایی که پیش از این در مورد این موضوع مطرح شده است یا آزمایش نشده یا غیرممکن هستند، زیرا پاسخ قطعی را ارائه نمی‌دهند. هیچ‌کدام از این فرضیه‌ها توضیح نمی‌دهند که چرا بازو‌ها کوچک‌تر می‌شوند. بهترین کاری که آن‌ها می‌توانستند انجام دهند این است که توضیح دهند چرا آن‌ها باید اندازه کوچک خود را حفظ کنند.» البته او اعتراف می‌کند که اثبات هر فرضیه ای، از جمله فرضیه او در این خصوص که درباره جانداری است که ۶۶ میلیون سال پیش منقرض شده، دشوار خواهد بود.

هنگامی که بارنوم براون، شکارچی بزرگ دایناسورها، اولین فسیل‌های تی رکس را در سال ۱۹۰۰ کشف کرد، تصور کرد که بازو‌ها آنقدر کوچک هستند که نمی‌توانند بخشی از اسکلت باشند.

همکار او، هنری فیرفیلد آزبورن، که دایناسور را توصیف و معرفی کرد، این فرضیه را مطرح کرد که بازو‌های کوتاه ممکن است اندام‌هایی باشند که جنس ماده را در هنگام جفت‌گیری در جای خود نگه می‌دارند. این شبیه به گیره‌های لگنی برخی از کوسه‌ها است که در اصل باله‌های اصلاح شده هستند.

اما آزبورن هیچ مدرکی ارائه نکرد و پادیان خاطرنشان کرد که بازو‌های تی رکس آنقدر کوتاه هستند که مطمئناً برای اعمال کنترل بر جفت فاقد کارایی لازم هستند.

در طول بیش از یک قرن، سایر فرضیه‌های پیشنهادی برای بازو‌های کوتاه شامل تکان دادن برای جذب جفت یا سیگنال‌های اجتماعی، لنگر دادن به تی رکس برای بلند شدن از زمین، نگه داشتن طعمه، ضربه زدن به دشمنان، مطرح شد؛ بنابراین پادیان از منظر دیگری به این سوال پرداخت و پرسید که بازو‌های کوتاهتر چه فایده‌ای برای بقای حیوان دارند.

وی هنگامی به پاسخ رسید که دیرینه شناسان دیگر شواهدی را کشف کردند که نشان می‌دهد برخی از تیرانوسور‌ها به صورت دسته جمعی شکار می‌کردند، نه به تنهایی.

او گفت: «بازو‌ها خیلی کوتاه هستند. آن‌ها نمی‌توانند یکدیگر را لمس کنند، نمی‌توانند به دهان برسند، و تحرک آن‌ها به قدری محدود است که نمی‌توانند خیلی زیاد کشیده شوند، چه به سمت جلو و چه به سمت بالا. سر و گردن عظیم در مقابل آن‌ها قرار دارد و تقریباً شبیه ماشین مرگی است که در «پارک ژوراسیک» دیدید.

پس به سادگی می‌توان تصور کرد که اگر این بازو‌ها بزرگ بودند چه دردسری می‌توانست در ضیافت‌های شکار برای این گوشتخواران غول پیکر ایجاد کنند. پس به احتمال زیاد این بازو‌ها کوچک شده اند تا در حین غذا خوردن از سر راه خارج بمانند و مزاحمتی ایجاد نکنند.»

وی افزود که اثبات این فرضیه ممکن است هرگز امکان‌پذیر نباشد، اما اگر نمونه‌های موزه‌ای در سراسر جهان از نظر آثار گزش بررسی شوند، مطمئنا می‌تواند بسیار راهگشا باشد. وی می‌افزاید که هدف فرضه او در ابتدا نشان داده عدم کارایی فرضیه‌های قبلی است.

منبع: فرارو / scitechdaily

نوشته: مصطفی جرفی