هفت نشانۀ بیماری «کلیه»
آسیب کلیه همواره بدون نشانه است تا زمانی که دائمی شود. در صورت مشاهده این هفت نشانه، به‌ویژه با وجود عوامل خطری مانند دیابت یا فشار خون، باید خیلی زود به پزشک مراجعه کرد.
فرادید| کلیه‌ها در هر دقیقه حدود نیم فنجان خون را فیلتر می‌کنند و با حذف مواد زائد و آب اضافه، ادرار تولید می‌کنند. این اندام یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های بدن انسان است که افزون بر این وظیفه، کارهای دیگری مانند حذف اسید، حفظ تعادل آب، نمک‌ها و مواد معدنی و تولید هورمون‌ها را انجام می‌دهد.
به گزارش فرادید، با وجود این اهمیت، بسیاری از افراد به اندازه لازم از کلیه‌هایشان مراقبت نمی‌کنند. همین بی‌توجهی موجب شده حدود ۳۵.۵ میلیون نفر از بزرگسالان آمریکایی به بیماری کلیوی مبتلا باشند. متاسفانه، نشانه‌های این بیماری خاموش است. در ادامه با ۷ هشدار مهم که نشانه آسیب کلیه هستند، آشنا می‌شوید:
１. ادرار کف‌آلود
یکی از ساده‌ترین نشانه‌های آسیب کلیه تغییر در حالت ادرار است. ممکن است ادرار کف‌آلود یا حباب‌دار به نظر برسد و تغییراتی در تعداد دفعات، رنگ، حجم و حتی وجود خون در آن مشاهده شود.
２. تورم
بنا به گفته بنیاد ملی کلیه، افراد مبتلا به آسیب کلیه ممکن است دچار پف دور چشم شوند که علت آن نشت مقادیر زیادی پروتئین به ادرار است. همچنین عملکرد ضعیف کلیه می‌تواند موجب جمع‌شدن سدیم در بدن و در نتیجه ورم پاها و مچ پا شود.
۳. خستگی
از دست رفتن عملکرد کلیه می‌تواند منجر به تجمع سموم و ناخالصی‌ها در خون شود. همچنین ممکن است موجب کم‌خونی شود، حالتی که در آن تعداد گلبول‌های قرمز کم می‌شود. هر دو حالت می‌توانند موجب احساس خستگی، ضعف و بی‌حالی شوند.
３. خارش مداوم
بیماری‌های پیشرفته کلیه همواره با مشکلات معدنی و استخوانی همراه هستند که بدن، آن‌ها را به شکل پوست خشک و خارش‌دار بروز می‌دهد. خشکی پوست ممکن است به دلیل کوچک شدن غدد عرق ایجاد شود و خارش هم می‌تواند ناشی از واکنش التهابی بدن به خودش باشد.
４. اورمی (تجمع اوره در خون)
با کاهش عملکرد کلیه، خون به درستی فیلتر نمی‌شود و مواد زائد در آن باقی می‌مانند. این حالت می‌تواند سبب تغییر مزه غذا و بروز مشکلاتی مانند بوی بد دهان شود.
５. تنگی نفس
وقتی کلیه‌ها آسیب ببینند، نمی‌توانند مایعات اضافه را پردازش و دفع کنند، در نتیجه این مایعات ممکن است در ریه‌ها جمع شوند. ترکیب این مشکل با کم‌خونی می‌تواند سبب تنگی نفس شود.
６. گرفتگی عضلات
اختلال در عملکرد کلیه می‌تواند موجب عدم‌تعادل الکترولیت‌ها شود. در نتیجه، شرایطی مانند پایین بودن سطح کلسیم یا کنترل ضعیف فسفر ممکن است منجر به گرفتگی عضلات شود.
در صورت داشتن این نشانه‌ها، چه باید کرد؟
اگر یک یا چند مورد از این نشانه‌ها را دارید، به‌ویژه اگر عوامل خطر مانند دیابت، فشار خون بالا یا سابقه خانوادگی بیماری کلیه دارید، خیلی زود به پزشک متخصص کلیه (نفرولوژیست) مراجعه کنید. پزشک ممکن است آزمایش خون و ادرار (مانند کراتینین، GFR و ACR) و در صورت نیاز تصویربرداری (مانند سونوگرافی یا سی‌تی اسکن) را برای ارزیابی عملکرد کلیه توصیه کند. سبک زندگی دوستدار کلیه را در پیش بگیرید که شامل رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و هیدراته ماندن می‌شود.
نشانه‌های کمتر شناخته‌شده آسیب کلیه
برخی نشانه‌های کمتر شناخته‌شده‌ی آسیب کلیه ممکن است نامحسوس باشند و به راحتی نادیده گرفته شوند. مزه فلزی همیشگی در دهان یا بوی بد دهان می‌تواند به دلیل تجمع مواد زائد ایجاد شود. پوست خشک و خارش‌دار می‌تواند نشانه عدم‌تعادل مواد معدنی باشد. پف دور چشم، به ویژه صبح‌ها، ممکن است نشان‌دهنده نشت پروتئین باشد. حساسیت به سرما و رنگ‌پریدگی پوست می‌تواند ناشی از کم‌خونی مرتبط با کاهش تولید هورمون کلیه باشد. شناسایی این نشانه‌های هشداردهنده اولیه می‌تواند به تشخیص و درمان به‌موقع کمک کند.
از چه مواد غذایی در مشکلات کلیوی باید پرهیز کرد؟
اگر مشکل کلیوی دارید، مصرف مواد غذایی پُر از سدیم، پتاسیم و فسفر را محدود کنید. برای کاهش سدیم، از غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فود، تنقلات شور و سوپ‌های کنسروی اجتناب کنید. برای کنترل «پتاسیم»: مصرف موز، پرتقال، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و اسفناج را کاهش دهید. برای محدود کردن «فسفر»: لبنیات، مغزها، حبوبات و نوشابه‌های تیره را کمتر مصرف کنید. مصرف گوشت قرمز و فرآوری‌شده را محدود کنید چون بار اضافه به کلیه‌ها وارد می‌کنند. در صورت بالا بودن فسفر، در مصرف غلات کامل هم زیاده‌روی نکنید. از چاشنی‌های پُرنمک مانند سس سویا و ترشیجات پرهیز کنید. همیشه برچسب مواد غذایی را بخوانید و غذاهای تازه و خانگی انتخاب کنید. برای داشتن رژیم مناسب کلیه با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
مترجم: زهرا ذوالقدر
