راز «سنگ‌های اژدها»؛ یادبودهای غول‌آسای 6 هزارساله در ارتفاع 2700 متری
باستان‌شناسان سرانجام معمای سنگ‌های عظیمی را که در ارتفاعات ارمنستان یافت شده‌اند حل کردند؛ سنگ‌هایی که نزدیک به شش هزار سال پیش ساخته و در بلندی‌های ۲۷۰۰ تا ۲۷۴۰ متری قرار گرفته‌اند.
فرادید| این یادمان‌های پیشاتاریخی که به شکل ماهی، پوست گاو یا ترکیبی از هر دو حجاری شده‌اند، سال‌ها دانشمندان را شگفت‌زده کرده بودند. اما پژوهش تازه‌ای به سرپرستی واهه گورزادیان و آرسن بوبوخیان از دانشگاه ایروان و مؤسسه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی نشان داد که این سنگ‌ها – که با نام «ویشاپ» یا «سنگ‌اژدها» شناخته می‌شوند – به آیینی باستانی مرتبط با آب وابسته بوده‌اند.
به گزارش فرادید؛ به گفته نویسندگان این مقاله که در نشریه Heritage Science منتشر شد، بررسی ابعاد و پراکندگی این سنگ‌ها نشان می‌دهد که جای‌گذاری آن‌ها عمدی و با صرف نیروی بسیار بوده است. بیشتر این سنگ‌ها در نزدیکی چشمه‌ها یا به شکل ماهی ساخته شده‌اند و همین امر پیوند آن‌ها با آیین آب را تقویت می‌کند.
تمرکز اصلی این بناها در ارتفاع حدود ۲۶۸۰ متری قرار دارد که نشان از الگوی دقیق جای‌گذاری دارد؛ الگویی که هم بُعد نمادین و هم اهمیت عملی ارتفاعات را در بر می‌گیرد.
ویژگی‌ها و ابعاد
بیشتر از ۱۱۵ سنگ در این محوطه شناسایی‌شده که از سنگ‌های محلی مثل آندزیت یا بازالت ساخته شده‌اند و طولی بین 3 تا ۵٫۵ متر دارند. اگرچه این سنگ‌ها اغلب امروزه روی زمین افتاده‌اند، تراش دقیق سر و بدنه در برابر بخش ساده‌ی «دم» نشان می‌دهد که این سنگ‌ها در گذشته به‌صورت عمودی از زمین بیرون آمده‌اند.
با استفاده از تاریخ‌گذاری رادیوکربنی، زمان ساخت آن‌ها حدود ۴۲۰۰ تا ۴۰۰۰ پیش از میلاد تخمین زده شده است.
سختی کار و نیروی انسانی
کار تهیه، تراش، صیقل و سپس حمل این سنگ‌ها تا ارتفاعات، تلاشی عظیم نیاز داشته است. نمونه‌ای از این تلاش، یادمان «کاراکاپ ۳» است که وزنی بیش از ۴٫۳ تُن دارد و در ارتفاع ۲۷۴۳ متری کشف شده است. این نشان می‌دهد که سازندگان با وجود دشواری‌های لجستیکی مانند تأمین غذا و سوخت، آگاهانه نیروی بسیاری را برای ساخت و جابه‌جایی چنین سنگ‌هایی به کار گرفته‌اند.
اهمیت فرهنگی
به باور پژوهشگران، ساخت و نصب این سنگ‌های آیینی نه‌تنها نقش مهمی در ساختار اجتماعی جوامع پیشاتاریخی داشته، بلکه بیانگر باورهای مذهبی و تلاش‌های جمعی آن‌هاست.
این یافته‌ها نگاه تازه‌ای به نقش مناظر مقدس در ارتفاعات و ساختارهای اجتماعی دوران باستان ارائه می‌دهد و حتی با مقایسه با نمونه‌های مشابه در جهان، چشم‌اندازهای جدیدی برای درک باورها و آیین‌های پیشاتاریخی فراهم می‌کند.
