«هرچه پیش آید خوش آید»؛ معنای 5 نقل قول از «مارکوس اورلیوس» فیلسوف-امپراتور روم

فرادید| کتاب «تأملات» (Meditations) نوشته مارکوس اورلیوس، امپراتور روم در سده دوم میلادی، یکی از مهم‌ترین متون فلسفه رواقی است. این اثر نه یک رساله فلسفی نظام‌مند برای انتشار، بلکه یادداشت‌های شخصی اورلیوس بوده که در آن افکار و تأملاتش درباره زندگی، صبر، استقامت و معنای رهبری ثبت شده است.

به گزارش فرادید؛ این نوشته‌ها که قرن‌ها بعد کشف و منتشر شدند، امروز به عنوان راهنمایی عملی برای غلبه بر مشکلات و رسیدن به آرامش درونی شناخته می‌شوند. در ادامه پنج نقل‌قول مهم از این کتاب و معنای آنها را مرور می‌کنیم.

۱. «مانع» همان «راه» است

«اعمال ما ممکن است متوقف شود... اما نیت‌ها و روحیات ما را چیزی متوقف نمی‌کند. ذهن می‌تواند مانع را به ابزاری برای عمل تبدیل کند. مانع حرکت، خود حرکت را پیش می‌برد. چیزی که سر راه است، همان راه می‌شود». (تأملات)

مارکوس اورلیوس می‌گوید موانع نباید ما را دلسرد کنند، بلکه باید آن‌ها را فرصتی برای یافتن مسیر تازه و رشد بدانیم. مشکلات ما را مجبور می‌کنند قوی‌تر شویم، راه‌های تازه‌ای کشف کنیم و شخصیتمان را شکل دهیم. او توصیه می‌کند که در برابر سختی‌ها مقاومت منفی نکنیم، بلکه آنها را بپذیریم و از آن‌ها درس بگیریم. معنای زندگی در همین غلبه بر موانع و شادی درونی حاصل از پیروزی بر آنهاست.

۲. ستارگان می‌توانند کمک کنند

«مسیر ستارگان را دنبال کن، گویی همراه آن‌ها در گردش هستی. به یاد داشته باش که عناصر پیوسته به یکدیگر تبدیل می‌شوند. این اندیشه‌ها گل و لای زندگی را می‌شویند». (تأملات)

اورلیوس یادآور می‌شود که گاهی باید مشکلاتمان را در چشم‌اندازی بزرگ‌تر ببینیم. اگر خود را همراه با ستارگان در حرکت تصور کنیم، درمی‌یابیم که دشواری‌هایمان آنقدرها بزرگ نیستند. او همچنین تأکید می‌کند که تغییر، قانون همیشگی جهان است؛ هیچ چیز پایدار نیست. همان‌طور که فصل‌ها عوض می‌شوند، رنج‌ها هم روزی جای خود را به آرامش می‌دهند.

۳. کمتر انجام بده، اما بهتر

«اگر آرامش می‌خواهی، کمتر کار کن. یا دقیق‌تر بگویم: فقط کارهای ضروری را انجام بده... این کار دو فایده دارد: کمتر انجام می‌دهی و بهتر انجام می‌دهی. زیرا بیشتر آنچه می‌گوییم و می‌کنیم ضروری نیست». (تأملات)

مارکوس اورلیوس بر ارزش ساده‌زیستی و تمرکز تأکید دارد. او هشدار می‌دهد که بیشتر آنچه وقت ما را می‌گیرد، غیرضروری است. با حذف کارهای بی‌اهمیت، هم آرامش بیشتری می‌یابیم و هم در انجام کارهای مهم موفق‌تر می‌شویم. این توصیه به ویژه در دنیای امروز که بسیاری از افراد گرفتار وسواس «بهره‌وری مداوم» هستند، بسیار کاربردی است. او همچنین پیشنهاد می‌کند این اصل را در افکار خود هم رعایت کنیم؛ وقت را صرف قضاوت دیگران نکنیم و بر مسائل واقعی زندگی خود متمرکز باشیم.

۴. نیک باش

«محبت به مردم، حتی وقتی اشتباه می‌کنند، ویژگی منحصر به فرد انسان است. آن‌ها هم انسان‌اند و از روی جهل یا بی‌اختیاری عمل می‌کنند. به‌زودی تو و آن‌ها از دنیا رفته‌اید. و مهم‌تر اینکه، آن‌ها واقعاً به تو آسیبی نزده‌اند زیرا توان انتخاب تو را کم نکرده‌اند». (تأملات)

این بخش بر اهمیت بخشش و همدلی تأکید دارد. اورلیوس توصیه می‌کند به جای قضاوت، در پی درک رفتار دیگران باشیم؛ شاید بی‌ادبی کسی ناشی از سخت‌ترین روز زندگی‌اش باشد. او همچنین یادآور می‌شود که مرگ سرانجام همه را دربرمی‌گیرد؛ پس خشم و کینه‌ورزی چه سودی دارد؟ مهم‌تر از همه اینکه ما اختیار واکنش خود را داریم. هیچ‌کس نمی‌تواند آزادی درونی ما را بگیرد.

۵. هرچه پیش آید خوش آید

«شخص حکیم تنها کاری را انجام می‌دهد که وظیفه‌اش است و همواره به آنچه جهان برایش ذخیره کرده می‌اندیشد؛ کار خود را به بهترین نحو انجام می‌دهد و باور دارد که هرچه پیش بیاید در نهایت خیر است. زیرا ما سرنوشت را با خود حمل می‌کنیم و سرنوشت ما را حمل می‌کند». (تأملات)

مارکوس اورلیوس در اینجا به نگرش مثبت و عمل‌گرایانه اشاره می‌کند. هر فرد باید وظایف خود را انجام دهد و کنجکاوی و شوق کشف جهان را حفظ کند. او توصیه می‌کند با نگرشی خوش‌بینانه به زندگی نگاه کنیم، زیرا حتی دشواری‌ها هم در نهایت به نتایج خوب می‌انجامند. از نظر او، حکیم کسی است که می‌داند همه‌چیز به علتی رخ می‌دهد و باید با اعتماد به سرنوشت پیش برود.