عکس‌هایی با دستخط ناصرالدین‌شاه از زنان دربار قاجار
در اینجا منتخبی از عکس‌های حرمسرای ناصرالدین‌شاه را می‌بینید که در حاشیۀ آن‌ها توضیحاتی با دستخط خود شاه نوشته شده است.
فرادید | هنر عکاسی خیلی زود و تنها چند سال بعد از اختراعش در اواسط قرن نوزدهم میلادی وارد ایران شد. اولین وسایل عکاسی در زمان محمد شاه قاجار وارد کشور شدند، اما در عصر سلطنت ناصرالدین‌شاه بود که عکاسی در ایران به شکوفایی و رونق رسید.
به گزارش فرادید؛ ناصرالدین‌شاه شخصا به هنر‌های مختلف علاقه داشت و هنر نوظهور عکاسی نیز خیلی زود او را شیفتۀ خود کرد. شاه قاجار با راه‌اندازی عکاسخانه در کاخ گلستان، وارد کردن وسایل عکاسی به ایران، تاسیس رشتۀ عکاسی در دارالفنون و جذب و تشویق عکاسان مختلف در دربار، به رونق این هنر در ایران کمک کرد و علاوه بر این باعث شد که گنجینه‌ای از تصاویر از جنبه‌های مختلف زندگی در عصر قاجار برای نسل‌های بعد به یادگار بماند.
شاه قاجار خودش هم عکاسی می‌کرد و یکی از موضوعات مورد علاقۀ او برای عکاسی، زنان پرتعداد حرمسرایش بودند! تصاویر زیادی از زنان حرمسرای ناصری وجود دارد که بر روی برخی از آن‌ها توضیحاتی با دستخط خود شاه نوشته شده است. در اینجا منتخبی از این عکس‌ها را ملاحظه می‌کنید. (توضیحات نوشته شده در زیر عکس‌ها همان حاشیه‌هایی است که ناصرالدین شاه نوشته است).
عزیزالسلطان و گروپ [گروه] زن‌ها
[از راست] فخرالدوله، فروغ‌الدوله و لیلا خانم؛ [پسربچه:] عزیزالسلطان
امین اقدس و [ناخوانا]در ۸ شعبان بارس ئیل [سال پلنگ] ایضا به همان تاریخ رمضان [۱۲۹۶ ق] در چادر شیرازی کوچک
چیذری، سید خانم، ایرانی ناخوش بود توی اطاق در رختخواب انداخته شد، خاله خانم، باغبان باشی
گروپ زن‌ها دم تالار، کنیز‌های ما اندرون سلطنت‌آباد، شیرازی کوچک نشسته لب حوض بچه بالا بغلش
رضوان، باغبان‌باشی، فاطمه. گروپ حرم که روی پلۀ مرمر خوابگاه جدید سلطنت‌آباد نشسته‌اند. باغبان‌باشی لباس اهل چین پوشیده.
باغبان‌باشی، جوجوق، دم در آشپزخانه، در همان روز ۸ شعبان [۱۲۹۷ ق]
ایضا در همان روز ۸ شعبان در حیاط کوچکه
اواخر قوس، مراجعت از [ناخوانا]، آقانوری، آقا فرج، حاجی فیروز
تاج‌گل که از گردش باغ لاله‌زار آمده است، فصل شکوفه
ایضا عمارت و بعضی از زن‌ها و خواجه‌ها
زعفران باجی، آقا [ناخوانا] خواجه
