کندترین حیوان جهان کدام است؟
شاید اگر از ما چنین سوالی پرسیده شود در نگاه اول پاسخ را ساده بپنداریم اما کمی بیشتر فکر کنید و ببینید واقعا می دانید کندترین حیوان جهان کدام است؟ پاسخ را نزد خود نگاه دارید و این مقاله علمی را بخوانید و ببینید حدستان درست بود یا نه.
حیوانات سریع همیشه به خاطر توانایی‌های خارق‌العاده‌شان در سرعت مورد توجه قرار می‌گیرند. اما تکلیف آن‌هایی که آرام و آهسته حرکت می‌کنند چه می‌شود؟
به گزارش فرارو به نقل از لایوساینس، جیمز مک‌لین، مسئول ارشد بخش ماهیان در موزه تاریخ طبیعی لندن می‌گوید: «ما ذاتاً عادت داریم فکر کنیم سرعت قابلیتی ایده‌آل است اما برای بسیاری از حیوانات، اصلاً چنین تصوری معنی ندارد.» با این مقدمه کوتاه پس کندترین حیوان جهان کدام است؟ و وقتی سرعت جزو مهارت‌های اصلی نیست، بقا چه شکلی پیدا می‌کند؟
کندروهای دریایی
این پرسش ساده به نظر می‌رسد، اما تعریف سرعت روش‌های مختلفی دارد. یکی از راه‌ها این است که ببینیم حیوان در چه مدت مسافتی را طی می‌کند. از این نظر، کندترین موجود می‌تواند شقایق دریایی باشد که تنها با سرعت ۱۰ تا ۲۵ سانتی‌متر در ساعت (۰٫۰۰۰۰۶ تا ۰٫۰۰۰۱۵ مایل در ساعت) حرکت می‌کند و آن هم معمولاً وقتی است که به دنبال جای تازه‌ای برای زندگی است؛ در غیر این صورت ثابت می‌ماند.
کمی سریع‌تر از شقایق، اسب دریایی کوتوله (Hippocampus zosterae) قرار دارد که به‌عنوان کندترین ماهی شناگر و یکی از کندترین جانوران دنیا شناخته می‌شود. علت این کندی، حالت عمودی شنا کردن و باله‌ی پشتی بسیار کوچک آن است که توان کافی برای پیش‌راندن حیوان در آب ندارد. مک‌لین می‌گوید: «اگر مجبورش کنید حرکت کند، یک ساعت طول می‌کشد تا یک و نیم متر جابه‌جا شود!»
این البته مشکلی برای اسب دریایی نیست، چون بیشتر وقت خود را با دم بلند و چنگ‌زننده‌اش به گیاهان دریایی می‌بندد و از سخت‌پوستان ریز شناور در اطراف تغذیه می‌کند. به گفته مک‌لین: «غذا خودش به سراغ او می‌آید، پس نیازی به سرعت ندارد.» افزون بر این، این حیوان زرهی از صفحات استخوانی دارد و دشمنان طبیعی‌اش اندک‌اند، پس به سرعت برای فرار احتیاجی ندارد.
تنها زمانی که اسب‌های دریایی اندکی تندتر می‌شوند، فصل جفت‌گیری است. آن‌ها نوعی «رقص همزمان» با یکدیگر انجام می‌دهند که گاه ساعت‌ها طول می‌کشد. به گفته مک‌لین: «بزرگ‌ترین حرکت اسب دریایی، همان رقص خواستگاری است.»
در لایه‌های عمیق‌تر اقیانوس، کوسه گرینلند (Somniosus microcephalus) غول‌پیکری با طولی تا ۷٫۳ متر، با سرعتی بسیار آهسته در حدود ۳ کیلومتر در ساعت شناور است. این موجود کهن‌سال در آب‌های یخ‌زده زندگی می‌کند و بیشتر از لاشه جانوران دریایی تغذیه می‌کند.
کندروهای خشکی
روی خشکی، کندترین حیوان احتمالاً لیسه‌ی موزی (Banana slug) است که تنها با سرعت ۰٫۰۰۹۶ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند.
جان ابلت، مسئول بخش نرم‌تنان در موزه تاریخ طبیعی لندن، می‌گوید: «به‌طور کلی نرم‌تنان از دیگر جانوران کندترند. بعضی از آن‌ها در بزرگسالی اصلاً حرکت نمی‌کنند و برخی مثل دوکفه‌ای‌ها کاملاً ثابت می‌مانند.» او می‌افزاید: «این کندی فقط به خاطر کوچک بودنشان نیست؛ چون حشراتی مثل مورچه‌ها یا عنکبوت‌ها کوچک‌ترند اما خیلی سریع‌تر حرکت می‌کنند.»
با این حال در میان نرم‌تنان هم تفاوت وجود دارد. برای نمونه، حلزون باغچه‌ای (Cornu aspersum) می‌تواند با سرعت ۰٫۰۴۸ کیلومتر در ساعت حرکت کند که در مقایسه با لیسه بسیار سریع‌تر است.
دیگر جانوران کندرو در خشکی شامل لاک‌پشت غول‌پیکر گالاپاگوس هستند که تنها با ۰٫۲۶ کیلومتر در ساعت راه می‌روند. این در حالی است که انسان با جثه مشابه، حدود ۴٫۵ کیلومتر در ساعت قدم می‌زند.
در میان پستانداران درخت‌زی نیز لورهای کند (Nycticebus) نمونه‌ای جالب‌اند. این میمون‌های کوچک با چشمان درشتشان به آرامی و با احتیاط در شاخه‌ها حرکت می‌کنند. سرعتشان حدود ۱٫۸ کیلومتر در ساعت است، هرچند دوست دارند ساعت‌ها بی‌حرکت بمانند.
رابطه‌ی سرعت و اندازه
برخی زیست‌شناسان برای سنجش سرعت، اندازه بدن را هم در نظر می‌گیرند. مثلاً انسان در یک ثانیه مسافت بیشتری نسبت به مورچه طی می‌کند، اما نسبت به جثه، مورچه بسیار سریع‌تر است.
روری ویلسون، استاد زیست‌شناسی آبزیان دانشگاه سوانسی ولز می‌گوید: «باید دامنه‌ی حرکتی حیوان را هم در نظر گرفت. مثلاً مارها معمولاً آرام می‌خزند، اما ناگهان با جهشی برق‌آسا شکارشان را می‌قاپند.»
با این وجود، ویلسون معتقد است که تاج «کندترین حیوان جهان» بی‌رقیب بر سر تنبل‌های سه‌انگشتی (Bradypus) می‌نشیند.
او می‌گوید: «از دید کسی که حرکت حیوانات را مطالعه می‌کند، شگفت‌انگیز است که تنبل‌ها تا چه حد آهسته‌اند. حتی واکنش‌هایشان به محرک‌ها هم کند است.» تنبل‌ها در بهترین حالت به سرعت ۱٫۶ کیلومتر در ساعت می‌رسند، اما معمولاً فقط چند ده متر در زمان طولانی جابه‌جا می‌شوند.
ویلسون ادامه می‌دهد: «وقتی اولین بار یک تنبل در طبیعت دیدم، باورم نمی‌شد تا این حد آرام باشد. همه‌چیز مثل اجرای تای‌چی بود.»
تنبل‌ها برای جبران نداشتن سرعت، سازگار‌ی‌هایی شگفت‌انگیز دارند: استتار عالی، قدرت بدنی سه برابر انسان که کمکشان می‌کند محکم به شاخه‌ها بچسبند، و متابولیسمی بسیار کند که اجازه می‌دهد با غذای کم‌انرژی مثل برگ‌ها روزها سر کنند. حتی تنها هفته‌ای یک‌بار از درخت پایین می‌آیند تا دفع کنند.
اما چرا این‌قدر کندند؟ پاسخ ساده است: سرعت نیازمند انرژی است و انرژی به سختی به دست می‌آید. تنبل‌ها راه دیگری یافته‌اند: با کمترین انرژی، با زندگی آرام و کند، به بقایی مطمئن رسیده‌اند.
