بسیاری از گیاهان داری یک «ریشۀ ناشناخته» هستند
بر پایه پژوهش‌های تازه، حدود ۲۰ درصد گیاهان، مجموعه دومی از ریشه‌ها را دراعماق زمین دارند که دانشمندان از وجود آنها بی‌خبر بودند.
فرادید| شاید تاکنون، درک ما از ریشه‌های درختان و گیاهان تا حدی «سطحی» بوده است. پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که بسیاری از گیاهان، مجموعه دوم و پنهانی از ریشه‌ها دارند که بسیار عمیق‌تر در خاک گسترش می‌یابند.
به گزارش فرادید، بر پایه پژوهشی که روز ۱۷ ژوئن در مجله Nature Communication منتشر شد، این لایه دوم از ریشه‌ها تا بیش از ۱ متر به پایین رخنه میکند و دستیابی گیاهان را به مواد مغذی موجود در لایه‌های عمیق‌تر فراهم میکند.
یافته‌ها نشان میدهد گیاهان ممکن است «کربن» را به عمق بیشتری از خاک منتقل و ذخیره کنند. این یافته میتواند به دانشمندان در پیشبرد روش‌های ذخیره‌سازی بلندمدت کربن در زیر زمین برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی کمک کند.
پژوهشگران برای تحلیل این سامانه ریشه‌ای عمیق از یک پایگاه داده حاوی نمونه خاک‌های گردآوری‌شده از بیش از ۱.۸ متر زیر سطح زمین استفاده کردند. آنها الگوهای ریشه‌ای و ترکیب خاک را از ۲۴ نقطه بررسی کردند. این مکان‌ها از اقلیم‌ها و زیست‌بوم‌های گوناگون سراسر جهان بودند، از توندراهای آلاسکا گرفته تا جنگل‌های بارانی پورتوریکو.
یافته‌ها نشان دادند حدود ۲۰ درصد این مکان‌ها ریشه‌هایی داشتند که در اعماق مختلف به اوج جرم خود می‌رسیدند، یعنی این گیاهان یک سامانه دوم و عمیق‌تر از ریشه‌ها داشتند؛ پدیده‌ای که پژوهشگران آن را «دوحالتی» (bimodality) نامیدند.
مینژن لو، بوم‌شناس و نویسنده اصلی این پژوهش گفته: «ما به راستی از مشاهده این الگوهای دوحالتی آنهم اینقدر زیاد، شگفت‌زده شدیم. دانمشندان مدت‌ها گمان میکردند هر قدر به عمق بیشتری برویم، شمار ریشه‌ها کمتر میشود.»
لایه دوم ریشه‌ها بیشتر به خاک‌هایی میرسد که پر از مواد مغذی مانند «نیتروژن» هستند و به گیاهان این امکان را میدهند تا به این منابع عمیق خاک دسترسی پیدا کنند.
مینژن لو می‌گوید: «گیاهان بیشتر منابع مورد نیازشان را از خاک سطحی دریافت میکنند، برای نمونه از راه بارندگی یا برگ‌های ریخته‌شده روی زمین. اما یک مسیر دوم و عمیق‌تر برای دسترسی به مواد مغذی میتواند در صورت کمبود مواد مغذی سطحی، منابع بیشتری را در اختیار گیاه قرار دهد.»
از آنجا که تنها یک‌پنجم گیاهان ریشه‌های دوم دارند، این امکان میتواند گواه یک پاسخ سودجویانه به شرایط خاص مانند خشکی خاک سطحی یا غیرقابل اطمینان بودن منابع آبی باشد. این امکان بیشتر یک انتخاب است. با در نظر گرفتن انگیره کافی، گیاهان به اعماق ژرف‌تر نفوذ کرده و از این منابع عمیق استفاده میکنند.
دانشمندان خاک برای درک آنچه به راستی زیر زمین اتفاق می‌افتد، باید اعماق ژرف‌تر را بررسی کنند. لو می‌گوید: «نمونه‌برداری از عمق ۱۰ سانتیمتری یا ۳۰ سانتیمتری، کافی نیست. ما در این حالت، بخش بزرگی از آنچه به راستی در خاک اتفاق می‌افتد را از دست میدهیم.»
آلن پی‌ره، دانشمند خاک از بنیاد ملی پژوهش‌های توسعه پایدار فرانسه که در این مطالعه نقشی داشته گفته: «ایده داشتنِ ریشه‌های عمیق‌تر، جدید نیست.» او افزود که نظریه سنتیِ کاهش شمار ریشه‌ها با عمق بیشتر، پیشتر با تردید مواجه بوده و پدیده ریشه‌دوانی در عمق، پیشتر مطالعه شده، اما نه با جزئیات کافی.
این یافته‌ها به این معناست که دانشمندان ممکن است ظرفیت ذخیره‌سازی کربن در خاک را دست‌کم گرفته باشند. خاک میتواند بیش از جوّ، کربن ذخیره کند، به همین دلیل برخی راهکارهای کاهش تغییرات اقلیمی بر کاشت گیاهانی متمرکز است که کربن را از هوا جذب کرده و در ریشه‌ها و خاک ذخیره میکنند.
تیم تحقیقاتی اکنون در حال بررسی این موضوع هستند که یافته‌های جدید چه اثری بر ذخیره‌سازی کربن دارند. خبر خوب اینست که ممکن است گیاهان به شکل طبیعی، فعال‌تر از آنچه تصور میکردیم، در حال کاهش اثرات تغییرات اقلیمی باشند. تنها کافیست عمیق‌تر بررسی کنیم تا به درک کاملتری از ظرفیت آنها برسیم.
مترجم: زهرا ذوالقدر
