آیا «باران اسیدی» یک خطر واقعی است؟

فرادید| چند دهه پیش، دانشمندان هشدار دادند که باران اسیدی می‌تواند برای محیط زیست فاجعه‌بار باشد. از آن زمان، برخی استدلال کردند که این نگرانی اغراق‌شده و غیرضروری است. اما شکی نیست که باران اسیدی یک مسئله جدی بوده است، حتی اگر دربارۀ میزان خسارت‌بار بودن آن بتوان بحث کرد.

به گزارش فرادید، سی و پنج سال پیش، مشخص شد آب دریاچه کولدِن در کوه‌های آدیرونداک نیویورک آنقدر اسیدی است که نمی‌تواند از حیات ماهی‌ها حمایت کند و همین موضوع سبب شد این پهنه‌ی آبی زیبا و مرتفع یکی از قربانیان بارز باران اسیدی باشد. درختان صنوبر قرمز در نیواِنگلَند نیز نشانه‌هایی از تنش را بروز دادند، چون باران، کلسیم حیاتی را از خاک بیرون کشیده و رشد این درختان را به شدت متوقف کرده بود. امروزه، قزل‌آلای دریاچه کولدِن بازگشته و درختان صنوبر در حال شکوفایی هستند، نشانه‌های ملموسی که ثابت می‌کند تلاش چندین دهه‌ای برای کاهش باران اسیدی جواب داده است. 

حالا که انتشار دی اکسید گوگرد و اکسید نیتروژن (دلایل باران اسیدی) در اروپا و آمریکای شمالی بسیار کاهش یافته‌اند، مرور اخبار ترسناک دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ و فکر کردن به این که آیا به قول ویلیام رِویل، پروفسور ممتاز بیوشیمی، باران اسیدی بیشتر یک «مزاحمت بود، تا فاجعه» کار آسانی است. 

آنچه ما می‌دانیم این است که دانشمندان در ایالات متحده و اسکاندیناوی باران اسیدی را ابتدا در دهه ۱۹۶۰ شناسایی کردند و قبل از به صدا درآوردن زنگ خطر در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، سال‌ها و در برخی موارد بیش از یک دهه مشغول جمع‌آوری داده‌ها بودند. بوم‌شناس آمریکایی، جین لایکِنز و همکارانش دریافتند در حالی که آب باران معمولاً مقداری اسیدی است، تا سال ۱۹۸۰ میانگین اسیدی بودن بارندگی در ایالات متحده در سطح pH ۴.۶ بود، حدود ده برابر اسیدی‌تر از حد معمول! و این در حال بدترشدن بود. 

در مناطق نزدیک نیروگاه‌های زغال‌سنگ (منابع اصلی انتشار دی‌اکسیدگوگرد) مشکل حادتر بود. pH طوفان‌های بارانی گاهی‌اوقات به ۳ یا کمتر کاهش می‌یافت، شبیه pH آب گریپ‌فروت یا نوشابه. این نوع رگبارها موجب هوازدگی ساختمان‌ها شد، مواد مغذی را که درختان برای زنده ماندن به آن‌ها نیاز داشتند در زمین حل کرد و موجب آزاد شدن آلومینیوم در خاک شد. 

در سراسر اقیانوس اطلس در سوئد، دانشمندان هشدار دادند نیمی از دریاچه‌ها و رودخانه‌های این کشور تا اوایل-اواسط قرن بیست و یکم به سطح بحرانی pH می‌رسند و اگر برای جلوگیری از باران اسیدی اقدامی صورت نگیرد، موجب تلف شدن انبوه ماهی‌ها خواهد شد. 

این که آیا این سناریوها «غلوآمیز»، «مایه عذاب» یا «فاجعه» بودند، ممکن است به احساسات افراد نسبت به پیش‌بینی‌های علمی، زیست‌محیطی و حیات‌وحش بستگی داشته باشد، اما شکی وجود نداشت که باران اسیدی یک مشکل رو به رشد بود، مشکلی که انسان‌ها مسئول آن بودند. 

به همین دلیل، پس از سال‌ها بحث عمومی و اصلاحات قانون هوای پاک در سال ۱۹۹۰، قانون‌گذاران ایالات متحده یک برنامه تجاری و حد دو حزبی ایجاد کردند که میزان انتشار دی‌اکسیدگوگرد در صنعت برق را در سطح بسیار پایین‌تری نسبت به سال ۱۹۸۰ محدود کرد و به شرکت‌ها اجازه داد یا انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهند یا از شرکت‌هایی که این کار را انجام می‌دهند، اعتبار بخرند و با آن‌ها تجارت کنند. همچنین محدودیت‌هایی برای انتشار اکسید نیتروژن اعمال شد. 

برنامه بازار آزاد یک موفقیت چشمگیر بود. میانگین ملی غلظت‌های محیطی سالانه دی‌اکسیدگوگرد در ایالات متحده بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۸ به میزان ۹۳ درصد کاهش یافت. 

با این که ابر باران اسیدی از بسیاری از اروپا، آمریکای شمالی، استرالیا و ژاپن ناپدید شده است، اما در مکان‌هایی مانند هند و چین، جایی که هنوز از نیروی زغال‌سنگ به طور گسترده استفاده می‌شود، یک مشکل فزاینده است. مناطق شهرنشین آمریکای لاتین و آفریقا نیز شاهد افزایش اسیدی شدن بارش هستند. 

برای این مکان‌ها، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مضر که سبب ایجاد باران اسیدی می‌شود، یک هدف شانه به شانه با کاهش آلودگی هوا در کل است. چهار میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل آلودگی هوا پیش از موعد می‌میرند. تنفس‌پذیرتر کردن هوا و کمتر کردن باران اسیدی برای همه مفید است، صرف‌نظر از اینکه باران اسیدی یک مشکل اغراق‌شده است یا یک مشکل واقعی.

مترجم: زهرا ذوالقدر