تصاویر؛ هر آنچه باید درباره بمب افکن B-2 آمریکا بدانید

فرادید| بمب‌افکن استراتژیک B-2 Spirit، معروف به «شبح»، یکی از پیشرفته‌ترین و گران‌قیمت‌ترین هواپیماهای نظامی در زرادخانه نیروی هوایی آمریکا  است. این هواپیما، که به دلیل طراحی رادارگریز و توانایی حمل تسلیحات سنگین در ماموریت‌های دوربرد شناخته می‌شود، نقش کلیدی در عملیات‌های نظامی حساس ایفا کرده است. در این گزارش، جزئیات فنی، تاریخچه توسعه، قابلیت‌ها، محدودیت‌ها و کاربردهای B-2 Spirit  بررسی می‌شود.

مشخصات فنی و طراحی   بمب افکن B-2

به گزارش فرادید، بمب‌افکن B-2 Spirit با طراحی بال پرنده (Flying Wing) و بدون دم عمودی، یکی از منحصربه‌فردترین هواپیماهای نظامی جهان است. طول این هواپیما ۲۰.۹ متر، عرض بال‌های آن ۵۲.۱ متر و ارتفاع آن ۵.۱ متر است. وزن خالی B-2 حدود ۷۱,۷۰۰ کیلوگرم و حداکثر وزن برخاست آن ۱۷۰,۶۰۰ کیلوگرم است.

این هواپیما از چهار موتور توربوفن جنرال الکتریک F118-GE-100 تغذیه می‌کند که هر کدام ۷۷ کیلونیوتن نیروی رانش تولید می‌کنند، و سرعت آن را به ۱,۰۱۰ کیلومتر بر ساعت (ماخ ۰.۹۵) می‌رسانند. برد عملیاتی B-2 بدون سوخت‌گیری هوایی حدود ۱۱,۱۰۰ کیلومتر است، که با سوخت‌گیری در هوا به بیش از ۱۸,۵۰۰ کیلومتر افزایش می‌یابد.

طراحی رادارگریز B-2، که امضای راداری آن را به اندازه یک پرنده کوچک کاهش می‌دهد، از طریق استفاده از مواد جاذب امواج رادار، شکل آیرودینامیکی صاف و حذف زوایای تیز محقق شده است. بدنه از کامپوزیت‌های کربنی و پوشش‌های ویژه ساخته شده که امواج راداری را پراکنده یا جذب می‌کنند. این هواپیما مجهز به سیستم‌های اویونیک پیشرفته، از جمله رادار APQ-181 با قابلیت نقشه‌برداری زمین و ناوبری، و سیستم‌های جنگ الکترونیک برای مقابله با تهدیدات است.

B-2 قادر به حمل تا ۲۳,۰۰۰ کیلوگرم تسلیحات در دو محفظه داخلی است. این تسلیحات شامل بمب‌های هدایت‌شونده مانند GBU-57 Massive Ordnance Penetrator (تا دو بمب ۱۳,۶۰۰ کیلوگرمی)، بمب‌های هسته‌ای B61 و B83، موشک‌های کروز AGM-158 JASSM، و بمب‌های متعارف JDAM است. سیستم هدایت تسلیحات از GPS و INS بهره می‌برد، که دقت بالایی را تضمین می‌کند.

تاریخچه توسعه بمب افکن B-2

پروژه B-2 در اواخر دهه ۱۹۷۰، در اوج جنگ سرد، به عنوان بخشی از برنامه بمب‌افکن نفوذگر پیشرفته (ATB) آغاز شد. هدف، ساخت هواپیمایی بود که بتواند به عمق خاک اتحاد جماهیر شوروی نفوذ کرده و اهداف استراتژیک را بدون شناسایی نابود کند. شرکت نورثروپ گرومن، که تجربه طراحی بال پرنده در هواپیمای YB-49 را داشت، مسئولیت توسعه را بر عهده گرفت.

اولین پرواز آزمایشی B-2 در ۱۷ ژوئیه ۱۹۸۹ انجام شد، و این هواپیما در سال ۱۹۹۷ به‌طور رسمی وارد خدمت شد. هزینه توسعه برنامه به دلیل فناوری‌های پیچیده و مشکلات فنی سرسام‌آور بود؛ کل برنامه حدود ۴۴.۷۵ میلیارد دلار (به قیمت ۱۹۹۷) هزینه داشت، و هر هواپیما حدود ۲.۱ میلیارد دلار قیمت داشت. ابتدا قرار بود ۱۳۲ فروند B-2 تولید شود، اما پس از فروپاشی شوروی و کاهش بودجه نظامی، تنها ۲۱ فروند ساخته شد که ۲۰ فروند آن عملیاتی باقی مانده است.

قابلیت‌ها و مزایای بمب افکن B-2

B-2 Spirit به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد، یکی از قدرتمندترین ابزارهای نظامی آمریکا است. طراحی رادارگریز آن امکان نفوذ به فضای هوایی کشور هدف با پدافند پیشرفته را فراهم می‌کند، بدون اینکه توسط رادارهای زمینی یا هوایی شناسایی شود. برد طولانی این هواپیما، به‌ویژه با سوخت‌گیری هوایی، آن را برای ماموریت‌های جهانی بدون نیاز به پایگاه‌های نزدیک به هدف مناسب می‌کند. به عنوان مثال، B-2 می‌تواند از پایگاه ویتمن در میسوری به اهدافی در خاورمیانه یا آسیا حمله کرده و بازگردد.

این بمب‌افکن توانایی حمل تسلیحات متنوع، از بمب‌های هسته‌ای تا بمب‌های سنگرشکن سنگین مانند GBU-57، را دارد که آن را برای تخریب تأسیسات زیرزمینی مستحکم یا اهداف استراتژیک ایده‌آل می‌کند. سیستم‌های اویونیک پیشرفته و قابلیت پرواز خودکار، بار کاری دو خلبان را کاهش داده و دقت ماموریت‌ها را افزایش می‌دهد. B-2 همچنین در عملیات‌های شبانه و شرایط آب‌وهوایی نامساعد عملکردی بی‌نقص دارد.

کاربردهای نظامی  بمب افکن B-2

B-2 Spirit در چندین عملیات نظامی کلیدی استفاده شده است. اولین ماموریت رزمی آن در جنگ کوزوو (۱۹۹۹) بود، جایی که ۱ درصد از حملات را انجام داد اما ۱۱ درصد اهداف را نابود کرد. در جنگ افغانستان (۲۰۰۱) و عراق (۲۰۰۳)، B-2 برای حملات دقیق علیه اهداف استراتژیک مانند مراکز فرماندهی استفاده شد. در سال ۲۰۱۱، این هواپیما در عملیات لیبی (Odyssey Dawn) تأسیسات نظامی را هدف قرار داد.

اخیراً نیز، از این بمب افکن در حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران در ۱ تیر ۱۴۰۴ استفاده شده است. بررسی ها نشان می دهد که  هفت فروند B-2 Spirit برای پرتاب ۱۲ تا ۱۴ بمب GBU-57 بر روی تأسیسات فردو و نطنز استفاده شدند. 

محدودیت‌های   بمب افکن B-2

با وجود قابلیت‌های پیشرفته، بمب افکن B-2 محدودیت‌هایی دارد. هزینه عملیاتی هر ساعت پرواز آن حدود ۱۵۰,۰۰۰ دلار است، که آن را به یکی از گران‌ترین هواپیماهای نظامی تبدیل کرده است. نگهداری پوشش‌های رادارگریز و بدنه کامپوزیتی نیازمند امکانات ویژه و زمان طولانی است، که عملیاتی بودن ناوگان را محدود می‌کند. از ۲۰ فروند موجود، معمولاً تنها ۸ تا ۱۲ فروند آماده ماموریت هستند.

تعداد کم B-2 (۲۰ فروند) و وابستگی به پایگاه‌های خاص، مانند ویتمن در میسوری، آن را به منبعی کمیاب تبدیل کرده است. این هواپیما همچنین در برابر سیستم‌های پدافند هوایی پیشرفته، مانند رادارهای فرکانس پایین یا سامانه‌های مادون قرمز، ممکن است آسیب‌پذیر باشد، اگرچه تاکنون هیچ B-2 در عملیات رزمی ساقط نشده است. برد تسلیحات آن نیز محدود به مهماتی است که در محفظه داخلی حمل می‌شود، و عدم توانایی حمل موشک‌های خارجی به دلیل حفظ رادارگریزی، گزینه‌های تهاجمی را کاهش می‌دهد.

چشم‌انداز و آینده بمب افکن بی 2

نیروی هوایی آمریکا در حال جایگزینی تدریجی B-2 با بمب‌افکن جدید B-21 Raider است، که هزینه تولید و نگهداری کمتری دارد. B-21، که اولین پرواز خود را در ۲۰۲۳ انجام داد، قرار است از اواخر دهه ۲۰۲۰ وارد خدمت شود. با این حال، B-2 تا دهه ۲۰۳۰ همچنان در خدمت باقی خواهد ماند، به‌ویژه برای ماموریت‌هایی که نیاز به تسلیحات سنگین مانند GBU-57 دارند. البته ارتقاهای اخیر، از جمله سیستم‌های اویونیک جدید و نرم‌افزارهای مدیریت تسلیحات، عمر عملیاتی B-2 را افزایش داده‌اند.