تغییر آب و هوای زمین باعث به وجود آمدن «فصل‌های جدید» می‌شود
ظاهراً با تغییر آب و هوای جهان، باید درک مان از فصل‌ها را هم به‌روز کنیم؛ یک نمونه‌ی بارز این تغییر، پیدایش «فصل‌های مه‌دود» در جنوب‌شرقی آسیا است.
فرادید| اگر سیاره زمین دستخوش تغییرات چنان پرشتاب و گسترده‌ای شده باشد که چارچوب سنتی «فصل‌ها» دیگر با تجربه همیشگی ما همخوانی نداشته باشد، چه می‌شود؟ این همان ایده جسورانه‌ای است که دو جغرافیدان از دانشگاه یورک و مدرسه اقتصاد لندن در بریتانیا مطرح کرده‌اند.
به گزارش فرادید، فصل‌ها به معنای مرسوم آن، به الگوی سالانه تغییر دما و طول روز مربوط می‌شوند که ناشی از انحراف محور زمین است.
محور قطبی زمین تماماً عمود بر مدار گردش آن به دور خورشید نیست، بلکه با زاویه‌ای ۲۳.۵ درجه انحراف دارد. این انحراف موجب می‌شود در طول سال، برخی نواحی زمین بیشتر به سمت خورشید متمایل شوند و گرمای بیشتری دریافت کنند، در حالی‌که نواحی دیگر از خورشید دورتر می‌شوند و گرمای کمتری می‌گیرند. این اثر در مناطق معتدل و قطبی، محسوس‌تر از مناطق استوایی است.
پژوهش جدید نمی‌خواهد ادعا کند این فرآیند طبیعی تغییر کرده است. زمین همچنان با همین زاویه به دور خورشید می‌چرخد و در طول سال، شاهد تغییراتی در دما و طول روز خواهیم بود.
اما این پژوهشگران باور دارند اختلالات ناشی از تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی، چنان الگوهای سالانه زمین را دگرگون کرده‌اند که معنای فرهنگی و تجربه همیشگی ما از فصل‌ها، به‌تدریج از تعاریف سنتی فاصله گرفته‌اند. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند برای درک این الگوهای جدید، یک «تغییر مفهومی» در نگرشمان نسبت به فصل‌ها ایجاد کنیم.
این پژوهشگران، چهار گونه جدید از «فصل‌ها» را معرفی می‌کنند که به باور آن‌ها، به تازگی به شکل قابل‌توجهی برجسته شده‌اند:
- فصل‌های نوظهور: الگوهای فصلی کاملاً جدیدی که پیش‌تر در یک منطقه خاص وجود نداشتند.
- فصل‌های منقرض‌شده: فصل‌های سنتی که در عمل ناپدید شده‌اند یا دیگر قابل‌شناسایی نیستند.
- فصل‌های بی‌نظم: اختلال در زمان‌بندی و مدت فصل‌ها نسبت به الگوی مورد انتظار.
- فصل‌های ناهم‌زمان: نوسانات نامنظم در شدت یا ویژگی‌های فصل‌ها.
برخی از این مفاهیم ممکن است برایتان آشنا به نظر برسند. در این پژوهش به پژوهش‌های دیگری اشاره شده که نشان می‌دهند تابستان‌ها در حال گرم‌تر و طولانی‌تر شدن هستند و دلیل اصلی آن تغییرات اقلیمی است. زمستان‌ها هم کوتاه‌تر و گرم‌تر شده‌اند و بهار زودتر از گذشته از راه می‌رسد. فصل طوفان‌های گرمسیری در اقیانوس اطلس و آرام طولانی‌تر شده و فصل آتش‌سوزی‌های جنگلی در کالیفرنیا کم و بیش به تمام طول سال کشیده شده است.
یکی از نمونه‌های چشمگیر، پیدایش «فصل‌های مه‌دود» در جنوب شرق آسیا است. در کشورهایی مانند اندونزی، مالزی و سنگاپور، مردم هر سال بیشتر با بازگشت منظم آلودگی شدید هوا که ناشی از سوزاندن جنگل‌ها و باتلاق‌های گرمسیری است، مواجه می‌شوند. چیزی که در گذشته یک اختلال زیست‌محیطی پراکنده تلقی می‌شد، حالا یک خطر فصلی شناخته می‌شود.
این آگاهی عمومیِ در حال رشد، به بهبود پیش‌بینی کیفیت هوا، استفاده گسترده از دستگاه‌های تصفیه هوای خانگی و اجرای کمپین‌های هدفمند سلامت عمومی منجر شده است. با شناسایی ریتم فصلی این تهدید، جوامع توانسته‌اند واکنش کارآمدتری نشان دهند.
طرحِ مفهوم «فصل‌های جدید» در دوران انسان‌محور (آنتروپوسین) ممکن است برای برخی ناخوشایند باشد، اما این ایده آنقدرها که به نظر می‌رسد، افراط‌گرا نیست. موضوع این نیست که قرار است دیگر بهار یا تابستان نداشته باشیم. این پژوهشگران در پی بازنویسی تقویم نیستند؛ پیشنهاد آن‌ها اینست که نگاه اجتماعی‌مان به فصل‌ها را بازنگری کنیم. با ادامه دخالت تغییرات اقلیمی در ریتم‌های طبیعی زمین، یک دیدگاه انعطاف‌پذیرتر نسبت به فصل‌ها می‌تواند به ما کمک کند با جهانی هماهنگ شویم که دیگر برپایه قوانین گذشته عمل نمی‌کند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
