تصاویر؛ درخت توله؛ تنومندترین درخت دنیا معروف به «پیرمرد آب» با ۳۰۰۰ سال سن که دور تنه‌اش اندازه یک زمین بسکتبال است

در شهر سانتا ماریا دل توله در ایالت اوآخاکای مکزیک، یکی از شگفتی‌های طبیعی جهان قرار دارد: درخت توله. (The Tree of Tule) این سرو مونتزومایی با سن باورنکردنی و ابعاد عظیمش شهرت یافته است و به‌خصوص به‌خاطر تنه‌ی فوق‌العاده پهن خود، به عنوان درختی با پهن‌ترین تنه در جهان شناخته می‌شود. 

مردم محلی قرن‌هاست که این درخت را گرامی داشته‌اند و آن را نمادی از قدرت، استقامت و میراث فرهنگی می‌دانند. فراتر از اندازه‌اش، درخت توله شاهد زنده‌ای بر زیبایی و اسرار طبیعت است که گردشگران، دانشمندان و علاقه‌مندان به درختان را به خود جذب می‌کند. 

درخت توله در محوطه کلیسای مرکز شهر سانتا ماریا دل توله در ایالت اوآخاکای مکزیک قرار دارد، تقریباً ۹ کیلومتر شرق شهر اوآخاکا در جاده منتهی به میتلا. این درخت یک سرو مونتزومایی است که در زبان ناهواتل به آن «اهوهوته» گفته می‌شود به معنای «پیرمرد آب». تنه این درخت پهن‌ترین تنه درخت جهان را دارد.

غولی در میان درختان: ابعاد و سن

درخت توله بسیار شگفت‌انگیز است. محیط تنه آن تقریباً ۴۲ متر است و پهنای آن از اکثر خانه‌ها بیشتر است. ارتفاع آن حدود ۳۵ متر است و حجم و حضورش در مناظر سانتا ماریا دل توله چشمگیر است. 

دانشمندان سن آن را بین ۱۲۰۰ تا ۳۰۰۰ سال تخمین زده‌اند، اگرچه برخی معتقدند حتی ممکن است قدیمی‌تر باشد. تنه عظیم درخت سایه‌ای گسترده ایجاد می‌کند که شاخه‌هایش مانند دستان محافظ بر میدان اطراف گسترده‌اند. شکل تنه آن به قدری عظیم و نامنظم است که اندازه‌گیری قطر آن چالشی خاص محسوب می‌شود، زیرا تنه بیشتر به صورت باد کرده و غیرقابل پیش‌بینی دیده می‌شود تا کاملاً استوانه‌ای. 

اهمیت فرهنگی و معنوی

درخت توله تنها یک شگفتی طبیعی نیست؛ بلکه نماد فرهنگی و معنوی نیز به شمار می‌آید. قرن‌هاست که مردم بومی زاپوتک و جوامع محلی دیگر، این درخت را مقدس می‌دانند و آن را با آیین‌ها و اسطوره‌های محلی پیوند می‌دهند. این درخت مکانی برای مراسم، گردهمایی‌های اجتماعی و روایت قصه‌ها بوده و نسل‌ها را به ریشه‌های خود متصل می‌کند. 

دانش محلی زاپوتک‌ها می‌گوید که این درخت حدود ۱۴۰۰ سال پیش توسط پچوچا، کاهن خدای باد آزتک به نام اِه‌کاتل کاشته شده است؛ این سن با تخمین علمی تقریبا مطابقت دارد. قرار گرفتن درخت در یک مکان مقدس (که بعد‌ها تحت مالکیت کلیسای کاتولیک رومی قرار گرفت) نیز این فرضیه را تقویت می‌کند.

تلاش‌های حفاظت و چالش‌های مدرن

با وجود جایگاه مقدس و شهرت‌اش، درخت توله با تهدید‌های محیطی و انسانی روبه‌روست. آلودگی، فشرده شدن خاک و تغییرات اقلیمی می‌توانند سلامت آن را به خطر بیندازند و حضور گردشگران زیاد گاهی باعث آسیب به ریشه‌های آن می‌شود. 

فعالان محیط زیست و مقامات محلی اقداماتی برای حفاظت از درخت انجام داده‌اند؛ مانند محدود کردن رفت‌وآمد در نزدیکی ریشه‌ها، آبیاری در فصل خشک و پایش سلامت کلی آن. روش‌های مدرن، از جمله تحلیل خاک و بررسی حلقه‌های رشد درخت، برای اطمینان از طول عمر آن به کار گرفته می‌شوند. 

ایجاد تعادل بین دسترسی بازدیدکنندگان و حفاظت از این غول باستانی، چالشی همیشگی، اما حیاتی است تا نسل‌های آینده نیز بتوانند از آن لذت ببرند. 

درخت گاهی با لقب «درخت زندگی» شناخته می‌شود، زیرا گفته می‌شود در تنه‌ی گره‌خورده آن تصاویری از حیوانات دیده می‌شود. به عنوان بخشی از یک پروژه رسمی، دانش‌آموزان محلی به گردشگران تور می‌دهند و شکل موجودات مختلف مانند پلنگ‌ها و فیل‌ها را روی تنه نشان می‌دهند. 

در سال ۱۹۹۰ گزارش شد که این درخت به آرامی در حال مرگ است، زیرا ریشه‌های آن به دلیل کمبود آب، آلودگی و ترافیک آسیب دیده‌اند؛ روزانه حدود ۸۰۰۰ خودرو در بزرگراه نزدیک آن تردد می‌کنند. 

عجیب‌ترین ویژگی‌های درخت توله

درخت توله دارای ویژگی‌های بسیاری است که آن را از سایر درختان جهان متمایز می‌کند. شاید شگفت‌انگیزترین آن شکل غیرعادی تنه باشد؛ تنه آن‌قدر عظیم و نامنظم است که بسیاری معتقدند در واقع چند درخت به هم جوش خورده‌اند، اگرچه مطالعات DNA نشان می‌دهد که این یک موجود زنده‌ی واحد است. 

جنبه عجیب دیگر، مقاومتش در برابر آسیب‌ها در طول تاریخ است؛ در قرن‌های ۱۹ و ۲۰ برخی از ریشه‌های آن در معرض آسیب قرار گرفت، اما با این حال، درخت همچنان رشد کرد و جان سالم به در برد. 

سن بالا نیز شگفتی‌آور است؛ این درخت هزاران سال را پشت سر گذاشته و تمدن‌ها، خشکسالی‌ها و فعالیت‌های آتشفشانی منطقه را دیده است. افسانه‌های محلی می‌گویند درخت می‌تواند به طور معجزه‌آسا خود را درمان کند و شاخه‌های آسیب‌دیده بدون دخالت انسان دوباره رشد می‌کنند. 

گردشگران گاهی صدا‌های عجیب و غریبی از بخش‌های توخالی تنه می‌شنوند که مردم محلی آن را نجوا‌های اجداد می‌دانند. سیستم ریشه‌ای عظیم آن فراتر از آن چیزی است که چشم می‌بیند و شبکه‌ای پنهان زیرزمینی ایجاد می‌کند که از قامت عظیمش حمایت می‌کند. 

مجموع این ویژگی‌ها، درخت توله را نه تنها به یک شگفتی گیاهی بلکه به موجودی اسرارآمیز و تقریباً افسانه‌ای در جهان طبیعت تبدیل می‌کند.

منبع: راز بقا