«کلاهش پس معرکه است»؛ ضرب المثلی که در معرکه گیری شکل گرفت

فرادید| ضرب المثل مشهور «کلاهش پس معرکه است» یکی از مشهورترین و پر کاربردترین ضرب المثلهای فارسی است. این ضرب المثل زمانی به کار می‌رود که شخص با وجود تلاش زیادی که برای انجام کاری داشته است، باز هم احتمال موفقیت ندارد و موقعیت فعلی‌اش در خطر قرار می‌گیرد که در این حالت می‌گویند: فلانی کلاهش پس معرکه است. این ضرب‌المثل زیبا داستان تاریخی جذابی دارد که در ادامه این مطلب به شرح آن می‌پردازیم.

به گزارش فرادید، در گذشته پهلوانان، مارگیرها، شعبده بازان و معرکه‌گیران معمولا در معابر عمومی و میدان‌های اصلی شهر معرکه می‌گرفتند تا هنر خود را به عابران و رهگذران نشان بدهند. کارشان به این صورت بود که سفره بزرگی پهن می‌کردند که اطراف آن تا مسافت 2 متر امتداد داشت.

این سفره درواقع حریم شخصی معرکه گیر بود و در حین هنرنمایی وسط آن تردد می‌کرد. تماشاچایان بیرون و اطراف سفره به صورت یک دایره جمع می‌شدند و رفتار معرکه‌گیر را تماشا می‌کردند. اگر تعداد تماشاگران زیاد می‌شد، معرکه‌گیر از افرادی که در صف اول و دوم بودند، می‌خواست تا بنشینند و به این ترتیب تماشاچیانی که پشت سر بودند هم می‌توانستند نمایش را ببینند.

گاهی اتفاق می‌افتاد یکی از تماشاچیان که در صف جلو نشسته بود، با اطرافیان اختلاف پیدا می‌کرد و یا سر و صدا و ایجاد مزاحمت می‌کرد و حواس تماشاچیان دیگر پرت می‌شد.

در این حین یکی از تماشاچیان برای دفع شر، کلاه آن شخص خاطی را از روی سرش بر می‌داشت و به خارج از دایره تماشگران یعنی پشت معرکه پرت می‌کرد. در این حالت آن شخص خاطی که کلاهش پس معرکه افتاده بود، مجبور می‌شد از دایره تماشاگران خارج شود و دنبال کلاهش برود و به این صورت دیگران جای او را در صف اول می‌گرفتند. به همین دلیل وقتی کسی موقعیتش در خطر قرار می‌گیرد، در اصطلاح می‌گویند فلانی کلاهش پس معرکه است.