کشف تندیس ۱۷۰۰ سالۀ «شیطان» در زیر ویرانه‌های یک کلیسا!
یک مجسمه خدای یونانی«پان» که در فرهنگ مسیحی مشابه تصویر شیطان تصور می‌شود، در حفاری تیم باستان‌شناسی شهرداری استانبول، در جایی که کلیسای سنت پولیوکتوس قرار دارد، کشف شده است.
فرادید| امروزه در یک پارک کوچک درست وسط محلۀ فاتح استانبول خرابه‌های ناچیزی از یک ساختمان وجود دارد که زمانی بزرگترین کلیسای قسطنطنیه بوده است؛ کلیسایی که در زمان خودش با الگو گرفتن از شکل و شمایل خیالی معبد سلیمان ساخته شده بود.
به گزارش فرادید، قبل از برپایی ایاصوفیه‌ی جدید توسط امپراتور ژوستینیان در سال ۵۳۷، کلیسای سنت پولیوکتوس بزرگترین معبد قسطنطنیه بود.
کلیسای منطقه‌ی ساراچانه استانبول پس از استفاده برای مقاصد مختلف تخریب شد. با این حال، در دهه ۱۹۶۰ پس از کشف برخی آثار تاریخی متعلق به کلیسا حین ساخت زیرگذر، عملیات کاوش در کلیسا انجام شد. پس از شش سال وقفه، کار کاوش توسط تیم‌های میراث فرهنگی از سر گرفته شد.
حالا در حفاری‌های انجام‌شده توسط باستان‌شناسان، مجسمه‌ای از خدای رومی «پان» که قدمت آن ۱۷۰۰ سال تخمین زده شده است در عمق ۲ متر و ۶۰ سانتی‌متری زیر زمین پیدا شد. بازوی چپ و قسمت‌های زیر بدن این مجسمه‌ی ۲۰ سانتی‌متری و عرض ۱۸ سانتی‌متری شکسته شده بود.
در حالی که تخمین زده می‌شود این مجسمه متعلق به دوره رومی باشد، دوره دقیق آن پس از بررسی‌ها مشخص خواهد شد. قطعه‌ی کشف‌شده‌ی مجسمه‌ی پان به انبار اداره موزه‌های باستان‌شناسی منتقل شده است.
اگرچه گفته می‌شود کاخ‌ها و بناهای زیادی هست که به خانواده تئودوسیوس در منطقه سارانچه یا کنستانتین تعلق دارند، اما تا به امروز بنای کاخ‌مانندی که مکان آن مشخص شده باشد به جز کلیسای سنت پولیوکتوس، یافت نشده است.
ماهیر پولات، معاون دبیرکل شهرداری کلانشهر استانبول در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی گفته است که آن‌ها به همراه مجسمه‌ی رومی دیگری که اخیراً کشف شده به بخش گمشده‌ی کاخ رومی استانبول رسیدند.
پان یکی از قدیمی‌ترین خدایان یونانی است که شمایل او ترکیبی از «بز» و انسان است و در نظر رومیان با طبیعت، شهوت، مناطق جنگلی و مراتع مرتبط است و نامش نیز برگرفته از همین مناطق است. پان پرستی در مناطق روستایی دور از مراکز پرجمعیت شهرها آغاز شد و بر طبیعت و معمولاً غارها متمرکز بود. پان بر چوپان‌ها، شکارچیان و موسیقی روستایی حکمرانی می‌کرد.
(ترسیم شیطان به شکل بز در نقاشی «سبت جادوگران»، فرانسیسکو گویا، قرن ۱۸)
نکتۀ جالب توجه دیگر در مورد پان این است که شکل و شمایل این خدای یونانی، بعد از گسترش مسیحیت، در نظر پیروان این دین جدید به الگویی برای چهرۀ «شیطان» تبدیل شد. چهرۀ بزمانند پان و ارتباطش با شهوت جنسی در تبدیل این خدای مشرکان به شیطان مسیحی بی‌تاثیر نبودند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
