تیرهای 3 هزارساله‌ای که راز قدیمی‌ترین جنگ اروپا را فاش می‌کنند

فرادید| بیش از ۳۰۰۰ سال پیش، دو ارتش باستانی در دره‌ای در شمال آلمان کنونی با هم درگیر شدند. هیچ‌کس مطمئن نیست چه کسی در این درگیری یا اختلافی که منجر به خونریزی شده بود شرکت داشته است. این قدیمی‌ترین نبرد شناخته‌شده‌ی اروپا و بزرگترین نبرد آن زمان است. اکنون یک مطالعه جدید نشان داده که برخی از تیرهای کشف‌شده در میدان این نبرد باستانی، در جایی بسیار دور از میدان نبرد یعنی در جنوب اروپای مرکزی ساخته شده بودند. بنابراین آن ارتش‌های ماقبل تاریخی از جایی دور به آن منطقه آمده بودند.

به گزارش فرادید، برخی مطالعات قبلی ادعا کرده بودند که فقط افراد محلی در این درگیری شرکت داشتند، اما تحقیقات جدید نشان داده که برخی از آن‌ها جنگجویان خارجی، حتی شاید بخشی از یک ارتش مهاجم بوده باشند. 

لیف اینسِلمان، باستان‌شناس و دانشجوی دکترای دانشگاه برلین و نویسنده اصلی این مطالعه گفته: «شاید یک جنگ‌سالار یا یک رهبر کاریزماتیک به همراه پیروانش بوده که به عنوان مزدور کار می‌کردند یا اینکه شاید آن زمان نوعی پادشاهی با یک سلسله یا شاید ائتلافی از قبایل زیاد وجود داشته است».

میدان نبرد باستانی

اینسلمن و همکارانش ۵۴ نوک تیر برنزی و سنگ چخماقی را که در محوطه باستان‌شناسی دره تولنس (حدود ۸۰ مایلی شمال برلین) کشف شده بود، بررسی کردند. 

این مکان اکنون مکان آرامی کنار رودخانه است، اما سال ۲۰۱۱، محققان این مکان را یک میدان جنگ باستانی اعلام کردند که در آن حدود ۲۰۰۰ نفر از هر طرف، حدود ۱۲۵۰ قبل از میلاد جنگیدند. چنین شمار زیادی از مبارزان غیرمنتظره است، چون پیش از این هیچ اثری از نبردهای مشابه از آن زمان در اروپا یافت نشده بود. 

باستان‌شناسان اکنون تخمین می‌زنند شمار کشته‌شدگان بین ۷۵۰ تا ۱۰۰۰ نفر بوده است. از میان هزاران استخوان انسان، بقایای دست‌کم ۱۵۰ نفر شناسایی شده که بیشتر آن‌ها مردان جوان بین ۲۰ تا ۴۰ سال و همچنین دو زن بودند. 

در حفاری‌ها چماق‌های چوبی و نوک تیر پیدا شد، اما هیچ شمشیری میان آنها نبود، هرچند برخی از جمجمه‌ها دارای آثار بریدگی هستند، به این معنا که شاید در آن نبرد از شمشیر هم استفاده شده باشد. در آخرین مطالعه، حتی یک نوک تیر که در یک جمجمه قرار گرفته بود کشف شد و وجود استخوان‌های دست‌کم پنج اسب نشان می‌داد که احتمالاً برخی از جنگجویان سوار بر اسب وارد میدان نبرد شده بودند. 

نوک‌تیرها از همان ابتدای کار، کلید درک اتفاقات پیش‌آمده در دره تولنس بودند. بقایای انسان و قطعات سلاح‌های باستانی از جمله سرنیزه، نوک تیر و تیغه‌های چاقوهای برنزی از دهه ۱۹۸۰ آنجا پیدا شدند. توماس تِربرِگر باستان‌شناس از دانشگاه گئورگ آگوست گوتینگِن که تقریباً ۲۰ سال پیش آنجا حفاری کرده، به یاد می‌آورد که محققان اولیه اطمینان نداشتند این مکان یک میدان نبرد باستانی بوده تا اینکه یک فلزیاب در تیم آن‌ها جعبه‌ای از نوک‌تیرهای برنزی را به آن‌ها نشان داد. 

تِربرِگر می‌گوید: «برای من روشن بود که این یک مدرک مسلم است و امروز می‌دانیم که تیر و کمان مهمترین سلاح درگیری‌های آن زمان بوده است.» 

در یک حفاری به نام محوطه‌ی وِلتزین ۲۰ در میدان نبرد دره تولنس بقایای ۹۰ نفر کشف شد

در آخرین تحقیق، نوک‌تیرهای محوطه‌ی دره‌ی تولنس با بیش از ۴۷۰۰ نوک‌تیر از محوطه‌های معاصر در سراسر اروپا مقایسه شد. بیشتر آن‌ها شبیه سایر مواردی هستند که در این منطقه یافت می‌شوند که اکنون در ایالت مکلنبورگ-پومرانی غربی است، اما برخی نوک‌تیرها اشکال متمایزی دارند، از جمله پایه‌های لوزی و خارهایی که نشان می‌دهد احتمالاً در جنوب بایرن در آلمان مدرن یا در موراویا در چک مدرن ساخته شدند. 

چنین نوک‌تیرهایی به عنوان پیشکش در گورهای محلی یافت نمی‌شوند، یعنی مردم محلی آن‌ها را از راه تجارت به دست نیاورده‌اند، بلکه جنگجویان جنوبی احتمالاً این تیرها را برای جنگیدن در نبرد با خود آورده بودند.

مترجم: زهرا ذوالقدر