کشف مقبرۀ هزار سالۀ «زن وایکینگ و سگ وفادارش» که در یک «قایق» دفن شده بودند

فرادید| در یکی از کشفیات شگفت‌آور باستان‌شناسی در جزیره‌ی دورافتاده‌ی سنیا در نروژ، باستان‌شناسان آرامگاه قایقی وایکینگی بسیار سالمی را کشف کردند که قدمت آن به ۱۱۰۰ سال پیش بازمی‌گردد و به زنی با جایگاه اجتماعی برجسته در منطقه و سگ وفادارش تعلق دارد. 

به گزارش فرادید، این کشف را باستان‌شناسان «موزه‌ی دانشگاه قطبی نروژ» انجام دادند. این کشف به طور تصادفی با فلزیاب‌هایی صورت گرفت که دو سنجاق‌سینه‌ی کاسه‌ای از جنس برنز و همچنین استخوان‌های دنده‌ای را درست زیر لایه‌ی نازکی از خاک پیدا کردند. این کشف مقدماتی منجر به آغاز حفاری کامل در ماه مه ۲۰۲۵ و گشوده شدن دریچه‌ای نادر و شخصی به سنت‌های تدفینی وایکینگ‌ها شد. 

تدفین وایکینگی با اهمیت ویژه

قایق تدفینی چوبی که حدود ۵٫۴ متر طول دارد، بیشتر بدون استفاده از میخ‌های آهنی ساخته شده و در عمق کم زیر خاک قرار داشت. باستان‌شناسان درون آن، بقایای زنی را یافتند که به پهلو دراز کشیده بود و زانوهایش خم شده بودند. کنار پاهای او، اسکلت سگ کوچکی که شاید حیوان خانگی‌اش بوده، قرار داشت. 

آنجا راث نیمی باستان‌شناس درباره این کشف گفته: «این سگ با دقت زیادی دفن شده است. وجود سگ در قبرها بی‌سابقه نیست، اما همچنان نادر است. این مورد، بُعدی بسیار شخصی به این تدفین بخشیده است.» 

نزدیک جمجمه، یک آویز حلقه‌ای کشف شد که احتمال می‌رود به گوشواره یا تزیینات سر متصل بوده است

حضور سگ چه‌بسا بازتابی از پیوند عاطفی میان انسان‌ها و حیوانات حتی در دوران وایکینگ‌ها باشد. متون حماسی و سایر منابع نشان می‌دهند وایکینگ‌ها برای سگ‌های خود ارزش زیادی قائل بودند و در زندگی و مرگ، به شیوه‌ی خاصی به آنان احترام می‌گذاشتند. 

یافته‌های درون آرامگاه

زن مدفون همراه مجموعه‌ای از اشیاء باارزش به خاک سپرده شده بود که گواه جایگاه اجتماعی بلندپایه‌ی او بودند. این اشیا شامل موارد زیر می‌شدند: 

• دو سنجاق سینه بیضی زینتی با نخ‌های نقره‌ای
• یک آویز برنزی و مهره‌هایی از کهربا یا استخوان
• داس فلزی و سنگ تیزکن، ابزارهای وابسته به کشاورزی
• شئ‌ای از استخوان نهنگ که شاید وسیله بافندگی بوده است
• و (شاید) یک دوک نخ‌ریسی که نقش خانگیِ متوفی را برجسته می‌کند

اسکلت سگ کنار پاهای زن با دقت قرار داده شده بود. گرچه نژاد دقیق آن روشن نشده، اما باستان‌شناسان باور دارند می‌توانند گونه کلی آن را شناسایی کنند

نیمی توضیح می‌دهد: «این اشیاء گواه این هستند که او شخصیت مهمی در جامعه‌اش بوده، نه در رأس ساختار اجتماعی وایکینگ‌ها، اما بدون‌تردید فردی صاحب‌مقام بوده است.» 

حفاظت و پژوهش‌های آینده

با گذشت بیش از هزار سال، بخش‌هایی از اسکلت به‌شکل شگفت‌آوری سالم باقی مانده‌اند؛ به‌ویژه در آن نواحی که اشیاء فلزی مانع از پوسیدگی باکتریایی شده‌اند. خاک نروژ شمالی هم به دلیل داشتن آهک فراوان ناشی از شن‌های صدفی باستانی، به حفظ استثنایی مواد استخوانی کمک کرده است. 

تحلیل‌های آزمایشگاهی در آینده، جنسیت، سن و وضعیت سلامتی فرد را روشن خواهند کرد و همچنین داده‌هایی درباره رژیم غذایی، شرایط جسمی و پیشینه زندگی او ارائه خواهند داد. با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، حتی ممکن است چهره او بازسازی شود. 

یکی از دو سنجاق‌سینه بیضی که همچنان در حال مرمت و نگهداری است

بخش‌هایی از پارچه و مواد آلی که به لطف دقت فلزیاب‌های اولیه حفظ شده‌اند، هم می‌توانند داده‌هایی درباره لباس‌های دوران وایکینگ‌ها و آیین‌های تدفینی آن دوره ارائه دهند. 

مکانی با رازهای بیشتر

جالب اینست که باستان‌شناسان تنها چند متر دورتر از گور اصلی، سنجاق‌سینه‌ی دیگری یافتند که ممکن است نشان‌دهنده وجود تدفین‌های دیگر وایکینگی در همان منطقه باشد. برنامه‌هایی برای بررسی محوطه با رادار نفوذی به زمین در دست انجام است تا احتمال وجود گورهای دیگر بررسی شود. 

گرچه تدفین با گورهای یکی از رسوم شناخته‌شده در فرهنگ وایکینگ است، اما وجود گورهای سالم با بقایای انسانی و حیوانی، پدیده‌ای نادر به‌شمار می‌رود. هاکون رایرسن از دانشگاه استاوانگر می‌گوید: 

«این کشف نه‌تنها درباره زندگی یک زن، بلکه درباره سنت‌های تدفینی و ساختار اجتماعی دوران وایکینگ‌ها در شمال نروژ داده‌های ارزشمندی ارائه می‌دهد.» 

آرامگاه قایقی روی یک پشته‌ی ساحلی کم‌ارتفاع مشرف به فیورد مالانگن و تنگه گیسون‌دِت در حال کاوش است

حضور سگ، استخوان‌های حفظ‌شده و مجموعه‌ای غنی از اشیاء تدفینی، تصویری زنده از هویت شخصی، جایگاه اجتماعی و پیوندهای انسانی در جامعه وایکینگ را ترسیم می‌کند.

مترجم: زهرا ذوالقدر