محققان یک داستان 4 هزارساله را ترجمه کردند؛ نجات «خدای طوفان» به دست «روباه زیرک»
تیمی از پژوهشگران موفق به رمزگشایی از لوحی گِلی شدند که داستانی ناشناخته از اسطوره‌های سومری را بازگو می‌کند؛ روایتی که طبق آن، «خدای طوفان» در جهان مردگان گرفتار شده و احتمالا یک «روباه باهوش» او را نجات می‌دهد.
فرادید| این لوح باستانی که با نام NI 12501 شناخته می‌شود، حدوداً متعلق به سال ۲۴۰۰ پیش از میلاد است و در ویرانه‌های شهر باستانی نیپور (یکی از مهم‌ترین شهرهای بین‌النهرین) کشف شده است.
به گزارش فرادید؛ متن این لوح به خط میخی نوشته شده و به دلیل فرسودگی تا مدت‌ها ناشناخته باقی مانده بود. هرچند خود لوح در قرن نوزدهم کشف شد، اما نخستین‌بار در سال ۱۹۵۶ بود که باستان‌شناس برجسته، ساموئل نوآه کرِیمر، به آن اشاره کرد. با این حال، پژوهشی دقیق روی آن تا سال‌های اخیر انجام نگرفته بود. بررسی‌های جدید به سرپرستی یانا ماتوشاک، داستانی منحصربه‌فرد را آشکار کرده که عناصر ماجراجویی، جادو و زیرکی را در هم آمیخته است.
داستان روی لوح از این قرار است که ایشکور، خدای طوفان، در «کور» (جهان زیرین در اسطوره‌های بین‌النهرین) گرفتار می‌شود و این رویداد، اختلالی بزرگ در جهان ایجاد می‌کند: رودخانه‌ها خشک می‌شوند، حیوانات از یافتن غذا بازمی‌مانند و نوزادان پیش از موعد جان می‌سپارند. در پی این فاجعه، انلیل، پادشاه خدایان، مجمعی الهی تشکیل می‌دهد تا کسی را برای نجات ایشکور بیابند.
تصویری از لوح باستانی که به تازگی ترجمه شده است
در همین هنگام شخصیت غیرمنتظره‌ای ظاهر می‌شود: یک روباه. برخلاف سایر اسطوره‌های میان‌رودان که قهرمانانشان خدایان جنگجو یا نیمه‌خدایان هستند، این‌بار یک حیوان زیرک داوطلب نجات می‌شود. متن نشان می‌دهد که روباه با حیله‌گری، نگهبانان جهان زیرین را فریب می‌دهد. برای نمونه، او نان و آبی را که به او تعارف می‌شود نمی‌خورد و در عوض آن را در کیسه‌ای پنهان می‌کند؛ تاکتیکی آشنا در روایت‌های باستانی که می‌گوید اگر کسی در جهان مردگان چیزی بخورد یا بنوشد، در آنجا گرفتار می‌شود.
اهمیت این کشف در آن است که برای نخستین‌بار داستانی روایت می‌شود که در آن ایشکور (خدای باران و طوفان) نقش اصلی دارد، در حالی که در دیگر اسطوره‌ها نقشی فرعی دارد. همچنین این‌که نه خدایی دیگر بلکه یک حیوان قهرمان داستان است، با سنت‌های رایج اسطوره‌ای سومر تفاوت دارد، هرچند از نظر مضمون با روایت‌هایی مانند «گیلگمش» شباهت‌هایی دارد.
گرچه لوح ناقص است و مشخص نیست آیا روباه موفق به نجات ایشکور می‌شود یا نه، پژوهشگران احتمال می‌دهند داستان پایان خوشی داشته باشد زیرا در سنت‌های دیگر نیز خدایان زندانی معمولاً آزاد می‌شوند تا توازن به جهان بازگردد. به‌رغم ناقص بودن متن، عناصر اصلی آن را می‌توان در متون دیگر با خط میخی دنبال کرد؛ موضوعی که امکان بررسی سیر تحول داستان‌ها در طول دوهزار سال را فراهم می‌کند.
این کشف دریچه‌ای تازه به غنای اسطوره‌شناسی سومری می‌گشاید و نشان می‌دهد که حتی پس از هزاران سال، هنوز روایت‌هایی وجود دارند که منتظرند از دل تاریخ بیرون کشیده شوند.
