فسیل ۴۰۰ میلیون ساله در یک خانۀ دوهزارساله «روم باستان» پیدا شد

در کشفی که شاید نگاه ما را نسبت به درک رومیان باستان از دنیای طبیعی دگرگون کند، باستانشناسان «فسیل تریلوبیتی» را یافتهاند که آگاهانه تغییر داده شده و چهبسا به شکل آویز از آن استفاده میشده است. این کشف در یک محوطه رومی در شمالغربی اسپانیا انجام شده است.
فرادید| این فسیل که به گونهای از تریلوبیتهای دوره اُردویسین به نام Colpocoryphe تعلق دارد، در جریان حفاریهای محوطه باستانی A Cibdá de Armea، نزدیک شهر امروزی آلاریس در منطقه گالیسیا کشف شده است.
به گزارش فرادید، این شیء که قدمتی بین قرون اول تا سوم میلادی دارد، نخستین نمونهی شناختهشده از کاربرد فسیل تریلوبیت در فرهنگ مادی رومی بهشمار میرود و همچنین از جمله نادرترین آثار فسیلی یافتشده در زمینههای باستانشناسی در سراسر جهان است.
فسیلی از اعماق زمان در بستری رومی
تریلوبیتها بندپایان دریایی منقرضشدهای هستند که بیش از ۴۰۰ میلیون سال پیش میزیستند. با این حال، این نمونه نه در موزه یا کلکسیون علمی، بلکه در بقایای یک خانه رومی میان قطعات سفال، سکه، تکههای شیشه و استخوان حیوانات پیدا شده است.
آنچه این فسیل را متمایز کرده، تغییر شکل آشکار آن به دست انسان است. در سطح زیرین یا شکمی فسیل، هفت سطح صافشدهی مجزا وجود دارد که نشان میدهد آگاهانه ساییده شده است، شاید برای تماس مستقیم با پوست به شکل آویز، گردنبند یا بخشی از دستبند.
تصاویر با کنتراست بالا از فسیل تریلوبیت آرمئا، سطوح ساییدهشده مصنوعی را از زوایای مختلف میبینید. بخار MgO برای برجستهسازی جزئیات سطح استفاده شده است. مقیاس: ۵ میلیمتر.
سفر ۴۳۰ کیلومتری در سراسر ایبری
تحلیلهای زمینشیمیایی نشان داده که ریشه این فسیل، سازندهای زمینشناسی تولدو یا ایبور در مرکز اسپانیا بوده که بیش از ۴۳۰ کیلومتر با محل کشف فاصله دارد. این نکته نشان میدهد این فسیل شاید آگاهانه و از راه شبکههای تجاری یا بهعنوان یک دارایی شخصی جابهجا شده است.
ارزش این فسیل شاید تنها ظاهری نبوده است. پژوهشگران گمان میکنند این فسیل یک شیئ با بار نمادین یا معنوی تلقی میشده و شاید با شفابخشی، محافظت یا آیینهای جادویی ارتباط داشته است.
دکتر آدولفو فرناندز فرناندز، نویسنده اصلی پژوهش گفته: «این تنها یک کنجکاوی باستانشناسی نیست، بلکه نمونهی قدرتمندی از اینست که مردمان باستان چگونه برای بقایای گذشتهی ژرف زمین، معنا و اهمیت قائل بودند.»
فسیلها در تاریخ باستان: فراتر از سنگهای عجیب
در حالی که شواهدی از بهنمایشگذاشتن استخوانهای فسیلشده بزرگ مانند عاج ماموت در معابد و ویلاهای رومی وجود دارد، این نخستین موردِ تأییدشده از یک فسیل بیمهره است که به روشنی تغییرشکل داده شده و در دوران باستان استفاده شخصی داشته است. این کشف، بُعد تازهای از معنویت رومی را آشکار کرده و نشان میدهد مواد طبیعی با کاربرد نمادین و آیینی در زندگی افراد نقش داشتهاند.
در تفکر رومی، اشیاء طبیعی عجیب همواره معنای نمادین یا جادویی داشتند. فسیلها با اشکال عجیب و ریشهی ناشناختهشان، شاید نشانههای الهی یا طلسمهای محافظ انگاشته میشدند؛ برداشتی که در بسیاری از فرهنگهای باستانی و بومی دیگر هم دیده میشود.
نادر در مقیاس جهانی
تا کنون تنها یازده نمونه فسیل تریلوبیت از زمینههای باستانشناسی سراسر جهان کشف شدهاند، از جمله:
- دوران پارینهسنگی فرانسه
- عصر حجر در آفریقای جنوبی
- دوران پیشاکلمبی در آمریکای شمالی
- عصر وایکینگ در اسکاندیناوی
آنچه فسیل آرمئا را بیهمتا کرده، تغییر شکل دادن آگاهانه آن و زمینه تاریخی ویژه آن در هیسپانیای رومی است. این ویژگی گواه اینست که فسیلها نهتنها شناختهشده بودند، بلکه دستکاری میشدند و با معنا آمیخته بودند، بسیار پیشتر و گستردهتر از آنچه در گذشته گمان میرفت.
تغییر در خط زمانی تعامل انسان با فسیلها
این تریلوبیت حالا قدیمیترین نمونهی استفاده از تریلوبیت در دوران باستان کلاسیک و تنها نمونهای است که مستقیم با جهان رومی در ارتباط است. این کشف، خط زمانی تعامل انسان با فسیلها را عقب برده و تأکید میکند فسیلها، قرنها پیش از کاربردهای علمیشان، برای مردم باستان اشیایی شگفتانگیز، مقدس یا رازآلود بودهاند.
مترجم: زهرا ذوالقدر