کشف شواهدی از «فلزکاری پیشرفته» در تمدن مصر باستان در حدود 4 هزار سال قبل
پژوهش جدیدی که نتایج آن در نشریه Archaeometry منتشر شده، خبر از کشف نخستین شواهد مستقیم از تولید آگاهانه «برنز آرسنیک‌دار» در مصر باستان می‌دهد و نشان می‌دهد فلزکاران دوره‌ی «پادشاهی میانه» بسیار پیشرفته‌تر از آنچه پیش‌تر گمان می‌رفت، بودند.
فرادید| این کشف که در جزیره‌ی «الفانتین» در رود نیل در نزدیک آسوان انجام شده، به حدود سال‌های ۲۰۰۰–۱۶۵۰ پیش از میلاد بازمی‌گردد. پژوهشگران در این بررسی نوعی «اسپیس» (speiss) را شناسایی کردند؛ محصولی جانبی از صنعت فلزکاری که حاوی مقادیر بالای آرسنیک، آهن و سرب است و آگاهانه به‌عنوان ماده‌ای برای تولید برنز آرسنیک‌دار استفاده شده است. این قدیمی‌ترین نمونه مستند از آلیاژسازی کنترل‌شده با آرسنیک در فلزکاری مصری است.
به گزارش فرادید، مدت‌ها گمان می‌رفت «مس آرسنیک‌دار» مصریان باستان نتیجه‌ی آلودگی طبیعی در سنگ معدن مس بوده، اما یافته‌های جدید نشان می‌دهد فلزکاران پادشاهی میانه آگاهانه ترکیب شیمیایی فلزات خود را تغییر می‌دادند. با افزودن اسپیس به مس مذاب، سختی و دوام برنز افزایش می‌یافت؛ ویژگی‌هایی که برای ساخت ابزار، سلاح و اشیاء آیینی ضروری بودند. تیم پژوهشی به رهبری مهندس «جیری کموشِک» و دکتر «مارتین آدلِر»، بقایای فلزکاری از منطقه‌ی مسکونی الفانتین را بررسی کردند.
مجموعه‌ای از قطعات به‌دست‌آمده از بقایای فلزکاری دوره‌ی پادشاهی میانه
پژوهشگران با استفاده از تحلیل‌های پیشرفته‌ی ترکیبی و ریزساختاری، قطعاتی از اسپیس با منشأ فلزکاری را شناسایی کردند که به دوره‌ی دوازدهم سلسله‌ی مصر (قرن ۱۹ قبل از میلاد) بازمی‌گردد. این بقایا از خانه‌ی ۱۷۵ به دست آمدند و تأیید می‌کنند مس با آرسنیک در بوته‌های سفالی از راه فرآیند کنترل‌شده‌ی سیمان‌کاری آلیاژ می‌شده است.
این مطالعه، مراحل مختلف فرآیند تولید باستانی را نشان می‌دهد که برپایه آن اسپیس نه‌تنها آرسنیک، بلکه مقادیر کمی آنتیموان و سرب را هم وارد فلز نهایی می‌کرده است. این عناصر افزوده ممکن است ترکیب فیزیکی برنز و همچنین ترکیب ایزوتوپی آن را تحت تأثیر قرار می‌دادند که برای پژوهشگران مدرن در ردیابی منشأ فلز اهمیت دارد و مطالعه‌ی منبع را پیچیده می‌کند.
اگرچه منشأ اسپیس روشن نشده، پژوهشگران معتقدند از سنگ‌های آرسنوپیریت در صحرای شرقی مصر به دست آمده است. این موضوع گواه دسترسی به منابع تخصصی و شاید ارتباط تجاری با جوامع محلی یا منطقه‌ای است که این مواد را استخراج و فرآوری می‌کرده‌اند.
این کشف نشان می‌دهد جامعه‌ی مصری باستان کمابیش ۴۰۰۰ سال پیش به اندازه‌ای پیشرفته بوده که قادر به تصفیه و بهبود تکنیک‌های فلزکاری بوده، خیلی پیش‌تر از آنکه چنین تکنیک‌هایی در سایر نقاط رایج شود. نکته‌ی جالب اینست که استفاده‌ی کنترل‌شده از اسپیس نه‌تنها نشان‌دهنده‌ی دانش علمی پیشرفته، بلکه حاکی از درک پیشرفته در تأمین منابع و تبدیل مواد است.
این یافته راه را برای تحقیقات بیشتر در مورد نحوه‌ی دستیابی و تبادل دانش فلزکاری در مصر و فراتر از خاور نزدیک هموار می‌کند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
