عروس دریایی بوشهر، منبع ارزشمند داروی طبیعی آرتروز

بی مهرگان آبزی و ماهیان، از لایه ای از جنس ترشحات موسوم به موکوسی برای محافظت از بدن، سطوح آبشش و روده استفاده می کنند. لایه‌های موکوسی اغلب یک رابط هیدروژل منحصر به فرد و چندمنظوره بین سلول‌های اپیتلیال موجودات زنده و محیط خارجی آن‌ها ایجاد می‌کنند. این لایه مخاطی علاوه بر آب که بخش عمده ای یعنی حدود ۹۵ درصد از آن را تشکیل می‌دهد، شامل نمک‌ها، لیپیدهایی مانند اسیدهای چرب، فسفولیپیدها، کلسترول و پروتئین‌هاست. یکی از جالب ترین آبزیان از این لحاظ، عروس دریایی است که اندام آن، غنی از ترکیبات زیست فعال از قبیل موسین است.

بنا بر گفته های متخصصان، موسین ها عمده‌ترین و بزرگ‌ترین گلیکوپروتئین های شناخته شده در مخاط هستند، که در تنظیم فعالیت‌های مختلف سلولی چه در شرایط طبیعی و چه در شرایط غیرطبیعی نقش دارند. تولید و ترشح مداوم لایه موکوسی سطحی ویژگی مهم بسیاری از موجودات آبزی است. این ویژگی نشان می‌دهد که عروس‌های دریایی نیز می‌توانند گزینه مناسبی به عنوان یکی از منابع تولید موسین به شمار آیند. عروس دریایی تازه صیدشده، بسیار فسادپذیر است و در دمای محیط به راحتی دچار فساد آنزیمی و میکروبی می‌شود. بنابراین، فراوری آن بیشتر باید از زمانی که آبزی زنده است تا چند ساعت پس از آن انجام شود.

در این رابطه، تیمی پژوهشی از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور واقع در بوشهر مطالعه ای را انجام داده اند که در آن، خصوصیات نوعی موسین به نام کیونیوموسین استخراج شده از عروس دریایی «کاتوستیلوس تاگی» مورد بررسی قرار گرفته است.

کیونوموسین عروس دریایی ماده ای ضد میکروب و بسیار مناسب و طبیعی برای اهداف پزشکی است و در بهبود بیماری هایی نظیر استئوآرتریت یا آرتروز زانو و همچنین در دفع آلودگی ها و ذرات نانو ازمحیط های آبی و موارد دیگر کاربرد دارد. 

نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهند که کیونیوموسین خام استخراجی از عروس دریایی صیدشده از شمال بندر بوشهر با غلظت ۱۰۰۰ میکروگرم/میلی‌لیتر، خواص مهارکنندگی و کشندگی مناسبی در برابر باکتری استافیلوکوکوس اورئوس دارد و خواص ضداکسایشی اندکی را نیز نشان می دهد.

به گفته بهاره شعبانپور، پژوهشگر گروه عمل‌آوری محصولات شیلاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و همکارانش، «باتوجه به نتایج حاصل از پژوهش ما، به نظر می‌رسد که شرایط نگهداری از عروس دریایی پس از صید از دریا، هرچند بر سرعت فساد شیمیایی، میکروبی و آنزیمی آن‌ها تأثیرگذار است و مرحله مهمی در فرآوری این محصول دریایی است، اما در بازده استخراجی موسین تفاوت معنی داری ایجاد نمی‌کند».

آن ها می گویند: «کیونیوموسین استخراجی از عروس دریایی بوشهر، عملکرد ضدباکتریایی و ضداکسایشی دارند و این عملکرد می‌تواند ازطریق اصلاح زنجیره‌های شیمیایی موسوم به اوگلیکان ها در این ماده استخراجی، بهبود یابد».

در این مطالعه که نتایج آن در فصلنامه «پژوهش و نوآوری در علوم و صنایع غذایی» متعلق به مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی منتشر شده اند،  همچنین اشاره شده است که مطالعات آینده می توانند روی تهیه پروتکل مناسب برای خالص سازی بیشتر کیونیوموسین عروس دریایی و بررسی خصوصیات فیزیکی و زیستی آن متمرکز شوند.

لازم به اشاره است که عروس دریایی کاتوستیلوس تاگی، گونه ای مخصوص نواحی گرمسیری است که در اغلب خورها و آب‌های سواحل بندرعباس، بندر بوشهر و خوزستان در تمام طول سال قابل مشاهده است.

منبع: ایسنا