شمشیر ۲۳۰۰ ساله با نقش «صلیب شکسته» از یک گورستان باستانی بیرون آمد

فرادید| به گفته «مؤسسه ملی پژوهش‌های پیشگیرانه باستان‌شناسی فرانسه» (INRAP)، دو شمشیر ۲۳۰۰ ساله که در یک گورستان عصر آهن در فرانسه کشف شده‌اند، نمونه‌های بسیار نادری در اروپا محسوب می‌شوند. یکی از این شمشیرها با صلیب‌های شکسته‌ ظریف تزئین شده است. 

به گزارش فرادید، هر دو شمشیر در غلاف‌های خود سالم باقی مانده‌اند. یکی از آن‌ها دارای غلافی پرزرق‌وبرق از آلیاژ مس است که برای بستن به دور کمر طراحی شده است. لبه‌های این غلاف با چندین سنگ صیقل‌خورده تزئین شدند و دست‌کم دو تا از این سنگ‌ها نقش صلیب شکسته دارند. 

امروزه «صلیب شکسته» بیشتر وابسته به رژیم نازی و جنگ جهانی دوم فهمیده می‌شود، اما در دوران باستان معنای متفاوتی داشته است. صلیب‌های شکسته در حوزه مدیترانه کاربردی گسترده داشته‌اند و سپس توسط سلت‌های اروپای قاره‌ای در اواخر قرن پنجم و بخشی از قرن چهارم پیش از میلاد اقتباس شدند. ونسان ژرژ، باستان‌شناس وابسته به INRAP و مدیر کاوش‌های این گورستان گفته که هنوز روشن نیست صلیب شکسته میان سلت‌ها چه مفهومی داشته است. 

این شمشیرها و سایر گورنهاده‌ها ابتدا سال ۲۰۲۲ در منطقه کروزیه-لو-نف، شهری کوچک با جمعیتی حدود ۱۵۰۰ نفر کشف شدند. اما در دوره دوم عصر آهن (۴۵۰ تا ۵۲ پیش از میلاد)، این منطقه در تقاطع قلمرو قبایل قدرتمند سلتی آروِرنی، ادوئی و بیتوریج قرار داشته است. تیم INRAP در این منطقه، محدوده‌ای حدود ۶۵۰ متر مربع را کاوش کرد که بیش از ۱۰۰ گور در آن کشف شد. با این حال، به دلیل خاصیت اسیدی بالای خاک، هیچ بقایای اسکلتی بجا نمانده بود. تنها یک گور مرده‌سوزی همراه با گلدانی تدفینی با طرح‌های پانچ‌شده (سوراخ‌کاری‌شده با ضربه) و نوارهای رنگ‌شده پیدا شد. 

نزدیک به نیمی از گورها دارای اشیای فلزی زینتی از جمله جواهرات بودند. دستبندهایی از جنس آلیاژ مس بیشترین فراوانی را داشتند. میان یافته‌ها، ۱۸ سنجاق‌سینه آسیب‌دیده نیز پیدا شد که یکی از آن‌ها با سنگی صیقلی تزئین شده بود. این سنگ در صفحه‌ای قرار دارد که با نقره‌ی طلااندود و طرح‌های مسگری تزیین شده است. این شیء بین اواخر قرن چهارم و اوایل قرن سوم پیش از میلاد ساخته شده است. 

سنجاق‌سینه‌ی دیگر دارای نقوش اوچلی (علامت‌هایی شبیه چشم) بود؛ الگویی زینتی که در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد میان صنعت‌گران سلتی رواج داشته است. 

تصویری از نمای نزدیک که طرح‌های صلیب شکسته‌ را بر روی نگین‌های نزدیک به قسمت بالای شمشیر نشان می‌دهد

 شمشیر بلندتر کنار حلقه‌های کمربند و یک سنجاق‌سینه

دو شمشیر نادر

بارزترین اشیای کشف‌شده در این گورستان، دو شمشیر سالم و کم و بیش دست‌نخورده بودند. تجزیه و تحلیل پرتو ایکس از شمشیر کوتاهی که غلافش صلیب شکسته داشت، نمادهایی را در بالای تیغه نشان داد: یک دایره و یک هلال ماه که با خطی از هم جدا شده‌اند. این نمادها نشان می‌دهند شمشیر در ابتدای قرن چهارم پیش از میلاد ساخته شده است. 

به گفته ژرژ، نمادهای خورشید و هلال ماه بی‌تردید بازتاب مفاهیم کیهانی هستند و آن زمان نمادی مقدس و رایج در ارتباط با این نوع شمشیرها محسوب می‌شدند. او خاطرنشان کرد نمادهای مشابه نیز در شمشیرهای سلتی دیگر و همچنین شمشیرهای اتروسکی‌ها (ساکنان باستانی ایتالیا) یافت شده‌اند. طراحی‌های خورشید و ماه را می‌توان در شمشیرهای کوتاه سراسر اروپا در قرون سوم و چهارم پیش از میلاد نیز دید. 

شمشیر دوم بلندتر است و غلاف آن هنوز حلقه‌های تعلیق دارد که به آن امکان بسته شدن به کمربند را می‌دهد. غلاف این شمشیر نیز مانند برخی دستبندها دارای نقش‌های اوچلی است. 

به گفته ژرژ، این شمشیر بلند دارای همه ویژگی‌های یک سلاح کاربردی است، زیرا می‌توانست توسط سواره‌نظام حمل شود و غلاف آن تزیینات پرزرق‌وبرق نداشت. اما شمشیر کوتاه‌تر با نقش صلیب شکسته ظاهراً برای جنگ طراحی نشده بود. ژرژ معتقد است این شمشیر بیشتر نماد قدرت، از جمله فرماندهی نظامی بوده است. 

او همچنین افزود که این شمشیر کوتاه کم و بیش هم‌دوره با حملات سلتی‌ها به شمال ایتالیا و غارت رم در سال ۳۸۷ پیش از میلاد است؛ زمانی که قبایل گال در نبرد آلیا ارتش روم را شکست دادند. با این حال، در حال حاضر نمی‌توان داده‌های بیشتری ارائه داد.

مترجم: زهرا ذوالقدر