پیام پنهان «فرعون» بر روی «ابلیسک باستانی پاریس» شناسایی شد

فرادید| یک هِرم‌سنگ (یا اُبلیسک) مصر باستانی اسرار دیرینه‌اش را فاش کرده و این همه به لطف نگاه دقیق یک مصرشناس محلی به نام ژان-گیوم اولت-پلتیه، مدرس دانشگاه سوربن است که پس از مشاهده نکته‌ای غیرعادی در مورد هرم‌سنگ ۳۰۰۰ ساله مصری که حالا در مرکز پاریس خودنمایی می‌کند، توانست آن را شناسایی و پیام پنهان آن را رمزگشایی کند.

به گزارش فرادید، این هرم‌سنگ یکی از دو هرم‌سنگ مصر باستانی است که از گرانیت قرمز تراشیده شده‌اند و روزگاری در ورودی معبد الاقصر قرار داشتند. این دو سازه در قرن سیزدهم پیش از میلاد و زمان سلطنت رامسس دوم برافراشته شدند. هرم‌سنگ سمت راست در دهه ۱۸۳۰ از سوی حکومت عثمانیِ مصر به فرانسه هدیه داده شد و حالا در مرکز میدان کانکورد پاریس قرار دارد و هرم‌سنگ سمت چپ همچنان در محل اصلی خود در مصر باقی مانده است. 

هرم‌سنگ یا ابلیسک اقصر با ۲۳ متر ارتفاع در میدان کانکورد در قلب پاریس است. 

در دوران همه‌گیری کووید-۱۹، همانند بسیاری از پاریسی‌ها، اولت-پلتیه پیاده‌روی‌های روزانه در محله خود را آغاز کرد و هرم‌سنگ اقصر را مدام در مسیر خود می‌دید. در یکی از این پیاده‌روی‌ها، او متوجه شد هیروگلیف‌های روی بنا گویی به سمت رواق معبد اقصر که روزگاری در برابر آن قرار داشت، اشاره دارند. با حدس اینکه این نوشته‌ها ممکن است پیامی پنهان در خود داشته باشند، با دوربین دوچشمی و دفتر یادداشت به سوی هرم‌سنگ بازگشت. 

اولت-پلتیه خیلی زود دریافت برای کشف راز هرم‌سنگ باید از آن بالا برود. خوشبختانه، با آغاز عملیات مرمت این اثر تاریخی در آستانه المپیک تابستانی ۲۰۲۴، او اجازه یافت از داربست‌ها بالا برود و مطالعات میدانی دقیق انجام دهد. پژوهش او منجر به شناسایی هفت هیروگلیف رمزی شد که پیش‌تر ثبت نشده بودند و در معرض دید همگان قرار داشتند. 

هیروگلیف‌های رمزی تنها برای نخبگان قابل‌فهم بودند

 اولت-پلتیه در دوران مرمت هرم‌سنگ، آن را مطالعه کرد. 

اصطلاح «هیروگلیف رمزی» به روش خاصی در نوشتار مصر باستان اشاره دارد که پیام‌ها پنهانی میان هیروگلیف‌های دیگر گنجانده می‌شدند. این روش معمولاً در متون مذهبی یا سلطنتی استفاده می‌شد و از بازی‌های زبانی و معماهایی تشکیل می‌شد که تنها نخبگان مصر باستان قادر به درک آن بودند. امروزه تنها شمار اندکی از مصرشناسان می‌توانند این کتیبه‌ها را رمزگشایی کنند. اولت-پلتیه یکی از آن‌هاست. 

در ارتفاعات بالا، در سمتی از هرم‌سنگ که روزگاری رو به رود نیل بود، نگاره‌ای از رامسس دوم دیده می‌شود که در حال تقدیم قربانی به آمون، خدای آفرینش و پادشاه خدایان مصر است. تاجی که او در این تصویر به سر دارد (نماد اتحاد مصر علیا و سفلی) با تاج‌هایی که در سه طرف دیگر هرم‌سنگ می‌پوشد، تفاوت دارد. 

اولت-پلتیه نتیجه گرفته که تنها اشراف‌زادگانی که از راه قایق به معبد اقصر می‌آمدند، قادر به دیدن و درک این پیام پنهان بودند. او توضیح می‌دهد: «با توجه به زاویه ورود، نخبگان می‌توانستند این پیام نهفته را ببینند و با خود بیندیشند که شاه خود را در مقام خدای مجسم تأیید می‌کند، کسی که خلع‌شدنی نیست. این نوعی تبلیغات سیاسی برای نخبگان فکری رده بالا بود.» 

در مصر باستان، متن و تصویر یکی بودند

 پیامی پنهان در یکی از اضلاع هرم‌سنگ اقصر، بینندگان را به تقدیم نذورات به خدایان فرامی‌خواند. 

پیام پنهان دیگری نیز در سمتی از هرم‌سنگ که رو به صحرا قرار داشت، کشف شده است. این نگاره رامسس دوم را با تاجی شاخ‌دار (شبیه شاخ گاو) به تصویر کشیده که گواه قدرت الهی اوست. این تصویر با اشاره به میز قربانی همراه است که بینندگان را به تقدیم نذورات به خدایان تشویق می‌کند. اولت-پلتیه توضیح می‌دهد: «در زبان نوشتاری امروز ما، متن از تصویر کاملاً قابل‌تفکیک است. اما این یافته‌ها یادآور این هستند که میان مصریان باستان، متن و تصویر یکی بودند.» 

این هیروگلیف‌های رمزی به نخبگان مصر باستان یادآوری می‌کردند که رامسس دوم به‌دست خدایان برای فرمانروایی برگزیده شده است. رامسس دوم نسبتاً دیر (در ۲۵ سالگی) و پس از مرگ پدرش ستی بر تخت سلطنت نشست. او این ستون‌های هرمی را اوایل دوران حکومتش سفارش داد تا حق الهی خود برای فرمانروایی بر مصر را تثبیت کند. امروزه رامسس دوم با عنوان «رامسس کبیر» شناخته می‌شود؛ یکی از قدرتمندترین فراعنه دوران پادشاهی نوین مصر.

مترجم: زهرا ذوالقدر