جویندۀ آماتور توانست «قدیمی‌ترین سکۀ طلا» در شرق آلمان را پیدا کند
این سکه نه‌تنها پرونده باستان‌شناسی زاکسن را غنی‌تر می‌کند، بلکه نقش همکاری میان شهروندان و دانشمندان در حفاظت از میراث فرهنگی را تقویت می‌کند.
فرادید| یک کشف کوچک اما جالب، تاریخ سکه‌شناسی زاکسن را بازنویسی کرده است. دانیل فِست، یک جوینده حرفه‌ای که از دستگاه فلزیاب استفاده می‌کند، آنچه اکنون قدیمی‌ترین سکه شناخته‌شده زاکسن است، یعنی یک «استاتر طلای سلتی ۲۲۰۰ ساله» را در مزرعه‌ای نزدیک لایپزیگ-گاندورف پیدا کرد.
به گزارش فرادید، این سکه که تنها دو گرم وزن دارد، این هفته از سوی اداره ایالتی باستان‌شناسی زاکسن در درِسدِن به شکل رسمی رونمایی شد.
کشفی که شبکه‌های تجاری باستانی را به هم پیوند می‌دهد
این سکه کوچک، کم و بیش به شکل کامل از طلای خالص ساخته شده و قدمتش به قرن سوم پیش از میلاد بازمی‌گردد. باستان‌شناسان آن را یک «یک‌چهارم استاتر» می‌دانند، واحد پولی که میان قبایل سلتی ساکن اروپای مرکزی رایج بود.
روی سکه، تصویری از سر یک حیوان طراحی شده است، شاید یک گوزن با چشمان مشخص، شاخ‌ها و پیشانی گرد. پشت سکه تصویر یک گردنبند باز با انتهای ضخیم‌شده، ستاره‌ای با لبه‌های گرد و یک کره مرکزی است؛ نقش‌مکرری که در جوامع سلتی شمال بوهِمیا رایج بوده‌اند.
به گفته دکتر رِجینا اِسمولنیک، باستان‌شناس ایالتی زاکسن، سکه‌های سلتی در شرق قلمروی سنتی سلتی بسیار نادرند: «اگرچه زاکسن خارج از مناطق سکونت سلتی‌ها قرار داشت، این کشف ثابت می‌کند تبادلات و ارتباطات مداوم وجود داشته است. این سکه به‌معنای‌واقعی در چرخه اقتصادی به کار نمی‌رفت، بلکه شاید یک شیء نمادین یا ذخیره ارزش وابسته به نخبگان محلی بود که با سلتی‌ها تجارت داشتند.»
از کشف تا نمایش
فِست که سالانه تا ۱۵ بار با دستگاه فلزیاب جستجو می‌کند، لحظه یافتن سکه را فراموش‌نشدنی توصیف کرده است: «این قدیمی‌ترین یافته من نیست، اما بدون‌شک زیباترین آن است.»
این کشف خیلی زود گزارش و تحویل مقامات شد، روندی که از سوی اداره ایالتی به عنوان نمونه‌ای از همکاری شهروندان با باستان‌شناسان تحسین شد.
باربارا کلِپسچ، وزیر فرهنگ و گردشگری زاکسن تأکید کرد: «این سکه طلایی قطعه ملموسی از تاریخ ماست که تجارت باستانی و مردمی را که روزگاری در این سرزمین می‌زیستند، روشن می‌کند و نشان می‌دهد مشارکت شهروندان چگونه به کشف و حفظ هویت فرهنگی ما کمک می‌کند.»
اداره ایالتی تأکید کرده که گزارش شفاف برای ایجاد رابطه قانونی و مورد اعتماد میان جویندگان داوطلب و باستان‌شناسان دولتی حیاتی است؛ اصل مهم سیاست حفاظت از میراث فرهنگی در زاکسن.
روی سکه تصویری از سر یک حیوان به سبک هنری خاص دیده می‌شود که چشمان، شاخ‌ها و پیشانی گرد آن قابل‌مشاهده است
افسانه «کاسه رنگین‌کمان»
این سکه به دلیل شکل برجسته‌ای که دارد، به دسته‌ای از سکه‌های طلای سلتی وابسته است که به «کاسه‌های رنگین‌کمان» مشهورند. این اصطلاح از باورهای عامیانه قدیمی آمده: جایی که رنگین‌کمان به زمین می‌رسد، گنجی دفن شده است. کشاورزان همواره چنین سکه‌های کاسه‌مانندی را پس از باران‌های سنگین در مزارع خود پیدا می‌کردند و این افسانه تقویت شد که سکه‌ها از آسمان افتاده‌اند.
پیش از این کشف، قدیمی‌ترین سکه‌ی شناخته‌شده‌ی زاکسن یک سکه نقره‌ای «بوشل‌کوینار» بود که سال ۲۰۰۷ نزدیک زاوشویتس پیدا شد و به اوایل قرن نخست پیش از میلاد تعلق داشت. سکه طلای گاندورف اکنون رکورد پولی زاکسن را کم و بیش یک قرن عقب می‌برد و شواهد محکمی ارائه می‌دهد که این منطقه بسیار پیش‌تر از تصورات پیشین، با قلمروهای سلتی ارتباط تجاری داشته است.
پنجره‌ای دو گرمی به عصر آهن
این یک‌چهارم استاتر با وزن تنها دو گرم، ممکن است کوچک‌ترین اثر فرهنگی باشد که تاکنون به‌شکل رسمی توسط اداره ایالتی ارائه شده است. اما ارزش فرهنگی آن بسیار زیاد است. این سکه نشان‌دهنده مناطق تماس در لبه شمال‌شرقی جهان سلتی است، جایی که جوامع محلی با تاجران راه دور در سراسر اروپای مرکزی تعامل داشتند.
برای باستان‌شناسان، این کشف همچنین ارزش علمی برنامه‌های کنترل‌شده فلزیابی را نشان می‌دهد. از زمان آغاز صدور گواهی برای جویندگان مسئول، چندین سکه سلتی جدید پیدا شده، از جمله یک قطعه طلای دیگر بدون تزئین و تعداد سکه‌های سلتی شناخته‌شده در زاکسن را به ۱۱ رسانده است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
