کشف نقاشی «انسان‌های قرمز» که 8 هزارسال قبل بر روی صخره‌ها کشیده شده است
در منطقه‌ی دِوِلی در استان قیصریه، نقش‌های قرمزرنگ ۸ هزارساله‌ای کشف شده که به نظر می‌رسد جمعیتی انسانی را نشان می‌دهند. این کشف دیدگاه‌های تازه‌ای درباره‌ی چگونگی بیان اندیشه‌های نمادین توسط جوامع اولیه‌ی آناتولی، پیش از آمدن هیتی‌ها یا ورود تأثیرات فرهنگی آشوری، ارائه می‌دهد.
فرادید| باستان‌شناسان در آناتولیِ مرکزی موفق به کشف روزنه‌ای شگفت‌انگیز به تاریخ انسان شده‌اند: نقش‌هایی از انسان بر روی سنگ که حدود ۸ هزار سال قدمت دارند و در منطقه‌ی دِوِلی استان قیصریه ترکیه یافت شده‌اند.
به گزارش فرادید، این کشف که اکنون در انتظار ثبت رسمی است، یکی از مهم‌ترین یافته‌های ماقبل تاریخی سال‌های اخیر در این منطقه توصیف شده است. این حکاکی‌ها که در اصطلاح علمی «پتروگلیف» نام دارند، روی سنگ‌های آتشفشانی تیره‌رنگی حک شده‌اند که در دامنه‌های جنوبی کوه ارکیس، یکی از برجسته‌ترین آتشفشان‌های آناتولی، پراکنده‌اند.
بررسی‌های اولیه، قدمت این آثار را به دوره‌ی نوسنگی پایانی یا آغاز عصر مس (حدود ۶۰۰۰ پیش از میلاد) نسبت می‌دهد؛ یعنی بسیار پیش‌تر از ظهور امپراتوری هیتی‌ها و مستعمره‌های تجاری آشوری که بعدها عصر برنز منطقه را تعریف کردند.
باستان‌شناسان دخیل در مستندسازی این آثار اعلام کردند: «این سطوح سنگی از نخستین بوم‌های خیال‌پردازی انسان هستند. هر خط و حکاکی، چه تصویر حیوانات، انسان‌ها یا اشکال انتزاعی، بیانگر نوعی آگاهی نمادین است که هزاران سال پیش از ابداع خط شکل گرفته است.»
پنجره‌ای به باور و هویت در ماقبل تاریخ
قرار گرفتن این مکان نزدیک منابع آبی باستانی و مسیرهای مهاجرت نشان می‌دهد که احتمالاً مکانی برای گردهمایی یا اجرای آیین‌ها توسط جوامع اولیه‌ی کشاورز و دامدار بوده است. پژوهشگران باور دارند این نقوش چیزی فراتر از تزئینات ساده و احتمالاً بیانگر شکل‌های اولیه‌ی باور، هویت یا ارتباطات اجتماعی بوده‌اند.
شکل‌های انسانی و حیوانی و نیز نقش‌مایه‌های هندسی، دیدگاهی به جهان‌بینی این جوامع ماقبل‌تاریخی ارائه می‌دهند؛ اینکه چگونه جهان را می‌دیدند و جایگاه خود را در آن درک می‌کردند. این تصاویر ممکن است بازتاب آیین‌های شکار، گردهمایی‌های جمعی یا روایت‌های اسطوره‌ای نخستین باشند.
نمونه‌هایی قابل‌مقایسه از سنگ‌نگاره‌های ماقبل‌تاریخی در جنوب‌شرق و شرق آناتولی وجود دارد، مانند ستون‌های حکاکی‌شده‌ی حکاری یا نقوش فلات آتشفشانی نیگده، اما کشف مشابه در آناتولی مرکزی بسیار نادر است. به همین دلیل، یافته‌ی دِوِلی شکاف مهمی در داده‌های باستان‌شناسی را پر می‌کند و روشن می‌کند چگونه سنت‌های نمادین و معنوی در دوران گذار به زندگی یکجانشینی در سراسر آناتولی گسترش یافتند.
نمایی از نقش‌مایه‌های انسان‌گونه که با رنگدانه‌ی قرمز بر سطح داخلی سنگ ترسیم شده‌اند؛ این نقش‌ها یکی از نخستین صحنه‌های نمادین در آناتولی مرکزی هستند
این کشف لایه‌ای دیگر به هویت تاریخیِ بسیار کهن قیصریه می‌افزاید. قیصریه (مازاکا در دوران باستان و سپس قیصریه) در چهارراه مسیرهای تجاری باستانی قرار داشته و هزاران سال است که پیوسته محل سکونت انسان بوده است.
در دوره‌ی مستعمره‌های تجاری آشوری (حدود ۲۰۰۰ پیش از میلاد)، قیصریه به‌ویژه کول‌تپه/کانش، مرکز تجاری مهمی بود که بازرگانان بین‌النهرین آنجا پایگاه‌هایی دایر کردند. قرن‌ها بعد، هیتی‌ها این منطقه را به بخشی از امپراتوری گسترده‌ی خود بدل کردند و الواح میخی و معماری یادمانی به جای گذاشتند.
اما پتروگلیف‌های تازه‌کشف‌شده‌ی دِوِلی، روایت قیصریه را بسیار عقب‌تر می‌برند، به زمانی که هنوز خط اختراع نشده بود و باور، هنر و ارتباط نخستین بار روی سنگ حک می‌شد.
نمای نزدیک از خطوط هم‌مرکز و نشانه‌های خطی میان پتروگلیف‌های ۸ هزار ساله‌ی کشف‌شده در دِوِلی، قیصریه
فصل تازه‌ای در میراث ماقبل‌تاریخی آناتولی
باستان‌شناسان معتقدند سنگ‌نگاره دِوِلی به درک بهتر معمای گسترده‌ی سکونت انسانی و رشد نمادگرایی در سراسر آناتولی کمک خواهد کرد. این حکاکی‌ها نه‌تنها خلاقیت جوامع اولیه‌ی آناتولی را برجسته می‌کنند، بلکه نقش آن‌ها را در داستان جهانی شکل‌گیری اندیشه‌ی انسانی نشان می‌دهند.
با پیشرفت پژوهش‌ها، ممکن است این محل به یک پارک باستان‌شناسی روباز تبدیل شود و بازدیدکنندگان بتوانند نخستین نشانه‌های اندیشه‌ی نمادین را بر سنگ‌های آناتولی مرکزی از نزدیک مشاهده کنند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
