کدام حیوان بهترین «شنوایی» را دارد؟
رتبه‌بندی اینکه کدام حیوان بهترین شنوایی را دارد کار آسانی نیست؛ اما مرزهای شنواییِ برخی از حیوانات بسیار فراتر از چیزیست که ما گمان می‌کنیم.
فرادید| خفاشی را تجسم کنید که در دل شب پرواز می‌کند. او صداهایی با فرکانس بالا از دهانش بیرون می‌دهد و با گوش‌دادن به پژواک آن‌ها، راهش را در جنگل تاریک پیدا می‌کند. این صداها فراتر از محدوده‌ی شنوایی بسیاری از حیوانات است؛ اما برای شب‌پره‌ی موم‌خوار بزرگ مشکلی نیست، چون این حشره می‌تواند فرکانس‌هایی تا ۳۰۰ کیلوهرتز را بشنود (کمابیش ۱۵ برابر بیشتر از بالاترین حد شنوایی انسان). وقتی شب‌پره صدای خفاش را می‌شنود، می‌فهمد شکارچی در حال نزدیک شدن است و درست به موقع فرار می‌کند.
به گزارش فرادید، خفاش‌ها و شب‌پره‌ی موم‌خوار بزرگ به عنوان دارندگان بهترین شنوایی‌ها در جهان شناخته می‌شوند، اما به‌راستی کدام حیوان بهترین شنوایی را دارد؟
کریستین کاپِل، استاد فیزیولوژی حلزون گوش و ساقه‌ی مغزی شنوایی گفته: «اینکه چه چیزی بهترین محسوب شود، همیشه نسبی است. عواملی مانند حساسیت (توانایی تشخیص صداهای مشابه)، توانایی تمایز صداها و قابلیت مکان‌یابی اصوات، همگی در شکل‌گیری حس شنوایی یک حیوان نقش دارند. همین عوامل موجب می‌شوند رتبه‌بندی شنوایی حیوانات دشوار باشد. با این حال، برخی گونه‌ها به‌راستی برجسته هستند.
پرهای پیرامون صورت جغدهای انبار شکلی شبیه بشقاب ایجاد می‌کنند که به هدایت صدا به درون گوش‌هایشان کمک می‌کند
شنوایی برای یافتن شکار: جغدها
کاپِل می‌گوید: «من طرفدار بزرگ جغدهای انبار هستم. سال‌ها روی آن‌ها کار کرده‌ام، بنابراین در صدر فهرست من قرار دارند. تمام دستگاه شنوایی آن‌ها برپایه‌ی عادات شکار شبانه‌شان و توانایی یافتن دقیق شکار با گوش‌دادن، شکل گرفته است.»
جغدها شب‌ها شکار می‌کنند، بنابراین در شرایط کم‌نور، شنوایی فوق‌حساس خود را برای تکمیل بینایی‌شان به کار می‌گیرند. آن‌ها حتی صدای خش‌خش موشی که زیر لایه‌های ضخیم برف یا برگ حرکت می‌کند را تشخیص می‌دهند و مکان دقیق آن را پیدا می‌کنند.
این دقت با دو سازگاری ویژه به دست می‌آید. نخست، پرهای پیرامون صورتشان مانند یک بشقاب عمل می‌کنند و امواج صوتی را به‌سمت گوش‌ها هدایت می‌کنند. دوم، گوش‌های چپ و راست آن‌ها در ارتفاعات کمی متفاوت قرار گرفته‌اند. به همین دلیل، امواج صوتی در زمان‌های اندکی متفاوت به هر گوش می‌رسند و جغد با استفاده از همین تفاوت اندک می‌تواند مکان صدا را محاسبه کند.
دلفین‌ها برای درک دنیای پیرامون‌شان به اکولوکیشن (تعیین مکان با پژواک صدا) متکی هستند
شنوایی برای نقشه‌برداری از جهان: خفاش‌ها و دلفین‌ها
خفاش‌ها و دلفین‌ها گرچه در محیط‌های بسیار متفاوت زندگی می‌کنند، یک ویژگی شگفت‌انگیز مشترک دارند: اکولوکیشن (تعیین مکان با پژواک صدا)!
دارلین کِتِن، پژوهشگر ارشد بنیاد اقیانوس‌شناسی وودز هول می‌گوید: «من عاشق گوش‌های دلفین و خفاش هستم، چون آن‌ها تنها صدا را دریافت و پردازش نمی‌کنند؛ بلکه از آن برای تصویرسازی فعال از محیط پیرامون‌شان استفاده می‌کنند.»
اکولوکیشین شامل تولید صدا، بازتاب آن از اشیاء و گوش‌دادن به موج بازگشتی می‌شود. به این ترتیب، دلفین‌ها و برخی خفاش‌ها نقشه‌ی ذهنی دقیقی از پیرامون‌شان می‌سازند. سونار نیز بر همین مبنا ساخته شده، اما دقت اکولوکیشن در دلفین‌ها و خفاش‌ها بسیار پیشرفته‌تر است.
خفاش‌ها گوش‌های بیرونی بزرگی دارند که به جمع‌آوری امواج صوتی کمک می‌کند و بخش‌های پردازش شنوایی در مغزشان بسیار بزرگ است، درست مانند اینکه بخش بزرگی از مغز انسان به پردازش بینایی اختصاص یافته است.
در دلفین‌ها نیز عصب شنوایی دو تا سه برابر ضخیم‌تر از بسیاری از پستانداران خشکی است. اما چون سوراخ‌های گوش بیرونی‌شان کوچک هستند و نقش زیادی در هدایت صدا ندارند، احتمال دارد از لایه‌های چربی پیرامون آرواره برای انتقال امواج صوتی در آب استفاده می‌کنند.
هر دو گروه سازوکاری نیز در گوش‌هایشان دارند که هنگام تولید صداهای اکولوکیشن، مانعِ آسیب‌دیدن شنوایی خودشان می‌شود.
فک‌ها و دیگر باله‌پایان سازوکاری ویژه در گوش‌هایشان دارند که به آن‌ها کمک می‌کند هم زیر آب و هم بالای آب بشنوند
شنوایی در خشکی و آب: باله‌پایان
برَندِن ساوث‌آل، سرپرست و دانشمند ارشد بنیاد Southall Environmental Associates، معتقد است عنوان «بهترین شنوایی» باید به گروهی کمتر شناخته‌شده تعلق گیرد: باله‌پایان!
او می‌گوید: «این حیوانات کاری کمابیش ناممکن انجام می‌دهند: شنوایی عالی هم در خشکی و هم در آب.»
هر حیوانی سامانه‌ی شنوایی متناسب با محیط زندگی‌اش دارد. وقتی سرمان را زیر آب می‌بریم، صداها مبهم و تحریف‌شده به نظر می‌رسند، چون گوش ما برای شنیدن در هوا طراحی شده است. دلفین‌ها و دیگر جانوران دریایی درست برعکس ما هستند: آن‌ها در آب عالی می‌شنوند، اما در هوا کمابیش ناشنوا هستند.
اما باله‌پایان هم در اقیانوس شکار می‌کنند و هم در خشکی جفت‌گیری و بچه‌داری. بنابراین، باید در هر دو محیط شنوایی کارآمد داشته باشند. به گفته ساوث‌آل، برخی فک‌ها روی خشکی کمابیش به خوبیِ جغدها می‌شنوند و زیر آب نیز نزدیک به دلفین‌ها. او حتی دیده که فک‌ها از فاصله‌ی ۱.۶ کیلومتری به صدای خرد شدن برف واکنش نشان داده‌اند.
راز آن‌ها در یک سازوکار ویژه است: هنگام شنا، فضای خالی گوش میانی‌شان را با خون پر می‌کنند تا امواج صوتی بتوانند در مایعی در گوش ادامه یابند و تحریف صدا کاهش یابد. وقتی به خشکی بازمی‌گردند، گوش دوباره با هوا پر می‌شود تا شنوایی در محیط خشک هم به‌خوبی عمل کند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
