نقد پرفروش فیلم هتل؛ خنده بی ارزش در اثر غیر سینمایی!

فیلم هتل با بازی پژمان جمشیدی و محسن کیایی اثری کمدی است که طبق انتظار و وضعیت قابل پیش‌بینی سینمای ایران، این فیلم نیز مانند سایر آثار کمدی فروش بسیار خوبی را تجربه کرد. میزان فروش بالا این فیلم را رفته رفته بر سر زبان‌ها انداخت تا در همان زمان اکران عمومی عده زیادی برای تماشای آن به سالن‌های سینما بروند و پس از آن نیز کسانی که موفق به تماشای آن در اکران عمومی نشدند بلافاصله پس از اکران آنلاین آن را تماشا کنند. اما میزان فروش بالا آیا لزوما ارتباطی مستقیم با کیفیت یک اثر سینمایی دارد؟ پاسخ قطعا خیر است. میزان فروش و یا تعداد مخاطب ابدا تضمین کننده کیفیت بالای یک اثر سینمایی نیست.

درباره فیلم هتل دو سوال مهم مطرح است، اول آنکه آیا این فیلم به عنوان یک اثر کمدی موفق به گرفتن خنده از مخاطبین خود می‌شود؟ و دوم آنکه آیا هتل یک اثر سینمایی خوب است یا خیر؟ در پاسخ به سوال اول باید گفت در کل خنده گرفتن موضوعی نسبی و سلیقه‌ای است و ممکن است چیزی که برای شخصی ابدا خنده ندارد، برای دیگری به شدت خنده‌دار باشد.

اما اگر بخواهیم عموم و اکثریت مخاطبین را در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم که فیلم هتل در گرفتن خنده از اکثر مخاطبین خود موفق بوده است. اما نکته مهم اینجاست که ما با یک فیلم سینمایی طرف هستیم و تنها گرفتن خنده ملاک خوب و بد بودن یک فیلم نیست.

همانگونه که در یک فیلم ترسناک، ترساندن و ایجاد دلهره تنها یکی از فاکتورهای آن بوده و اثر باید فاکتورهای مهم دیگری را نیز داشته باشد. در فیلم کمدی هم صرف خنداندن مهم نیست و یک اثر که تحت عنوان فیلم سینمایی در سراسر کشور اکران می‌شود باید ویژگی‌های دیگری نیز داشته باشد. حال این بحث ما را به پرسش دوم می‌رساند که آیا هتل فیلم سینمایی خوبی است؟ که پاسخ قویا خیر است.

در همان پله و مرحله اول، فیلم هتل ابدا چیزی به اسم کاراکتر یا شخصیت ندارد. شما به راحتی می‌توانید تمام افراد را با یکدیگر جابجا کنید بدون آنکه اتفاقی بیفتد، می‌توانید جمشیدی را رئیس شرکت گذاشته و کیایی را به جای او بگذارید و هیچ تغییری در فیلم ایجاد نمی‌شود. در حالی که به عنوان مثال سریال‌های کمدی داخلی مثل شمعدونی و ساختمان پزشکان را به یاد آورید در آنجا به سبب شخصیت‌پردازی و وجود شخصیت امکان جابجایی وجود ندارد.

در این آثار یک شخصیت ساخته شده و سپس موقعیت کمدی برای او طراحی شده است و آن موقعیت فقط با حضور آن کاراکتر کمدی است (که بالاترین کیفیت کمدی است). برای مثال در سریال ساختمان پزشکان شما نمی‌توانید کاراکتر دکتر افشار را با هیچکس به راحتی جابجا کنید. در آثار سینمایی مثل مارمولک و یا اخراجی‌ها نیز همینگونه است.

در فیلم اخراجی‌ها (شماره ۱) به عنوان یک اثر کمدی مهم در سینمای ایران، تک تک آن افراد برای ما تبدیل به شخصیت و یا حداقل یک تیپ درست شده‌اند. همین موضوع باعث می‌شود که فیلم در طول زمان همچنان کارایی داشته و مخاطب با کاراکترهای آن آشنا باشد. شما همانگونه که دوست خود را می‌شناسید، مجید سوزوکی را هم می‌شناسید. در هتل اما چنین شرایطی وجود ندارد و فیلم در لحظه تیتراژ پایانی و یا حتی زودتر (به لطف پایان‌بندی خیلی ضعیف) تمام شده و تفکر درباره زنده ماندن آن در طول سالیان نیز اصلا مطرح نیست.

پس از آن به بحث فیلمنامه و قصه می‌رسیم که در فیلم هتل چیزی شبیه به جوک است. هیچگونه جریان روایی در هتل وجود ندارد و ما ابدا شاهد یک شروع، میانه و پایان در روایت نیستیم. هتل چند موقعیت کمدی جدا است که در تدوین به یکدیگر چسبیده‌اند و ابدا قصه و روایتی که این خنده و موقعیت‌های کمدی با کاراکتر مختص به خود در بستر آن اتفاق بیفتد، وجود ندارد. حال چگونه می‌توان چنین چیزی را یک اثر سینمایی دانست؟ برای صرف خندیدن می‌توان استند آپ کمدی تماشا کرد، اما وقتی چیزی عنوان فیلم سینمایی را یدک می‌کشد باید ویژگی‌های مربوط به آن را داشته باشد.

در هتل حتی همان موقعیت‌های کمدی نیز به تکرار می‌افتند و تقریبا از دقیقه چهل فیلم این موقعیت‌ها قابل پیش‌بینی شده و در یک روند تکراری قرار می‌گیرند و تا انتها نیز در پخته‌تر شده و نه تغییر می‌کنند. در واقع ما با یک موقعیت عجیب و غریب روبرو هستیم که مدام همان در یک چرخه در حال تکرار است تا جایی که دیگر لوس شده و بچگانه به نظر می‌رسد.

در بحث گرفتن خنده نیز باید دید این خنده تا چه حد می‌ارزد. تم و موضوع اصلی که فیلم هتل بر بستر آن از مخاطب خنده می‌گیرد تماما مربوط به خیانت، دروغ و پنهان‌کاری است. فیلم به این مضامین نگاهی تحت عنوان یک معضل اجتماعی ندارد. چرا که یکی از وظایف کمدی نگاهی طنز به معضلات اجتماعی است. اما در هتل ابدا چنین دیدگاهی وجود نداشته و فیلم و مخاطب تماما با دو کاراکتر اصلی همراه بوده و از دروغ‌گویی و پنهان‌کاری و قسر در رفتن آنان هر بار لذت برده و می‌خندد و هیچ کجا از فیلم این رفتارها مورد نقد و نکوهش نیز قرار نمی‌گیرند.

حتی آنان که فیلم هتل را دوست داشته‌اند نیز احتمالا اذعان دارند که فیلم پایان‌بندی به شدت ضعیف و بچگانه‌ای دارد. البته برای اثری که قصه نداشته باشد نمی‌توان پایان‌بندی نیز طراحی کرد و بنابراین به چنین نتیجه‌ای منجر می‌شود که با یک سوم پایانی بسیار مضحک و مسخره‌ای طرف هستیم که حتی در منطق و دنیای خود فیلم نیز ضعیف و دور از ذهن است. کارگردانی نیز پر از ایراد است، از جمله رعایت نکردن هدروم (فضای خالی بالای سر بازیگر تا انتهای قاب) در چندین و چند نما، تا عدم توازن در اندازه نما یک دیالوگ ساده دو نفره.

در پایان باید گفت که فیلم هتل ابدا یک اثر سینمایی نیست. فیلم تنها چند موقعیت کمدی پاره پاره بوده که در تدوین کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که ارزش این موقعیت‌ها و خنده گرفته شده نیز مورد بحث است. هتل در بهترین حالت و با ارفاق می‌توانست به عنوان چند آیتم کوتاه کمدی مانند برنامه‌های دوربین مخفی از تلویزیون پخش شود، آن هم با یک کمدی بسیار سطحی و ابدا صلاحیت اکران تحت برچسب فیلم سینمایی را ندارد چرا که غیر سینمایی‌ترین اثر ممکن است.

منبع: گیمفا