کشف فسیل ۳۲۶ میلیون سالۀ یک «هزارپا» که هماندازۀ یک «خودرو» بوده است
دانشمندان فسیل یک هزارپای غولپیکر به اندازه یک خودرو را که ۳۲۶ میلیون سال پیش روی زمین میخزید، رونمایی کردهاند.
فرادید| کشف یک فسیل در نورثامِبرلَند بریتانیا، جامعه علمی را شگفتزده کرده است؛ این فسیل گونهای از هزارپا است که زمانی به اندازه یک خودرو رشد میکرد. این کشف که در امتداد سواحل شمال شرقی انجام شده، موجودی را نشان میدهد که در دوره کربنیفر، یعنی ۳۲۶ میلیون سال پیش، زندگی میکرده است.
به گزارش فرادید، این موجود آرتروپلورا است؛ یک سرده منقرضشده از هزارپایان که میتوانست به طولی نزدیک به ۲.۷۴ متر برسد و در نتیجه بزرگترین بیمهرهای بوده که تاکنون روی زمین راه رفته است. فسیل این هزارپای عظیمالجثه سال ۲۰۱۸ اتفاقی یافت شد؛ قطعهای ماسهسنگ که بخشهای بدن این جانور در آن به روشنی دیده میشد.
غولی که در گذر زمان گم شد
فسیلهای آرتروپلورای کشفشده در نورثامبرلند در یک سازند سنگی حفظ شدهاند؛ بقایایی که شاید پس از پوستاندازی این جانور باقی ماندهاند. در حالی که اندازه خود فسیل کمی کمتر از ۷۶ سانتیمتر بود، دانشمندان برآورد میکنند موجودی که این بخش از بدن به آن تعلق داشته، بسیار بزرگتر بوده: حدود ۲.۷۴ متر و وزن ۴۹.۹ کیلوگرم.
به گفته نیل دِیویس، دانشمند زمینشناسی از دانشگاه کمبریج، این کشف «کاملاً تصادفی» بوده، زیرا تختهسنگ حاوی فسیل به شکلی کاملاً مناسب شکافته شده و بقایا را نمایان کرده است. اندازه و وضعیت خوب نگهداری این فسیل، امکان بررسی دقیقتر ساختار این جانوران باستانی را برای متخصصان فراهم میکند.
«آرتروپلورا» بخشی از گروه هزارپایانی بود که در دوره کربنیفر رونق داشتند؛ زمانی که سطح اکسیژن جو بالاتر بود و بهاحتمال زیاد به عظیمالجثهشدن آنها کمک کرده است.
فسیل کشفشده
با این حال، سطح اکسیژن همچنان کمتر از چیزی بود که معمولاً برای رشد ارگانیسمهای بندپای غولآسا لازم است. این موضوع این پرسش ایجاد میکند. اینکه چه عواملی غیر از اکسیژن سبب شدهاند آرتروپلورا تا این حد بزرگ شود. نبود شکارچیان و دسترسی به منابع غذایی غنی در جنگلهای باستانی شاید نقش مهمی داشتهاند.
کشف سر جانور
در حالی که فسیل نورثامبرلند اطلاعات مهمی درباره ساختار بدن آرتروپلورا فراهم میکرد، کشفیات دیگری به درک سر این جانور کمک کردهاند. دو فسیل بهدستآمده از دهه ۱۹۸۰ با استفاده از فناوری پیشرفته اسکن CT بررسی شدند و جزئیات جدیدی از ساختار چهره این موجود را آشکار کردند. پیش از این، دانشمندان تنها اندازه کلی آرتروپلورا را با بررسی پوستههای خارجی آن میدانستند؛ اما این فسیلهای جدید نشان دادند سر آن بیشتر شبیه صدپا بوده تا هزارپا.
فسیل هزارپای غولپیکر
سر آرتروپلورا دارای شاخکهای کوتاه و زنگولهایشکل و چشمان برجسته بوده که در رهگشایی محیط زندگی به آن کمک میکردهاند. این سر همچنین دارای یک شکاف برای بیرونریزی پوسته بوده که شواهد بیشتری از سازگاریهای تکاملی آن ارائه میدهد. میکائل لِریتیه، از نویسندگان این مطالعه، توضیح میدهد: «ما کشف کردیم که این جانور بدنی شبیه هزارپا داشته، اما سرش شبیه صدپا بوده و این تفاوت مهمی میان این بندپای باستانی و هزارپایان امروزی است».
اهمیت این کشفیات فراتر از شناخت خود آرتروپلورا است. به گفته دانشمندان، این هزارپایان باستانی در محیطهای جنگلی سرسبز نزدیک به استوا زندگی میکردهاند؛ جایی که از گیاهان تغذیه میکردند و احتمالاً گاهی از جانوران کوچکتر هم شکار میکردند.
این محیط بسیار متفاوت از باتلاقهای زغالی است که پیشتر تصور میکردیم زیستگاه چنین موجوداتی بوده است. یافتههای جدید سرنخهای مهمی درباره اکوسیستمهایی ارائه میدهند که مدتها پیش از ظهور دایناسورها وجود داشتهاند و اینکه بندپایان غولآسا چگونه با محیط خود سازگار شدهاند.
با وجود پیشرفتها، بقایای فسیلی آرتروپلورا همچنان ناقص هستند. بخشهایی از بدن این جانور یافت شدهاند، اما هیچ سر یا نمونه کامل فسیلشدهای تاکنون کشف نشده است. همین موضوع مطالعه چرخه زندگی این موجود را همچنان دشوار میکند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
