تصاویر؛ همه چیز درباره «فیری آلباکور»، بمب افکن مهم جنگ جهانی دوم

فرادید| فیری آلباکور، یک بمب‌افکن تورپدوی دوباله (Biplane) تک‌موتوره بود که توسط شرکت فیری آوییشن در بریتانیا طراحی و تولید شد. این هواپیما در اواخر دهه ۱۹۳۰ توسعه یافت و به‌عنوان جانشین بمب‌افکن تورپدوی افسانه‌ای فیری سوردفیش برای نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا ساخته شد.

به گزارش فرادید، آلباکور، که به نام «هسته سیب»  شهرت داشت، برای عملیات شناسایی، بمباران سطحی، بمباران غواصی، و حمل تورپدو طراحی شد و خدمه‌ای سه‌نفره (خلبان، ناظر، و تیرانداز) داشت. با تولید ۸۰۰ فروند (از ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۳)، آلباکور در جنگ جهانی دوم نقش مهمی در عملیات‌های دریایی و زمینی ایفا کرد، به‌ویژه در نبرد کیپ ماتاپان (۱۹۴۱)، حمله به تنگه تیرپیتز، و کمپین‌های آفریقای شمالی.

با این حال، به دلیل عملکرد متوسط و جایگزینی با هواپیماهای تک‌باله مدرن‌تر مانند فیری باراکودا  و گرومن اونتجر، عمر خدمتی کوتاهی داشت و تا سال ۱۹۴۵ از خط مقدم کنار رفت. آلباکور به‌عنوان یک هواپیمای انتقالی از دوباله‌های قدیمی به هواپیماهای مدرن‌تر شناخته می‌شود و تنها یک نمونه بازمانده از آن (ساخته‌شده از قطعات دو هواپیمای سقوط‌کرده) در موزه FAA در ایلچستر بریتانیا نگهداری می‌شود.

تاریخچه فیری آلباکور

• ریشه‌های طراحی: آلباکور در پاسخ به مشخصات S.41/36 وزارت بریتانیا در سال ۱۹۳۶ برای جایگزینی سوردفیش طراحی شد. این مشخصات خواستار یک بمب‌افکن تورپدوی دوباله با قابلیت بمباران غواصی، شناسایی، و حمل تورپدو بود. فیری دو طرح (دوباله و تک‌باله) ارائه داد، اما مقامات تک‌باله را به دلیل سرعت بالا و عدم تناسب با نقش‌های متنوع رد کردند. طراحی نهایی بر پایه دوباله با کابین بسته (به‌جای روباز سوردفیش) و موتور قوی‌تر بود. نمونه اولیه در ۱۲ دسامبر ۱۹۳۸ پرواز کرد و پس از آزمایش‌های موفقیت‌آمیز، تولید در سال ۱۹۳۹ آغاز شد.
• تولید و مدل‌ها: فیری ۸۰۰ فروند آلباکور تولید کرد (از ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۳). مدل‌ها شامل:
• Mk I: مدل اصلی با موتور بریستول تایگر VI (1,070 اسب بخار)، ظرفیت بمب 1,000 پوند، و تسلیحات مسلسل‌های 0.303 اینچ.
• Mk II: با موتور تایگر XII (1,200 اسب بخار) و بهبودهای جزئی در تسلیحات و رادیو.
• نسخه‌های صادراتی: تعداد کمی به نیروی هوایی سلطنتی کانادا (RCAF) و نیروی هوایی سلطنتی مصر فروخته شد.
• خدمت عملیاتی: آلباکور در مارس ۱۹۴۰ در اسکادران 826 FAA بر روی ناو HMS Formidable مستقر شد. عملیات‌های کلیدی شامل:
• نبرد کیپ ماتاپان (۱۹۴۱): آلباکورها به کشتی جنگی ایتالیایی Vittorio Veneto آسیب جدی زدند، علی‌رغم آتش ضدهوایی سنگین.
• حمله به تنگه تیرپیتز (۱۹۴۱): در حمله به ناوگان آلمانی در نروژ، آلباکورها نقش شناسایی و بمباران ایفا کردند.
• کمپین‌های آفریقای شمالی (۱۹۴۱-۱۹۴۳): در ال عَلَمَین و عملیات‌های مدیترانه، آلباکورها به‌عنوان بمب‌افکن شبانه عمل کردند و اهداف محور را با بمب‌های نورافشان (flare) نشانه‌گیری کردند.
• سایر نقش‌ها: آلباکورها در عملیات‌های ضد زیردریایی و شناسایی در اقیانوس اطلس و مدیترانه شرکت داشتند. RCAF نیز از آن در گشت‌های ساحلی استفاده کرد.
• بازنشستگی: آلباکور تا سال ۱۹۴۳ در خط مقدم بود و با ورود باراکودا و اونتجر، به نقش‌های آموزشی و پشتیبانی محدود شد. تولید در ۱۹۴۳ پایان یافت و آلباکور تا ۱۹۴۵ بازنشسته شد.

• موتور: 1 موتور شعاعی 14 سیلندر بریستول تایگر VI (Mk I) یا XII (Mk II)، خنک‌شونده با هوا، 1,070-1,200 اسب بخار (800-895 کیلووات).
• حداکثر سرعت: 259 کیلومتر بر ساعت (161 مایل بر ساعت) در 3,048 متر (Mk II).
• سرعت کروز: 200 کیلومتر بر ساعت (124 مایل بر ساعت).
• برد: 1,609 کیلومتر (1,000 مایل) با بار بمب 1,000 پوند.
• سقف پرواز: 5,791 متر (19,000 فوت).
• نرخ صعود: 366 متر بر دقیقه (1,200 فوت بر دقیقه).
• استقامت: حدود 3-4 ساعت.

طراحی و ساختار

• نوع: بمب‌افکن تورپدوی دوباله با خدمه 3 نفره (خلبان، ناظر/بمب‌افکن، تیرانداز/اپراتور رادیو).
• ساختار: بدنه تمام فلزی (duralumin) با پوست تنش‌پذیر، بال‌های دوگانه با تک‌بای (single-bay) و فلپ‌های فاولر. ارابه فرود ثابت با چرخ‌های اصلی و اسکید دم (tail skid).
• ابعاد:
• طول بال: 13.72 متر (45 فوت).
• طول بدنه: 12.16 متر (39 فوت 11 اینچ).
• ارتفاع: 4.39 متر (14 فوت 5 اینچ).
• مساحت بال: 45.07 متر مربع (485 فوت مربع).
• وزن:
• خالی: 3,175 کیلوگرم (7,000 پوند).
• حداکثر برخاست: 5,443 کیلوگرم (12,000 پوند).

تسلیحات

• تسلیحات دفاعی:
• 1 مسلسل ثابت 7.7 میلی‌متری (.303 اینچ) براونینگ در بال (شلیک به جلو).
• 1 مسلسل متحرک 7.7 میلی‌متری ویکرز K در کابین عقب.
• 1 مسلسل 7.7 میلی‌متری در کابین میانی (Mk II).
• بار تسلیحاتی:
• 1 تورپدو 18 اینچ (457 میلی‌متر) Mk VIII یا Mk IX (1,610 پوند).
• یا 1 بمب 1,000 پوند (454 کیلوگرم) برای بمباران غواصی.
• یا 4 بمب 250 پوندی یا 8 بمب 100 پوندی برای بمباران سطحی.

سیستم‌ها

• موتور: تایگر VI/XII با ملخ سه‌پره، عملکرد بهتری نسبت به موتورهای سوردفیش ارائه داد، اما در برابر موتورهای مرلین (در جنگنده‌ها) ضعیف‌تر بود.
• کابین خدمه: خدمه 3 نفره در کابین بسته با سایبان کشویی، مجهز به رادیو Marconi و تجهیزات نشانه‌گیری بمب. دید خلبان به دلیل بال‌های دوگانه محدود بود.
• رادار: در برخی ماموریت‌های ضد زیردریایی، رادار ASV Mark II برای شناسایی اهداف.
• آیرودینامیک: بال‌های دوگانه با فلپ‌های فاولر برای لیفت بهتر در سرعت‌های پایین، مناسب برای عملیات ناوپایه. ترمزهای غواصی برای بمباران دقیق.

عملکرد و تجربه عملیاتی

آلباکور با موتور تایگر، سرعت و برد بهتری نسبت به سوردفیش ارائه داد، اما به دلیل طراحی دوباله و وزن، در برابر جنگنده‌های مدرن آسیب‌پذیر بود. سرعت 259 کیلومتر بر ساعت و سقف 5,791 متری، آن را برای شناسایی و بمباران غواصی مناسب کرد، اما در عملیات روزانه، تلفات سنگین متحمل شد.

• بمباران غواصی: آلباکور با ترمزهای غواصی، دقت خوبی در حمله به اهداف دریایی و زمینی داشت، مانند آسیب به Vittorio Veneto در کیپ ماتاپان.
• تورپدو: حمل تورپدو Mk VIII، آلباکور را برای حملات به ناوگان دشمن مناسب کرد، اما سرعت پایین (200 کیلومتر بر ساعت در حمل) آسیب‌پذیری را افزایش داد.
• شناسایی: در عملیات‌های شبانه و شناسایی، آلباکور با بمب‌های نورافشان، اهداف را برای بمب‌افکن‌های RAF نشانه‌گیری کرد.
• محدودیت‌ها: سرعت پایین و تسلیحات ضعیف، آلباکور را در برابر Bf 109 و دفاع ضدهوایی ناکارآمد کرد، که منجر به کنار گذاشته شدن زودهنگام آن شد.

نقاط قوت و ضعف

نقاط قوت:

• کابین بسته و موتور قوی‌تر نسبت به سوردفیش برای راحتی و عملکرد بهتر.
• برد و سقف پرواز مناسب برای عملیات دریایی و شناسایی.
• انعطاف‌پذیری در نقش‌های بمباران غواصی، تورپدو، و شناسایی.
• موفقیت در نبردهای کلیدی مانند کیپ ماتاپان و کمپین‌های آفریقای شمالی.

نقاط ضعف:

• سرعت پایین (259 کیلومتر بر ساعت) و آسیب‌پذیری در برابر جنگنده‌ها.
• وزن بالا و طراحی دوباله قدیمی در مقایسه با تک‌باله‌های مدرن.
• تسلیحات دفاعی ضعیف (مسلسل‌های .303 اینچ).
• عمر خدمتی کوتاه (1940-1943 در خط مقدم) به دلیل جایگزینی با هواپیماهای پیشرفته‌تر.

جایگاه در تاریخ

فیری آلباکور به‌عنوان جانشین ناموفق سوردفیش، پلی بین دوباله‌های دهه 1930 و هواپیماهای تک‌باله مدرن مانند باراکودا بود. موفقیت‌های آن در نبردهای دریایی و شناسایی، نقش کلیدی در پیروزی‌های متفقین ایفا کرد، اما محدودیت‌های طراحی، آن را به سرعت منسوخ کرد. آلباکور نماد تلاش‌های FAA برای مدرن‌سازی ناوگان در آستانه جنگ جهانی دوم است. تنها یک نمونه بازمانده (ساخته‌شده از N4389 و N4172) در موزه FAA در ایلچستر بریتانیا نگهداری می‌شود.